* POLITIC READINGS OF KORAN

By Gürkan BİÇEN



If Shari (Allah-ruler) have not been exict, the acts of human hadn’t any mean. Because, Shari is the one whom gives a moral and law value to acts of human. The thesis which alleges that the results of human’s interior dynamics and mental activities hold a speciality about accredit a value to human acts could seem pleasantly. But this thesis is bare of the might of explain the “primary value” because of can not be able to find out a changeless equal in universe and all of these activities being occured in different levels for each person. Only that reason is also enough to say that this thesis could not give voice to any values. İn other words, man can’t bringabout the power which converts himself to a “human”. He only has an area of existence as a species which is ready to became a “human”. As long as he behaves in values of Shari, his process of becaming a human could ripen.

Shari have ceden the mission of constructing the earth and building justice on it to human who has a moral grade as an unique species in earth endowed with tendency of collocation given by him. İn pursuance of this mission is subject to universe’s permanently mechanism and showing an individual and social success is desired from human by signing an area of behaviour and explaining the meanings and results of each acts to him. By this means,, human signifies a social meaning in the earth otherwise than his individual meaning. Then, to build justice on earth it is indispensable to accende that individual and social mission includes keeping apart human’s activies away from universe’s permanently mechanism.

In the course of human’s evolution groove, Shari has declared unchanging basic rules to all generations. However, implementations of daily life have been collocated in different forms according to each generation’s position inside of the evolution groove. The unique unchangeable thing has become only the purpose of showing the transformation of development from individual to social and accepting Shari’s rules is an social actuality otherwise than individual. Shari has wanted the values which he had designated to seem at society’s mechanism and essence as much as they had seem at conscience of people.

The truth which we don’t accept any arguments on is that: Koran is the last declaration of Shari to human who has been ripen in terms of interior dynamics. The sure result of this acceptance is that Koran is the touchstone for valuation of human act’s. Koran has exhibited how to construct the earth and also how to build justice on it thereby declaring Shari’s ascription of value. It has demonstrated that this declaration is not against to general mechanism of universe in consequence of carring out the Prophet whom reached first declamation from individual development to top of the social development. This also means that man species’s ability of organization to be humanized. So, Shari has showen that humanizing the society is possible as much as converting the man to human as a historical actuality.

After all, we can say that politic readings of Koran is not preference but a obligation for the Muslims who want to construct the earth whit all subjects which concern the human, the human acts, the man, the society, the reconstruction, the justice and to build justice on it.

* Rezistenca do fitojë

Gënjeshtra më e pështirë në faqen e dheut duhet të jetë nxjerrja e një përfundimi jo definitiv dhe personal, nga ndryshimet e natyrshme në aspektin e
superioritetit, dhe më e pafalshmja, pretendimi që kjo gjë është një fjalë e Zotit.

Gjatë këtyre njëqind viteve të historisë së njerëzimit, çifutët, ky popull që mbart brez pas brezi këtë
gënjeshtër, e përcakton vetë ligjin e të qenurit një popull superior, duke e kundërshtuar të vërtetën dhe duke
nisur një luftë të re. Shkurtimisht, Sionizmin mund ta përcaktojmë si një ide, e cila parashtron si kusht, ndërhyrjen ushtarake dhe politike, si një përgatitje për realizimin e “premtimit” për sundimin e pikëpamjes
çifute bagy në një vend me kufijë gjeografik të caktuar. Ky përcaktim nxjerr si konkluzion se edhe
mbështetësit e kësaj ideje, megjithëse nuk kanë lidhje gjaku me popullin çifut, janë kundërshtarë të së
vërtetës. Sado që ky nuk është qëllimi themelor, ne mund të shohim influencën e Sionizmit në arsyetimet e
infektuara nga sëmundjet e mendimit çifut. Me këtë kuptim, nuk do të ishte një pretendim i ekzagjeruar sikur të themi se Sionizmi është një pararojë e Nazizmit.

