Siyonist rejim probleminin çözümünde Arnavut halkının sorumluluğu

Biz, dağları, ovaları, nehirleri, gölleri, denizi ve halen varlığını sürdüren iki devletiyle Balkanlarda güzel bir coğrafyaya sahip olan Arnavutlar, bu dağlar kadar zorlu, nehirler kadar coşkun, ovalar kadar bereketli, göller kadar sakin ve denizler kadar derin bir halkız. Tarih bizi sayımızın azlığı ile değil, içinde yer aldığımız her şeyde yarattığımız büyük etki ile anar. Biziz o yılmaz savaşçılar ve yine biziz o devasa orduları dize getiren yiğit adamlar.

Arnavut halkının adalete düşkünlüğü, emanete riayeti, zayıfı koruyup zalime meydan okuması hem tarihin hem de edebiyatın konuları arasındadır. Tarih beyaz külahlıların savaş meydanında görülmesiyle düşman saflarında dalgalanmaların yaşandığını kaydettiği gibi güvence verdiği düşmanını korumak için canından geçen atalarımızı da kaydeder. Arnavut halkının Türkçe yazan büyük şairi, Türkiye’nin milli marşının sahibi Kosova’nın İpek ilinden Mehmet Akif Ersoy Balkan Savaşları’nı anlattığı bir şiirinde Arnavutları “Haysiyyetinin gölgesi çiğnense eğer; / Olmadan üç kişinin, beş kişinin, hûnu heder / Kahraman gayzı yatışmaz, kanı coşkun efrâd” mısralarıyla tasvir eder.  Bir Fransız yazar ise Arnavut halkını var eden ruhu Avrupa’nın şövalyelerine benzetir.

Arnavut halkının bu hasletleri onu birçok önemli olayın kalbine yerleştirmiştir. Roma İmparatorluğu ile neredeyse iki yüzyılı bulan savaşlar, Roma’nın birçok komutanı ve valisinin Arnavutların atalarından seçilmesiyle sonuçlanmıştır. Hıristiyanlık ile birlikte Arnavut halkı İsa’nın (as) kılıcı olurken, İslam’a geçişiyle bütün ilahi dinlerin özünde yer alan “tevhid” (Allah’ı tek ilah kabul etme) inancının gözü pek savunucusu olmuştur. İslam’ın temsilcisi Osmanlı İmparatorluğunu büyüten, güçlendiren ve zor zamanlarında ayağa kaldıran kadroların önemli bir kısmının Arnavut olması bir tesadüf olabilir mi? Bu elbette ki bir tesadüf değildir. Çok açıktır ki bu durum Arnavut ruhunun tarihin büyük nehrinde yol almasını göstermektedir. Bu nehrin en hırçın anlarında/ yerlerinde dahi Arnavut zihni ve kalbi kendi varlık anlamına yüz çevirmemiştir. Binlerce Arnavut’un kanı pahasına da olsa, Mısır valisi Kavalalı Mehmet Ali Paşa eliyle günümüz tekfircilerinin atası Vahabi çetelerini işgal ettikleri Mekke ve Medine’den çıkaran, onları geldikleri çöle süren atalarımız Filistin’e yönelik Siyonist planlara da geçit vermemişlerdir.

Arnavut halkı ile Osmanlı Devleti arasındaki ilişkiyi kuran ve koruyan ailenin bir ferdi olan Avlonyalı Ekrem Bey “Osmanlı Arnavutluk’undan Anılar” kitabında Siyonistlerin İstanbul’daki faaliyetlerinden, Saray’dan (Abdulhamit’ten) Filistin’e göç izni istemelerinden ve bu sırada Sadrazam olan amcası Avlonyalı Mehmet Ferit Paşa’nın buna itirazından bahseder. Siyonistlerin Filistin’de yerleşmelerini sadece Abdulhamit değil Sadrazam Mehmet Ferit’in temsiliyle Arnavut halkı da istememektedir. Sadrazam Avlonyalı Ferit Paşa, 1903 yılında yüklüce bir bedel karşılığında Tel-Aviv’de yirmi bin hektar arazi kiralama arzusuyla İstanbul’a gelen ve kendisinden bu girişim için yardım talep eden Parisli Baron Rotschild’i kesin bir dille reddeder. Ferit Paşa çok açık konuşur; “Filistin bir zamanlar Yahudilere aitti, ancak Büyük Süleyman ve Küçük Davut’un zamanından bu yana binlerce sene geçti. Haklı veya haksız, Filistin bugün kesin olarak Araplarındır, Osmanlı İmparatorluğunun da bu durumu değiştirmek için ne siyasi ne de manevi bir nedeni vardır”  Ferit Paşa’nın bu tavrı söz ile de kalmaz. Yeğenini gizli bir görevle Filistin’e yollar ve Yahudi çalışmaları hakkında bilgi toplamasını ister. Yine Osmanlı ordusunun belkemiği sayılabilecek Arnavutları Kudüs nöbetinde hazır tutar. Aslına bakılırsa bu nöbet hala devam etmektedir zira Beşinci Ordu’nun İşkodra Fırkası’nın sancağı halen Halil er-Rahman’da bulunmaktadır.

Arnavut halkı ve siyasi eliti Filistin toprağına sadakati her zaman önemli bilmiş, bunu bir yönüyle dini vecibe saymıştır. Kutsal Kudüs şehrinin muhafazası ve Hıristiyan Arnavutların buraya ulaşabilmesi de önem arz etmiştir. Her iki dinin mensupları olarak Arnavutlar bu toprağa her iki yoldan da bağlanmış, bağlı kalmış ve sadakat göstermişlerdir. Hilafet merkezinin İstanbul’da olması Müslüman Arnavutlar için Kudüs’ün statüsünü değiştirmemiştir. Müslüman Arnavutlar Kabe’nin Müslümanlara has olduğunu ama Kudüs’ün insanlık ailesinin tümüne tahsis edilen Mescid-i Aksa’yı barındırdığını düşünmüşlerdir. Mescid-i Aksa’nın barış yanlısı tüm kavimlerin, dillerin, dinlerin temasına açık tutulmasını istemişlerdir.