Ndërsa feja Islame që i ka hedhur poshtë të gjitha ndryshimet nga pikëpamja e pasurisë, e ka cilësuar si të
shenjtë xhaminë Aksa, ajo e ka dënuar pikëpamjen çifute që përcakton të drejtën superiore të një populli, i cili trashëgon në ngarkim propozimin e Zotit. Lufta në Palestinë, duke humbur kontekstin e saj të një përpjekje midis dy popujve, është një shenjtërim që simbolizon krijimin nga Allahu të çdo njeriu me një shpirt të lirë dhe të pafajshëm. Nuk është rastësi ngritja e Muhamedit (a.s) për në Miraxh nga xhamia Aksa në Jerusalem, e cila tregon një dinjitet të pashoq për “njeriun”. Kjo ngritje është një borxh për të gjithë brezat që do të vijnë, për të treguar, regjistruar dhe mbrojtur lidhjen dhe propozimin midis Allahut dhe njeriut. Ja pra sot, Palestina po e paguan këtë borxh në emër të njerëzimit.

Bombat që bien në Palestinë dhe Liban, përveçse tregojnë fuqinë ushtarake, simbolizojnë gjithashtu urrejtjen ndaj një populli të dobësuar, por jo të robëruar. Mentaliteti çifut është një mentalitet i formuar
nga qindra polemika të ndërmarra me të dërguarit e Allahut për të formuar argumente që e tregojnë të
arsyeshme kthimin në robëri në dobi të disa përfitimeve të kësaj bote. Shëmbulli i ikjes ndaj agresionit të fuqive ushtarake, të këtij mentaliteti dhe i poshtërimit të forcave rezistuese është dëshmitar okular i shumë ngjarjeve. Përveç një pakice njerëzish, të cilët janë aktivë në mbrojtjen e drejtësisë dhe vlerave njerëzore, nuk ekziston një lidhje midis principeve humane dhe mendimeve që sundojnë tek shumica e njerëzve të këtij populli. Për këtë arsye, mentaliteti çifut sheh tek Ahmed Jasini, Nasrallahu dhe Fadlallahu një shembull të fshehtë të Musait, Daudit dhe Sulejmanit (a.s). Ky mentalitet, duke asgjësuar përfaqësuesit e sotëm të
këtyre personaliteteve te larta, të cilat kërkon t`i zotërojë, por nuk i përfaqëson dot, në të njëjtën kohë
përballet me aksionet poshtëruese të historisë së tij.

Të gjitha këto tërbime që i tejkalojnë kufijtë e dhunës dhe armiqësisë në luftë, mbështeten edhe nga të tjera
aksione që kryqëzohen me Sionizmin. Me këto veprime, ata duan të tregojnë se është e mundur nënshtrimi ndaj një fuqie të padrejtë në këtë botë. Megjithë asgjësimin e trupave të dobët e të humbur midis turmave të njerëzve, e vërteta është se shpirti i këtyre forcave ushtarake nuk është forcuar, madje ato nuk kanë siguruar as mbrojtjen e jetës së tyre.

Rezistenca e luftës ndaj Sionizmit duhet të vazhdojë jo vetëm për të shpëtuar arabët dhe myslimanët e thjeshtë, por edhe bijtë e Izraelit, të brumosur me mentalitetin çifut, i cili e sheh veten e tij ndryshe nga
bota njerëzore. Nëse të gjithë njerëzit që supozohen të jenë bashkë në këtë luftë fuqizohen jashtëzakonisht shumë, janë ata njerëz që qëndrojnë pranë kësaj rezistence të cilët do të futen fitimtarë në qytetin e Jerusalemit.

E kush ka fuqi në këtë botë të robërojë shpirtrat e lirë që ka krijuar Allahu?

Gurkan Bicen

* AVRUPA İNSAN HAKLARI SÖZLEŞMESİ ÇERÇEVESİNDE İŞKENCE İDDİALARININ İSPATI

Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin 3.maddesi işkence ve pek fena muamele görmeme hakkını koruma altına almış olup Komisyon ve Mahkeme, mezkur madde ile koruma altına alınan hakkın ihlali ile ilgili olarak inceledikleri başvurularda ortaya atılan iddiaların gerçekliğini kontrol edebilmek için çeşitli yollara müracaat etmiştir.