Arnavutların 20.yüzyılda yaşadığı sosyal ve siyasal darbeler bile bu sadakati gölgelememiştir. Arnavutlar Siyonist rejime bu yolu açanın İngiltere olduğunun bilincinde olmuşlardır. Yine Arnavutlar, terk etmek zorunda kaldıkları bu beldede, Arap dünyasının sırtına saplanan bu hançeri kabul etmeyeceğini de düşünmüşlerdir. Arnavutluk’un karanlık dönemi sayılan Enver Hoxha döneminde dahi Filistin’e dair söylem değişmemiştir. Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’nun 25 Temmuz 1980 tarihli toplantısında Arnavutluk Sosyalist Halk Cumhuriyeti’ni temsilen söz alan Abdi Baleta’nın konuşması Arnavut halkının hissiyatını açıkça ortaya koymaktadır. Bu konuşmasında Baleta, Filistin konusunun “son derece önemli” olduğunu işaretle, Filistin halkının bağımsızlık, kendi devletlerine sahip olma ve mültecilerin yurtlarına dönme haklarını vurgulamış, Amerika’nın bir aracı olan Siyonist rejimin özelde Filistin’e ve genelde Orta Doğu’ya yönelik zulümlerini dile getirmiştir. Yine bu konuşmasında Baleta, Filistin halkının haklı davasını bu dava için verdiği şehitlerle kazanacağını, Arnavutluk’un ise Filistin halkına her zaman destek olacağını ifade etmiştir. Arnavutluk halkı için tarihi önemdeki bu konuşma Birleşmiş Milletler arşivinde yer almaktadır.

Arnavut halkı 1990 sonrası yaşadığı sancılı dönemde de her ne kadar zayıflasa da, Filistin ile irtibatını kesmemiştir. Suudi Arabistan ve Körfez emirliklerinin Arnavut bölgesine dayattığı emperyalist güçler ve Siyonistlerle dost, yerli halklarla düşman olma temelinde inşa edilen ilkel İslam anlayışına rağmen Arnavutlar Filistinlilerin haklılığından bir an bile şüphe etmemişlerdir. Arnavut siyasi elitinin Amerika tarafından belirlendiği bu günlerde bile vicdanını temiz tutmak isteyen Arnavutlar çok büyük karalama kampanyalarına, kara propagandalara rağmen Filistin ve Lübnan halklarının direnişine destek olmuşlardır. Mavi Marmara gemisinde Arnavutların da yer aldığı tartışmasız bir gerçektir.

Doğrudur, bugün Arnavut siyasi eliti Filistin konusunda Amerikan baskısına boyun eğmekte ve uluslararası toplantılarda Filistin hakkında çekimser oy kullanmaktadır. Arnavutların çözmek zorunda olduklarını düşündükleri Kosova gibi siyasi meseleler yanında, ekonomik problemler de kendilerini bu yola sevk etmiş olabilir. Böyle de olsa, Arnavut halkına tarihi bir görev düşmektedir. Atalarından miras aldıkları o coşkun ruhu, kendilerini bir şövalye, İsa’nın kılıcı, İslam’ın askeri, yorulmaz savaşçı ve gönül eri yapan “Arnavut olma” halini korumalı ve her ne suretle olursa olsun Müslüman ve Hıristiyan Arnavutlar için aynı derecede önemli olan Mescid-i Aksa’dan vazgeçmemelidirler.

Bunu sağlamak için Arnavutların Amerika ve Siyonist sermaye desteğinde yürütülen ve Müslüman veya Hıristiyan yahut sosyalist fark etmeksizin direnişçileri karalayan kampanyalara karşı uyanık olmaları; siyasi elitin kendilerinden oy istemek için geldikleri seçim dönemleri başta olmak üzere her aşamada siyasi faaliyet programlarının dış politika kalemleri arasına Filistin’in özgürlüğünü koymalarını istemeleri; Arnavut bölgesinde Filistin konusunun daha iyi bilinmesini sağlamak üzere seri ve devamlı eğitim ve kültür programları gerçekleştirmeleri ve Filistin konusunun gündemden düşmesine izin vermemeleri; temsili nitelikte dahi olsa Filistin’e ekonomik yardımda bulunmaları; Filistin ile ilgili uluslararası toplantılara kişisel ve heyet düzeyinde katılmaları; Arnavut bölgesinde Siyonizm’e dost olan ilkel bir İslam anlayışını dayatan gruplara itibar etmemeleri ve Arnavut halkının tüm din ve fraksiyonlarıyla bütünlüğünü korumaya gayret etmeleri gerekmektedir.

Ben İslam’ın Avrupa’daki yüzü olan Arnavutlardan umutluyum. İsa’nın ve Muhammed’in çocuklarından ellerini birleştirmelerini ve böylelikle Mescid-i Aksa’yı saran bir kalkana dönüşmelerini istemek de bir Arnavut olarak hakkım olmalı…

Lobi i Izraelit dhe politika e Jashtme e ShBA-së

Stephen M. Walt – John Mearsheimer, Stanboll: Libri Zodjak, 2014, 128 f.

Përktheu në Turqisht: Elif Oxhak

Prej dhjetra vitesh është diskutuar mbi pozicionin e regjimit sionist të Izraelit në Lindjen e Mesme dhe për “veçantësinë” që i është njohur këtij regjimi në shkeljen e rregullave së drejtës ndërkombëtare. Fakti që, pavarësisht se është i rrethuar nga minimalisht 200 milionë muslimanë, regjimi sionist nuk përfill asnjë vendim ndërkombëtar që është regjistruar dhe madje aftësia për të penguar marrjen e këtyre vendimeve i ka ndarë në dy grupime kryesore akademikët më të rëndësishëm të politikës. Ndërsa grupimi i parë mendon se regjimi sionist i Izraelit mbrohet për shkak se vepron në rolin e përfaqësuasit, grupimi i dytë shprehet se përtejë mundësive dhe burimeve që regjimi sionist gjen në rajon, ajo që e bën atë të fortë janë elementët që organizojnë aktivitete të lobingut në favor të tyre, sidomos në Shtetet e Bashkuara të Amerikës.

Profesori i shkencave politike në Universitetin e Chicago-s, John Mearsheimer dhe Prof. Stephen M. Walt i Universitetit të Harvardit zënë vend në rradhët e atyre që mendojnë se, regjimi sionist nuk i përfill rregullat ndërkombëtarë për shkak të aktiviteteve të lobingut të fortë në Amerikë. Libri që këta dy akademikë kanë përgatitur së bashku,  i titulluar “The Israel Lobby and U.S. Foreign Policy” u paraqit para lexuesit turk i përkthyer nga Elif Oxhak dhe bashkëngjitur me parathënien e  Prof. Dr. Emin Gurses të universitetit të Sakarias, fakulteti i Shkencave Ekonomike dhe Aministrative, dega Marrëdhëniet Ndërkombëtare. Gurses, pasi përmend në parathënien e saj faktin se, ky libër është komentuar me superlativa nga Zbigniew Brezezinski, gjithashtu shtoi se, edhe autorët e tij kanë rënë viktima të presionit të lobit izraelit, madje thuhet se, për një periudhë, Prof. Walt ndërpreu mësimdhënien në universitet dhe mori leje të detyruar.

Libri është i përbërë nga dy kapituj kryesorë dhe fundi. Në pjesën e parë, shkrimtarët amerikanë i kanë dhënë vend disa deklaratave që mundohen të shpjegojnë pozicionin e privilegjuar të Izraelit në politikën e jashme dhe gjithashtu i drejtuar vërtetimit të pavlefshmërisë së tyre, ndërsa në pjesën e dytë janë analizuar struktura e lobit izraelit në Amerikë, aktivitetet e tij dhe shkallën e efektshmërisë së tyre.

Sipas autorëve, edhe pse politika e jashtme amerikane është aktuale në çdo vend që prek, në dhjetë vitet e fundit, veçanërisht që prej Luftës Gjashtë Ditore të 1967, kryeqendra e politikës amerikane në Lindjen e Mesme është marrëdhënia e tyre me Izraelin. Në historinë politike të Amerikës nuk është parë kurrë një lloj i këtillë marrëdhënieje, e cila vë në rrezik edhe vetë sigurinë e Amerikës. Shkrimtarët janë të mendimit se, kjo gjendje nuk ka aspak lidhje me rrjedhën amerikane të drejtuar politikës së jashtme, sakaq ata mendojnë se kjo gjendje buron pothuajse tërësisht nga politika e brendshme amerikane, veçanërisht nga aktivitetet që drejton lobingu izraelit. Aq shumë sa, Amerika vetëm në mënyrë që të kënaqë këtë lob ka mundësuar 140 miliardë dollarë ndihmë në Izrael, që nga Lufta e Dytë Botërore deri në vitin 2003. Ndihmat që kapin minimalisht 3 miliardë dollarë, përbëjnë përafërsisht një të pestën e buxhedit  të ndihmave amerikane për të jashtmit. Përtej kësaj, për më tepër, ndryshe nga aleatët e tjerë, Izraeli i cili përdor pothuajse 25% të këtij buxheti në sektorin e mbrojtjes, na shfaqet si shteti i vetëm që nuk e ka të detyruar as të japë llogari sesi po e përdor ndihmën e marrë nga Amerika.

Pozicioni privilegjues i Washingtonit drejtuar kah regjimit sionist të Izraelit nuk kornizohet vetëm në ndihmën financiare. Amerika i ka mundësuar Izraelit edhe aksesin në shërbimet sekrete, gjë të cilën aleatët e NATO-s e kishin refuzuar. Kështu, përsëri me një sy qorr dhe një vesh shurdh të Amerikës, Izraeli tashmë zotëron edhe armë bërthamore.

Washingtoni i ofron edhe një mbështetje të madhe diplomatike Izraelit, i cili duke përfunduar nga marrëdhënia me natyrë priviligjuese me Washingtonin nuk tërhiqet nga shkelja e rregullave ndërkombëtare. ShBA i ka dhënë veto tridhjetë e dy vendimeve të Këshillit të Sigurisë së Kombeve të Bashkuara, që prej vitit 1982, vetëm për arsyen se këto vendime kritikonin Izraelin. Ky numër përbën një shifër më të lartë se të gjithë vetot e tjera të përdorura nga të gjitha shtetet e tjera anëtare të Këshillit të Sigurisë mbledhur së bashku. Madje, për më tepër ka prej atyre që parashtrojnë faktin se edhe ambicia e udhëheqjes së Bushit për të tjetërsuar Lindjen, që fillon me pushtimin i Irakut, edhe pse pjesërsht është bërë për të përmirësuar pozicionimin strategjik të Izraelit. Edhe autorët, duke iu referuar të gjitha këtyre shprehen në libër se “Mbështetja e Amerikës ndaj Izraelit është e pashoqe.”

Shkrimtarët, të cilët kanë marrë në hulumtim temat që shfaqen si arsye të qëndrmit privilegjues të ShBA-së drejtuar Izraelit shprehen se arsyeja e parë ndër to është “arsyeja strategjike”. Pasi shprehen se regjimi sionist izraelit, i cili u formua menjëheë pas Luftës së Dytë Botërore dhe në fillimet e Luftës së Ftohtë i ka ofruar shumë shërbime Amerikës, autorët gjithashtu shtojnë se, vlen të përmendet se i kanë shkaktuar masakra të turpshme shteteve që mbështeteshin nga Sovjetikët, si Egjipti dhe Siria, gjithashtu kanë siguruar informacione të shërbimeve sekrete shumë të vlefshme rreth sovjetikëve. Autorët, të cilët theksojnë se amerikanët kanë vazhduar një marrëdhënie që nuk iu ka kushtuar aspak lirë për shkak të vlerës strategjike që posedonte Izraeli në rajon në atë periudhë, bëjnë me dije se pavarësisht kësaj, pas Revolucionit Islamik të Iranit në 1979, kur filluan të nxirrnin kokë problematikat për stokimin e naftës nmarrëdhënien e tyre, amerikanët nuk kishin besim tek Izraeli.