Danimarka, Norveç, İsveç ve Hollanda v. Yunanistan; İrlanda v. Birleşik Krallık; Müştak v. Türkiye davalarında Komisyon ve Mahkeme’nin, işkence gördüğünü ifade eden mağdurların yapmış oldukları açıklamalara hukuki bir değer izafe ettiği, dolaylı yollardan da olsa doğrulanabilen bu açıklamaları ihlalin tespiti yönündeki kararlarında gerekçeye dahil ettiği görülmüştür.

Mağdurların işkence gördüğüne dair ispat yollarından biri olan tanık beyanları mağdur açıklamalarını desteklemek üzere sıkça kullanılmıştır. Komisyon, Çakıcı – Türkiye davasında, Ahmet Çakıcı’nın gördüğü kötü muamelenin izlerine şahit olan, gözaltında konuştuğu kişinin beyanlarının Ahmet Çakıcı’nın işkence gördüğünü kanıtlamak için yeterli olduğunu düşünmüştür. Komisyon, kayıtları tutulmamış gözaltılarda ve kayıplarda bağımsız, nesnel tıbbi delillerin veya tanık ifadelerinin sağlanmasının zor olduğu belirtmiş ve bundan dolayı bu tür olaylarda 3.madde ihlallerinin bulgularının talep edilmesinin 3.maddenin koruduğu haklara zarar vermek anlamına geleceğini ifade etmiştir. Mahkeme ise, dinlenen şahidin beyanının inanılır ve geçerli olması, on altı - on yedi gün Ahmet Çakıcı ile birlikte gözaltında kalan şahidin onu görme ve onunla konuşma fırsatı bulması, şahidin, Ahmet Çakıcı’nın elbisesinin üzerinde kan lekeleri görmesi ve Ahmet Çakıcı’nın fiziksel olarak çok kötü bir durumda olduğunu söylemesi, Ahmet Çakıcı’nın ona dövüldüğünü, bir kaburgasının kırıldığını ve kafasının yarıldığını anlatması ve tanığında gözaltında aynı muamele ile karşılaştığını beyan etmesi sebebiyle bu delilin gerekli ispat standartlarını karşıladığını açıklamıştır (Bkz: Türkiye Cumhuriyetinde Hakim ve Avukatların Bağımsızlığı, Hakim ve Avukatların Bağımsızlığı Merkezi, Belge s.30-31).

İşkence görenlerin üzerlerinde bu uygulamaların izlerini ya da belirtilerini
gösterir bulgular da bu iddianın ispatı için ileri sürülebilen delillerden sayılmıştır. Fiziksel şiddetin yoğun olduğu bir kısım uygulamalarda mağdurların bedenlerinde kalan bir takım izler ile mağdurların psikolojik durumlarının maruz kalınan bu uygulamalardan sonra bozulduğunu gösteren bir kısım belirtiler de geçerli delil standartları içerisinde sayılmıştır.

İşkence ve kötü muamelenin tartışmalı olduğu durumlarda “en önemli objektif delil” sağlık raporlarıdır. İrlanda v. Birleşik Krallık davası ve Tomasi v. Fransa davası buna örnek teşkil etmektedir. İrlanda v. Birleşik Krallık davasında Komisyon, yaptığı inceleme sonunda bazı kişilerin bedenleri üzerindeki ezik ve çürüklere dair raporlara dayanarak, bazı kişilerin konuşturulması için şiddetli bir biçimde dövüldükleri, bazı kimselere ise beş tekniğin uygulanmasını sağlamak amacıyla fiziksel şiddet kullanıldığı sonucuna varmıştır. Tomasi v. Fransa davasının karar metninde ise, “Mahkeme, tamamen bağımsız tıp pratisyenleri tarafından düzenlenen tıbbi belge ve raporların Tomasi’ye çok sayıda darbe vurulmuş (blows inflicted) olduğunu ve darbelerin şiddetini doğrulamasını yeterli bulmaktadır.” ifadesine yer verilmiştir. Tomasi’nin ileri sürdüğü işkence iddiası üzerine adli tabibin hazırlamış olduğu raporu Türkiye’de yaygın olarak gördüğümüz ve Aksoy v. Türkiye davasında Mahkemenin eleştirdiği bir cümlelik, “darp ve cebir izine rastlanmamıştır” şeklindeki raporla karşılaştırmamızın faydalı olacağını düşünerek yazının sonuna alıntılıyoruz.