Në libër gjithashtu bëhet me dije se, pavarësisht se gjatë Luftës së Ftohtë për Amerikën, Izraeli ishte strategjik, Lufta e Parë të Gjirit (1990-1991) ishte një pikë kthese të Izraelit që u kthye tashmë në një pengesë strategjike. Në këtë periudhë, ShBA-ja duke qënë se nuk mund të merrte përsipër rrezikun për të përdorur kundër Irakut, nën udhëheqjen e Saddam Hysejnit, bazat që ndodheshin në Izrael, duke edhe mos dashur të prishte aleancën e bërë kundër Irakut ishte detyruar të kërkonte burime të tjera. Në Luftën e Dytë të Gjirit në vitin 2003, historia edhe një herë përsërit veten. Edhe njëherë, Izraeli përcaktohet si një element që i sjell dëm aleancës. Edhe pse duket bindëse teza se shtetet e shpallura si “shtet bandit” si, Irani, Iraku dhe Siria e Beshar Esadit janë armike të përbashkta të Amerikës dhe të Izraelit, kjo gjë nuk e ndryshon të vërtetën se Izraeli është një barrë për Amerikën. Për këtë arsye thuhet se, agresioni me rrënjë palestineze kundrejt Izraelit nuk është një agresion i verbët, por është një përgjigje e përpjekjeve të gjata izraelite për të kolonizuar Palestinën. Duke theksuar se barazimi i regjimit sionist izraeli se “armiqtë e ShBA-së dhe Izraelit janë të përbashkët” do të thotë të kthyerit mbrapsht të marrëdhënies shkak-pasojë, gjithashtu gjejnë vend edhe deklaratat se: “problematikat e ShBA-së me terrorizmin rrjedhin nga fakti se ajo ka një marrëdhënie të afër me Izraelin, ndërsa e përkundërta e kësaj nuk është e vërtetë.” Në mënyrë të këtillë saqë, edhe pse Ëashingtoni ka probleme me “shtetet bandite”, edhe nëse ato do të posedonin armë bërthamore, kjo nuk do të paraqiste një tragjedi strategjike për ShBA-në. Gjthashtu, përtej kësaj thuhet qartë se marrëdhënia ShBA-Izrael është e dëmshme për konfliktet e ShBA-së me këto shtete. Gjithashtu flitet për letrën e 52 diplomatëve të vjetër britanikë që mbart thelbin e vërtetueshmërisë së kësaj hipoteze, të drejtuar Kryeministrit Tony Blair, ku thuhet se politikat e Bushit dhe Ariel Sharon “të njëanëshme dhe të paligjshme” dhe se “në një mënyrë apo në një tjetër do të ndikojnë negativisht në marrëdhëniet me Perëndimit, arabëve dhe botës islame.” Përtej gjithë këtyre, gjithashtu nxirret në pah se argumenti sipas Zyrës së Përgjithshme të Kontabilitetit të ShBA-së, se Izraeli është “shteti që ka ndërmarrë operacionet e spiunazhit më agresive ndër të gjithë aleatët” detyron të vërë padiskutim në pikëpyetje vlerën e tij strategjike.

Walt dhe Mearsheimer i vënë theksin faktit se njëra prej preteksteve që parashtohet për pozicionin e privilegjuar që i njihet Izraelit është “përgjegjësia morale”. Sipas kësaj, Izraeli njohet si shteti hebre ‘demokratik’ i dobët dhe i viktimizuar i cili përgjithësisht është i ngjeshur në një qoshkë nga veprimet armiqësore të realizaura nga Golathi Arab. Por ç’të themi kur, krejt e përkundërta e kësaj është një pamje e cila i afrohet shumë më shumë të vërtetës. Kështu, në ditët e sotshme, Izraeli është fuqia ushtarake më e madhe në Lindjen e Mesme. Është shumë më shumë i fuqishëm se forcat klasike të vendeve fqinje dhe është shteti i vetëm në rajon që zotëron armë bërthamore. Autorët thonë se, nëse arsyeja do të ishte mbrojtja e detyrueshme e të pafuqishmëve, atëherë ShBA-ja duhet të ishte duke mbështetur armiqtë e Izraelit.

Sipas librit, edhe teza se Izraeli është një shtet demokratik nuk është e besueshme, në fakt ‘Izraeli demokratik’ është thjeshtë një mënyrë; Miliona palestinezë, që ndodhen nën uzurpimin e regjimit sionist janë privuar nga të gjitha të drejtat politike, dhe kështu edhe kushti për ‘demokraci të bërbashkët’ në lidhje me këtë është dobësuar, ka marrë një formë të pakuptimtë. Edhe shoqëria hebraike në Izrael shkon në të njëjtën rrugë që drejton regjimi. Në maj të vitit 2003 Organizata e Demokracisë së Izraelit ka raportuar se, 53% e hebrenjve të Izraelit janë të mendimit se arabëve nuk duhet t’u njihet barazi e plotë, 77% mendojnë se në vendimet më të rëndësishme politike shumica duhet të jetë hebreje, vetëm 33% mendojnë se edhe partitë arabe duhet të zënë vend në politikë dhe 57% mendojnë se arabët duhet të detyrohen të largohen nga vendi. Të gjitha këto nxjerrin në dritë faktin se për Amerikën mbështetja e privilegjuar drejtuar Izraelit prevalon mbi vlerën e ‘demokracisë’ dhe se ky term nuk i ka themelet e forta.

Sipas shkrimtarëve, justifikimi tjetër që përdoret për të nxjerrë si të drejtë  mbështetjen që i japin Izraelit është “kompesim i gabimeve të së shkuarës”. Kjo nënkupton vuajtjet që iu shkaktua hebrenjve nga të krishterët e Perëndimit për shkak të Holokostin. Edhe sikur kjo të jetë e vërtetë, po kaq është e vërtetë edhe se palestinezët nuk kanë asnjë pjesë faji në gjithë këtë. Palestinezët kanë jetuar në mëmëdheun e tyre dhe që prej krijimit të Izraelit, pavarësisht të gjithave migrimeve në fillimet e shekullit 20 nuk ka kaluar më shumë se nga 5% në 35%. Edhe në këtë situatë zotërojnë vetëm 7 % të territorit. Ben Gurion, që në vitet 1940 ishte shprehur se është e pamundur t’i largosh nga këto toka arabët pa i detyruar dhe papërdorur forcë dhe i gjithë shekulli 20 shkoi duke duke përdorur forcë dhe dhunë kundrejt arabëve për të arritur këtë objektivë. Për të vërtetuar këtë të vërtetë, autorët e librit kanë parashtruar bashkëngjitur me fjalimin e David Ben Gurionit, në Kongresin Hebraik Botërorë, drejtuar Nahum Goldmannit: “Nëse unë do të isha një udhëheqës arab, nuk do të bëja kurrë marrëveshje me Izraelin. Kjo është shumë normale: Ne u morrëm atyre nga duartë vendtin e tyre... Vërtetë vijmë nga Izraeli, por 2000 vjet më parë. Çfarë kuptimi ka kjo për ata? Ka ekzistuar armiqësia hebraike, nazistët, Hitleri, Auschwitz, megjithatë a janë këto gabimet e tyre? Ata shohin vetëm një gjë: Ne erdhëm këtu dhe u morën shtetin e tyre. Si mund ta pranojnë një gjë të këtillë?” edhe ekzekutimet, masakrat, përdhunimet dhe krime si shfarosje etnike gjatë vjedhjes së Palestinës në vitet 1947-1948; ekzekutimi i qindra egjiptianëve gjatë luftrave të 1947 dhe 1967; dëbimi në 1967-n i 100 mijë deri në 260 mijë palestinezëve nga Sheria Perëndimore që pushtoi si dhe i 80 mijë sirianëve nga kodrinat e Golanit.  

Sipas shkrimtarëve, justifikimi i fundit që përdoret nga Amerika për të nxjerrë si të drejtë  mbështetjen që i japin Izraelit është hipoteza e “Izraelitët e drejtë, kundër arabëve të këqinjë”. Edhe pse ky sygjerim përsëritet pathundësisht, nëse e shoqim më nga afër, do të vëmë re se qëndrimi i izraelitëve nuk ndryshon nga ai i armiqëve të tyre.  Për shembull, gjatë Kryengritjes së Parë (1987-1991), Forcat Mbrojtëse Izraelite u kishin shpërndarë shkopinjë ushtrive të tyre dhe i kishin nxitur të thyenin kockat e protestantëve palestinesë. Sipas parashikimeve të organizatës zviceriane “Të mbrojmë fëmijët”, gjatë dy viteve të para të revolucionit  23.600 deri në 29.900 fëmijë – ndër të cilët një në tre i kishte kockat e thyera – kishin ndjerë nevojën për asistencë mjekore. Ndër fëmijët e rrahur, pothuajse një e treta ishin dhjetë, ose nën moshën dhjetë vjeçare. Ndërsa në Kryengritjen e Dytë, Izraeli e rriti edhe më shumë agresivitetin. FMI që në ditën e parë të kryengritjes qëlloi me një milion plumba dhe që prej asaj kohe, për çdo izraelit të vrarë vriten 3.4 palestinezë, ku shumica prej tyre janë njerëz të pafajshëm që thjeshtë ndjekin ngjarjet; për çdo fëmijë izraelit, 5.7 fëmijë palestinezë. Ndërsa liderët që merrnin pjesë në aktivitetet e terrorizmit janë falur me kalimin e kohës, madje ka prej atyre që kanë arritur deri në postin e kryeministrit dhe kështu dolën persona të këtillë si Yitzak Shamir që janë shprehur se “Asnjë moral hebraik dhe asnjë zakon hebraik nuk na pengon që të përfitojmë nga terrorizmi një mjet lufte”.

Autorët e kanë filluar pjesën e dytë të librit duke përkufizuar termin “Lobi”. Përdorimi i termit “Lobi” në libër ka kuptimin dhe i referohet “një termi i shkurtër që përfshin personat dhe organizatat pjesë e këtij kualicioni që punojnë në formën e një puntori aktiv me qëllimin që politika e jashtme e ShBA të marrë drejtimin kah pro-izraelizmit.” Edhe pse ndjeshmëria e hebrenjve të Amerikës kundrejt Izraelit nuk është domethënëse, hebrenjtë kanë krijuar një zinxhir organizatash për të ndikuar tek politika e jashtme e SHBA-së, me në krye më të fortën dhe më të famshmen AIPAC. Këto organizata nuk përbëheshin nga hebrenjë të mirfilltë. Në mesin e tyre gjendeshin edhe Evangjelikë të Krishterë të rëndësishëm. Duke qënë se, Evangjelikët e Krishterë mendojnë se rilindja e shtetit të Izraelit është pjesë e shpalljes së Biblës, janë mbështetës të krijimit të Izraelit dhe i quajnë se i kanë ndalë kundër Zotit ata që ushtrojnë forcë mbi Izraelin. Këto organizata, duke përfituar nga ndarja e tre pushetetve në Amerikë ndikojnë në proceset politike. Për shkak se nuk kanë përballë një lob të fuqishëm arab, ndikueshmëria e tyre është shumë e lartë.

Sipas autorëve,  Lobi ndjek dy strategji themelore për t’i mundësuar Izraelit mbështetjen e ShBA-së. Ndër to e para, ushtrimi i presionit për mbështetjen e Izraelit edhe tek Kongresi edhe tek Organet Ekzekutive, nërsa e dyta është që të mundësojë ta paraqesë Izraelin si pozitiv në syrin e opinionit publik. Në mënyrë të këtillë të mund të parandalojnë një diskutim të asnjanshëm ku do të vihet në pikëpyetje mbështetja ndaj Izraelit. Është shumë qartësisht e mundur që të shihet numri i Lobit në Kongresin e ShBA-së. Në këtë podium ku mund të diskutohet rreth çdo lloj gjëje, kur bëhet fjalë bër Izraelin edhe zërat më të zjarrtë mbyten. Kjo fuqi është rekrutuar nga sionistët e krishterë nga Dick Armey, i cili shprehet se “Prioriteti im i parë në politikën e jashtme është mbrojtja e Izraelit”, megjithatë Lobi nuk mjaftohet me kaq, përfiton edhe nga punonjësit e kongresit që janë pro-izraelitë.

AIPAC përbën bërthamën e ndikimit të Lobit në Kongres. AIPAC, duke u dhënë dhurata dhe mbështetje të madhe financiare antarëve dhe kandidatëve të kongresit që mbështesin kauzën e tyre, zotëron forcën për të sanksionuar ato që i dalin kundër. Si përfundim i kësaj, pavarësisht se ShBA jep rezultate të rëndësishme për të gjitha shtetet e botës në lidhje me politikën Izraelite, asnjëherë nuk hapet ndonjë temë në Kongres për diskutim juridik të kësaj politike.