Komisyon ve Mahkeme sağlıklı olarak polis nezaretine alınan bir kimsenin salıverildiği zaman yaralanmış olduğu tespit edilecek olursa, Sözleşmenin 3.maddesine göre oluşan sorunlar bakımından bu yaralanmaların nedenine ilişkin inandırıcı bir açıklama getirmenin Devletin görevi olduğu kanaatindedir. Tomasi v. Fransa ve Aksoy v. Türkiye davaları bu hususun kaydedildiği davalardan olmuştur.

Tıbbi raporların başvurucunun yaralarının çeşitli nedenlerden kaynaklanabileceğini ifade ettiği durumlarda hükümet yaralara ilişkin alternatif bir açıklama getirmek zorundadır. Mahkeme kendisine takdim edilen dilekçelerde tarafların iddia etmiş olduğu vakıalar, bilgiler ve belgeler çerçevesinde hareket etmekte, bunların dışında ihtimaller olsa bile ileri sürülmeyen hususlar incelenmemektedir. Tomasi v. Fransa davasının karar metninde Mahkeme; “İlk olarak hiç kimse, başvurucunun bedeni üzerinde tespit edilen izlerin nezarete alınmasından önceki bir tarihte meydana gelmiş olabileceğini veya başvurucunun kendi kendine yaptığı eylemden kaynaklanmış olabileceğini veya kaçmaya teşebbüs etmesinin bir sonucu olduğunu ileri sürmemiştir.” diyerek, ileri sürülmeyen ihtimalleri incelemeye almadığını ve bu gibi hallerde ikna edici bir açıklama getiremeyen devletin hak ihlaline sebep olduğunun kabulünün gerekeceğini belirtmiştir.

Gözaltı merkezleri, cezaevleri, kimi zaman hastaneler işkence ve kötü
muamelenin gerçekleştirildiği mekanlar olarak kayıtlara geçmiş olup Komisyon ve Mahkeme söz konusu mekanların fotoğraflarını, buralarda tutulan kayıtları iddiaların ispatında geçerli delillerden saymış, kimi zaman da bu mekanları inceleme yoluna gitmiştir. Aydın v. Türkiye davasında Mahkeme, savcının, işkence yapıldığı iddia edilen yeri görmemesini, soruşturmanın önemli bir kısmını suçun işlendiği iddia edilen jandarma merkezindeki görevlilerle yazışarak yürütmesini ‘soruşturmada özellikle ciddi bir kusur’ olarak görmüştür.

Komisyon ve Mahkeme başvurucuların gözaltında geçirdikleri süreye, ifade alma işlemlerinin hangi saatlerde ve ne kadar süre ile yapıldığı hususlarına büyük önem vermektedir. Tomasi v. Fransa davasında Komisyon, hazırladığı raporda polis nezaretinde tutulan bir kişinin aciz bir durumda (vulnerability) oluşunu vurgulamış ve başvurucuyu sorgulamak için seçilen zamanlar ile ilgili olarak hayretini ifade etmiştir. Komisyon ve Mahkemeye göre yetkili makamlar, gözaltına alınanlar hakkındaki resmi kayıtları hem gözaltı yerinde ve hem de merkezi bir biçimde tutmak ve güncelleştirmek zorundadırlar. Bu kayıtlardaki bilgiler mahkemelere ve diğer yetkili mercilere, gözaltına alınan kişinin ailesine, avukatına ve bu bilgiye ulaşmada meşru bir amacı olan başka kimselere açık olmalıdır.

Komisyon ve Mahkeme gerekli gördüğü takdirde işkenceci ve mağduru çapraz sorguya tabi tutarak iddianın gerçekliğini sınama yoluna da gidebilir. İrlanda v. Birleşik Krallık ve Aksoy v. Türkiye davalarında bu yol kullanılmış, Aksoy v. Türkiye davasında çapraz sorgu sonrası Komisyon, ifadelerine başvurulan polis memuru ile savcının doğruyu söylemediklerine kanaat getirmiştir.