Lobi, duke mundësuar nga mbështetësit hebre 60% të shpenzimeve të fushatës zgjedhore për kandidatët për kretarë Demokratik arrin t’i ushtrojë një presion më të madh organit ekzekutiv. Zotëron forcën për të sanksionuar ato që i dalin kundër duke u bërë dhurata antarëve të kongresit dhe kandidatëve të tij. Duke ndjekur këtë rrugë, duke vendosur se kush do të udhëheqë kanë mundësuar që të privojnë personat që kritikojnë Izraelin që të mos marrin pozicione në politikën e jashme si dhe që të mundësojnë që personat pro-izraelitë të zënë pozicione të rëndësishme në organiet ekzekutive. Forma objektive e kësaj gjendjeje duket qartë në bisedimet Palestinë-Izrael. Po shihet se delegatët palestinezë po bëjnë bisedime me dy delegacione izraelite, një izraelit, ndërsa tjetri mban flamurin amerikan.

Lobi i jep rëndësi medias për të mbajtur në favor të Izraelit votën popullore dhe i mbështet ata që shkruajnë në këto fusha. Sipas një hulumtimi të gazetarit Eric Alterman, ndër specialistët e Lindjes së Mesme janë 61 shkrimtarë që mendohet se do ta mbrojnë në çdo situatë të mundshme Izraelin, ndërsa është vetëm pesë numri i specialistëve që që i dalin kundër këtyre komenteve dhe që kritikojnë vazhdimisht veprimet e ndërmarra nga Izraeli dhe që kanë një pozicion pro-arab. Edhe shkrimet kryesore të gazetave ndjekin të njëjtën prirje të pro- izraelizmit. Edhe ata që e kritikojë herë pas here Izraelin nuk janë të paanshëm.  Për të mundësuar vazhdueshmërinë e qëndrimit pro-izraelit Lobi zë një vend aktiv në qendra të mendimit si The American Enterprise Institute, The Brooking Institution, The Center for Security Policy, The Foreign Policy Research Institute, Heritage Foundation, The Hudson Institute, The Institute for Foreign Policy Analysis ve Jewish Institute for National Security Affairs (JINSA). Në këto institucione skuadra qëndrore përbëhet në shumicë nga persona pro-izraelitë.

Sipas librit, universitetet janë vendet në të cilat Lobi has më shumë vështirësi për të mos lejuar diskutime rreth Izraelit. Edhe pse është e vështirë të dalësh kundër lirisë akademike dhe të arrishë të kërcënosh profesorë të paprekshëm, nëse shohim shembullin e faqes së internetit Campus Watch ku marrin pjesë Martin Kramer dhe Daniel Pipes, Lobi nuk është përmbajtur burimeve për t’i vëzhguar dhe etiketuar ata dhe marrjes në objektivë të Universitetit Columbia në kadron e të cilit gjendej palestinezi Edward Said.

Autorët vënë në dukje se, ndërsa Lobi vazhdonte aktivitetet e tij arrinte i pushonte zërat opozitarë duke i akuzuar si “armiq të hebrenjve”. Kjo ka kuptimin që duhet thënë se grupimet që kritikojnë aktivitetet e Izraelit, apo ato që janë në anë të Izraelit kanë një ndikim të rëndësishëm në politikën e ShBA-së në Lindjen e Mesme. Edhe në këtë pikë shihet një dyfytyrësi; ndërsa media izraelite flet me superlativa për lobingun hebre në Amerikë si burim krenarie, nëse dikush tjetër përpos Izraelit sugjeron se ekziston një Lob Izraelit mund të akuzohet për armiq të hebrenjve. Kjo është një strategji shumë efektive, sepse armiqësia ndaj hebrenjve është një gjë shumë e përçudnueshme dhe askush nuk do të akuzohet për këtë. Madje edhe kisha britanike e cila pati kritikuar shitjet e firmës Caterpillar të buldozerëve, e cila përdoret për shkatërrimin e shtëpive të palestinezëve nuk mundi të shpëtonte nga etiketimi “armik i hebrenjve”.

Sipas autorëve, formësimi i politikës së ShBA-së në Lindjen e Mesme është një prej objektivave thelbësore të Lobit. Edhe luftërat në këtë rajon dhe ndërhyrjet e amerikanëve duhet të shihen pikërisht nga ky këndvështrim. Edhe pse përgjithësisht besohet se sulmet kundrejt Irakut kanë qënë një luftë për naftën, grupi bërthamë që ka qënë fuqia shtytëse drejt luftës “palët që insistojnë më së shumti për luftë në qeveri janë zëri i izraelitëve” dhe përbëhen nga persona që njihen si “sinqerisht pro-izraelitë” si Wolfowitz, që kanë marrëdhënie të ngushta me Partinë Likud në Izrael. Këta persona, për të mbajtur nën kontroll Iranin dhe Irakun planifikonin të vendosnin ushtarë amerikanë në rajon dhe përpara Bushit e kishin kërkuar këtë edhe nga Clintoni. Këtë objektivë e arritën vetëm pas sulmeve të 11 shtatorit, dhe kështu arritën që të rrëzonin Bagdatin, i cili ishte ndër vendet e para që përbënte rrezik për Izraelin. Pas sulmeve të drejtuara Bagdatit, Sharon dhe ministrat e tij i bënë presion Ëashingtonit që të vinte në shenjestër Damaskun. Ndërsa Sharon e ftonte ShBA-në që të bënte presion “shumë intensiv” mbi Sirinë, Ministri i Mbrojtjes, Shaul Mofaz Maariv në një reportazh ishte shprehur se “Kemi një listë të gjatë që përbëhet nga tematikat e gjërave që mendojmë të kërkojmë nga Siria dhe është më e përshtatshme që këtë gjë ta bëjmë me ndërmjetësimin e amerikanëve.” Washington Post shkruan se Izraeli organizoi fushatën e nisur kundër Sirisë duke mbushur shërbimet sekrete të ShBA-së me informacione në lidhje me aktivitetet e Bashar Esadit, Presidentit të Sirisë. Wolfowitz ushpreh se regjimi në Siri duhet të ndryshojë dhe për një reportazh të dhënë një gazetari me emrin, Richard Perle tha se kishte “një mesazh me dy fjalë” që mund të jepte për regjimet e tjera në Lindjen e Mesme: “Rradhën e keni ju.” Ndërsa Yosi Klein Halevi shkruante Los Angeles Times, një shkrim me titull “Objektivi tjetër është Siria”, Zev Chafets publikoi në New York Daily News, një shkrim me titull “Edhe Siria, mike e terrorizmit ka nevojë për një ndryshim”. Edhe pse, në atë periudhë Lobi nuk t’ia dilte të fillonte një luftë të hapur ndaj Sirisë, ndikoi në nxjerrjen e Ligjit për Përgjegjësinë e Sirisë dhe kështu arriti që të devijonte marrëdhënien mes Amerikës dhe Sirisë nga interesat e e brendshme të amerikanëve. Bashkëngjitur me pranimin se Siria dhe Iraku përbënin rrezik strategjik kundrejt Izraelit, Irani shihet si armiku më i rrezikshëm i Izraelit. Një muaj para Luftës së Irakut, Ministri izraelit i Mbrojtjes e nxorri në pah këtë situatë duke u shprehur se “Iraku paraqet një problem... megjithatë, nëse më pyesni mua, Irani është më rrezikshëm se Iraku”. Për ta përgatitur Amerikën për këtë gjë, dhe në të njëjtën kohë për të qëndruar larg mundësisë për një konflikt ushtarak me Iranin, Lob insistoi për një mundësi të ndryshimit të regjimit në Iran. Walt dhe Mearsheimer janë të mendimit se, edhe nëse nuk do të ekzistonte Lobi do të ishte e vështirë që Amerika dhe Irani të ishin aleatë, megjithatë marrëdhënia e tyre nuk do të ishte kaq e tensionuar.

Autorët, pasi i kanë parashtruar të gjitha këto argumente, në përfundim, në pjesën përmbyllëse të librit i vënë theksin fakteve që; fuqia e Lobit mund të parandalohet; është e mundur që Washingtoni të zhvillojë një politikë të jashtme e cila është në të njëjtën linjë me interesat e amerikanëve, por megjithatë ende nuk janë formësuar kushtet objektive për të sjellë në jetë dhe për të realizuar këtë për shkak se Lobi nuk ka një kundërshtarë; përveç kësaj, aktivitete të këtilla të Lobit mund ta zhvarrisin Amerikën drejt konflikteve me përfundime tragjedike; për shkak të ndikueshmërisë së Lobit, Amerika është bashkëfajtore në krimet e kryera kundër palestinezëve  dhe se nga kjo gjë lind një përgjegjësi morale; është një rrezik për demokracinë amerikane fakti që Lobi ka ndaluar bisedimet rreth Izraelit; për më tepër, madje aktivitetet e Lobit janë në dëm edhe të Izraelit dhe sjellin rezultate negative për të; pengojnë një marrëveshje në rajon që ka për objekt paqen dhe se kjo është në të keqe rë popullit izraelit; kthimi i Izraelit në një shtet rracist si Afrika e tij e Jugut e njëherë e një kohe; dhe pavarësisht të gjitha këtyre, theksohet fakti se ende mund të krijohet një mundësi për të krijuar një situatë të përshtatshme për të realizuar një diskutim të hapur rreth Lobit dhe për të arritur rezultate dhe se kjo është në favor të të gjithëve, përfshirë këtu edhe Amerikën.

Si përfundim, ky libër që mban firmën e dy akadeikëve që kanë një autoritet në fushën e tyre, duke pranuar se Amerika po e përdor si kukullën e saj Izraelin në Lindjen e Mesme, se pushtetin e vërtetë e ka Amerika dhe pranuar tëndësinë e hebrenjve në buxhetin dhe ndikueshmërinë në Amerikë e meriton që të lexohet njëkohësisht me tezat e përkundërta që thonë se, kjo fuqi dhe ndikueshmëri është hiperbolizuar për të parandaluar dhe penguar reagimet ndaj udhëheqjes dhe popullit amerikan, ndërkohë si dhe të bëhen vlerësimet e duhura. 

Çipras Tahran’dayken Rama Uykuda mı?

Gürkan BİÇEN

İran ile Yunanistan’ın tarihinin uzun süre birlikte aktığı malumdur ama yine de bu eksik bir anlatımdır. Tarihin bir döneminde İran ile sadece Yunanlılar değil, Balkan halklarının başka kesimlerinin de bir şekilde yolu birleşmiştir. Roma’nın ve Makedonların olduğu kadar, her ikisinde üstün hizmetler veren Arnavutlar da bu birlikteliği paylaşmıştır. İran’la yüzyıllara varan savaşında Roma bugünün Arnavutlarının ataları olan İliryalı asker ve komutanlara yer vermiş, İran’da iki yüzyıl süren hâkimiyeti ile Büyük İskender’in ordusu sadece Makedonlara değil Arnavutların atalarına da dayanmıştır. Savaş ve barış dönemleri, anlaşmalar, ticaret, kültürel alışverişler ve daha birçok unsur İran ile Balkan halkları arasında bugün su yüzüne çıkmasa da derinden akan bir irtibatı sağlamıştır. Arnavutlar açısından ortak nokta sadece bu da değildir. Arnavutça ve Farsçanın aynı dil ailesinde yer alması ve hatta bu iki kavmin benzer anatomik özellikler göstermesi de söz konusudur. Buna rağmen bugün Arnavutlar ile İranlılar sanki iki ayrı gezegende yaşar gibidirler. Bu durum iki halkın tabiatlarından değil, geçici siyasi tutumlarından kaynaklanmaktadır.

1979 yılında İran İslam İnkılâbı gerçekleştiğinde Arnavutluk Enver Hoxha yönetimindedir ve İran’ın yeni rejimi ile bir problemi olmadığını ilan etmiştir. Öyle ki, Arnavutluk’un Birleşmiş Milletler’deki elçisi Abdi Baleta 1980 yılında Birleşmiş Milletler Genel Kurul’unda yaptığı Filistin konulu bir konuşmada tıpkı İranlılar gibi Siyonizm’i ve Siyonist İsrail rejimini ağır bir dille eleştirmiştir.

Arnavutluk’un Amerika’nın etki alanına girmesinin ardından İran ile Arnavutluk ilişkileri sıcaklığını kaybetmiş ve neredeyse donma noktasına gelmiştir. Arnavut siyasi eliti İran’dan uzak durmanın (ülkenin olmasa bile) kendi menfaatlerine daha uygun olduğunu düşünmüştür. Bu dönemde Arnavutluk Amerika’ya yaklaştıkça İran’dan uzaklaşmış, İran’a yönelik bağımsız bir politika izleme kabiliyetini kaybetmiştir. Bu durumun açık göstergeleri olduğu gibi istihbarat belgelerine yansıyan delilleri de mevcuttur. Örneğin, Amerika’nın baskısıyla Arnavutluk, uluslararası tüm platformlarda İran aleyhine tavır sergilemiştir. Yine Wikileaks belgelerinden anlaşılacağı üzere, İran ile Arnavutluk arasında yapılması öngörülen “Tahran ile Tiran arasında doğrudan uçuş”, “Öğrenci değişimi” ve “Turizm” anlaşmaları sırf dönemin Amerikan dış işleri bakanı Hillary Clinton razı olmadığı için hayata geçme imkânı bulamamıştır.

İran ile Batılı güçler arasındaki mücadele bugün için bir denge noktasına gelmiş haldedir. Batı İran’ın bölgesel gücünü kabul ederken, İran da Batı’ya ticari imkânlarının bir kısmını açma yönünde iyi niyet göstermektedir. Böyle olduğu için “Nükleer Anlaşma”nın hemen ardından Batılı devlet adamları ticari heyetler eşliğinde İran’a gelmiş ve İran İslam Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani de bazı Batılı ülkeleri ziyaret ederek milyarca dolarlık anlaşmalara dair mutabakat zemini oluşturmuştur. İran’ın imkânlarından faydalanmak isteyen sadece gelişmiş Batılı devletler değildir. Bugün ekonomik kriz içinde bulunan Yunanistan da İran’ı kendisine nefes aldırabilecek bir kapı olarak görmüştür. Bu sebeple Yunanistan Başbakanı Aleksis Çipras hiç zaman kaybetmeksizin Tahran’ın kapısını çalmıştır.

Çipras’ın ziyareti çerçevesinde yapılan haber ve analizlerden, İran ile Yunanistan arasındaki ticari ilişkilerin geliştirilme potansiyelini öğreniyoruz. Çipras İran ile deniz taşımacılığı, enerji, turizm ve kültürel alanlar başta olmak üzere birçok alanda işbirliği yapabileceklerini dile getirmiş, bu ifadeler İran tarafınca da olumlu karşılanmıştır. Çipras Tahran’da üst düzeyde karşılanır, İran İslam Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani ve İran İslam İnkılâbı Rehberi Ayetullah Seyyid Ali Hamanei ile görüşürken, Çipras gibi Sosyalist bloktan gelen Arnavutluk Cumhuriyeti Başbakanı Edi Rama nerededir?

Arnavutluk ve Arnavutlar milli menfaatlerini Batılı güçlerin gölgesinde kalmaya bağlamış iseler bilinmelidir ki, bu yanlış bir yoldur. Batılıların İran ile işbirliğine yöneldiği bir dönemde bu işbirliği çabasının en ön sırasında yer alması gereken halk Arnavutlardır. Zira Arnavut halkı Balkanlardaki tüm diğerlerinden farklı olarak, kendi içinde dini harmoniyi sağlamış, ekseriyetle Müslüman bir halktır. Nüfusu ve hâkim olduğu toprakların büyüklüğü ile de Balkan bölgesinde Müslümanları temsil kapasitesine sahiptir. Arnavutluk ve Arnavutlar yaygın sufi cemaatleri yoluyla Ehli Beyt’e hürmet gösterir ve bu yönüyle İranlılar ile aynı ruhu paylaşırlar. Arnavut bölgesini gezen herkes Hz. Ali ve 12 İmam’ın tasvirlerini ve kendini Ehli Beyt’e adayan insanları görebilir. Gerek Sünni gerekse Bektaşi Arnavut şairler/ edebiyatçılar İslam, Peygamber (as) ve Ehli Beyt sevgisini aktaran son derece değerli eserler vermişlerdir ve bunlar bugün de bu halkın hafızasındaki yerini korumaktadır. Bir İranlı sadece Arnavutluk’ta değil bütün bir Arnavut bölgesinde sanki evindeymişçesine dolaşabilir. Sıcak kanlı ve misafirperver insanımız turist veya dost fark etmeksizin her bir İranlı’nın hizmetine Yunanistan veya bir başka Balkan ülkesinde bulamayacağı,  sadece Arnavut bölgesinin sahip olduğu sayısız imkânı sunabilir. Tüm bunlar Arnavutları diğerleri arasında öne çıkaran unsurların küçük bir bölümüdür. İlişkilerin seviyesi yükseldikçe bu iki halkı birbirine yaklaştıran birçok unsurun olduğu da açığa çıkacaktır. Bu yolu açacak kişilerin başında mevcut Arnavut siyasi eliti, bu cümleden olmak üzere Başbakan Edi Rama gelmektedir.

Edi Rama Arnavutluk’un yararına bir iş yapacaksa, erken davranmalı ve Tahran ile ilişkileri geliştirmenin yolunu aramalıdır. Rama buna şunları yaparak başlayabilir:

-         - Tahran’a rezidansı olan bir büyükelçi atamak. (Bugün Arnavutluk Cumhuriyeti ile İran İslam Cumhuriyeti arasındaki diplomatik ilişki Arnavutluk’un Türkiye Cumhuriyeti nezdindeki büyükelçisi eliyle sağlanmaktadır. Yani Arnavutların İran’da sabit bir elçileri yoktur.)

-        -  Tahran ile Tiran arasında doğrudan uçak seferlerini başlatmak

-         - Tahran ile Tiran arasında eğitim anlaşmaları yapmak

-          -Tahran ile Tiran arasında turizm anlaşmaları yapmak

-       -   Tahran ile Tiran arasında Adriyatik Denizi’ndeki petrol rezervlerinin araştırılması ve işletilmesine dair enerji anlaşmaları yapmak

-        -  Enerji nakil hatları söz konusu olduğunda bunun Arnavutluk üzerinden geçişini sağlayacak anlaşmalar yapmak

-         - Tüm bir Arnavut bölgesi düşünülerek, ilaç, cam, kimyasal maddeler, madencilik ve benzeri alanlarda sanayi tesisleri kurulmasına yönelik anlaşmalar yapmak

-         - Tahran’ın Rusya ve Sırbistan ile olan iyi ilişkileri üzerinden Kosova meselesinin çözümünü Batı’nın tekelinden çıkarmayı denemek.

Elbette bunlar yapılabileceklerin bir kısmıdır. Bir Arnavut olarak ben, Rama’dan bundan fazlasını bekliyorum. Ümit ediyorum ki, Tiran Tahran’a doğru bir adım attığında Tahran Tiran’ı kucaklamak için iki adım atacaktır.