Tomasi – Fransa Davasında İşkence İddiası Üzerine Hakim Emriyle Yapılan Muayene Sonrası Hazırlanan Rapor.

Yargıç Pancrazi 25 Mart 1983’de Bastia Üst Mahkemesine bağlı olarak çalışan bir uzman olan Dr.Rovere’ye aşağıdaki görevleri yerine getirmesi talimatını vermiştir:
“1 – Mağdurun yaraları, hastalıkları veya maluliyetleri konusunda muayene yapınız; bunları betimleyiniz; bunların yol açabileceği izleri (sequelae) tespit ediniz ve bunların nedenleri hakkında görüşünüzü belirtiniz.
2 – İş göremezliğin boyutunu betimleyiniz ve muhtemel süresini takdir ediniz.”

Doktor Tomasi’yi 26 Mart 1983 günü öğleden saat 12:00’de hapishanede sorgu yargıcının huzurunda muayene etmiş ve 30 Martta raporunu vermiştir. Raporda şöyle denilmektedir:

“ lll. ŞİMDİKİ DURUM

Şikayetler:
Felix Tomasi’nin şikayetleri şunlardır:
Sol kulakta ani başlayan kulak ağrısı (acute otalgia
Başın her iki yan bölgesinde ani başlayan şiddetli baş ağrısı (acute parietal ve bilateral cephalalgia)
Hafif sırt ağrısı
Karnın üst bölgesinde (upper abdomen) ağrılar
Başka bir rahatsızlıktan şikayet edilmemiştir.

Klinik Muayene
Genel Muayene
Ağırlık: 60 kg, boy:1 m 65 cm. (tahmini)
Kan basıncı: 11, 5/7
Nabız: dakikada 84 atım
Kalp ve akciğer (cardiopulmonary) muayenesi: Normal
Kafa – Yüz (cranio – facial) bölümü
Biri sağ şakakta ve diğeri sağ kaşın üstünde olmak üzere görülebilir iki sıyrık (abrasion)
Sol göz kapağının üst kısmında, yatay hizada, 2 cm kadar uzunluğunda, mor – kırmızı renkte küçük bir bere
- Kafatasının sağ yan tarafına dokunulduğunda ağrı şikayeti
- Her iki göz akında travmadan kaynaklanmayan kırmızılık (hasta bunun polis
nezaretinden önce de var olduğunu söylemektedir.)
Nörolojik Muayene:
- Eşit büyüklükte, düzenli ve büzülebilir gözbebekleri
- Gözbebeğinin istemsiz hareketi (nystagmus) yok
- Romberg negatif
-Asimetri yok, hedefe yönelik hareketlerde istemsi şaşalama (dysdiadochokinesis) yok
- Kiriş (tendon) refleksleri normal
- İşaret parmağı testinde ve kapalı gözlerle yürüyüş testinde sapma yok
Sol kulak:
-Kulak kepçesinde ve kulak girişinde (helix ve anthelix) ateşli, dokunulduğunda ağrı veren koyu kırmızı bere
- Dış kulak yolunda (external auditory meatus) ve kulak zarında travmaya bağlı bir yaralanma işareti görülmemekte.
Boyun kemikleri (Cervical rachi)
- Görünürde darbe bir travma izi yok
- Boyun omurlarından (cervical vertebrae) C1 ve C2’nin dikensi çıkıntılarına (processus spinosis) bastırıldığında ağrı duyulduğu söylenmekte
- Boyun hareketlerinde kısıtlama yok, başın yan hareketleri sırasında eklem yerlerinden gelen kıtırtı sesleri duyulmakta (otuz yaşından sonra olağandır)
- Kaslarda kasılmışlık (contraction) yok
Göğüs ve karın (Thorax ve abdomen)
Çizgisel ekimotik alanlar (ecchymotic striae – vibices) şöyledir:
- Bir tane göğüs orta hat kemiği üst (praestarnum) hizasında
- Bir tane göğüs orta hat kemiği orta (metasternum) hizasında
- Üç tane üst karın (epigastric) bölgesinde
- Bir tane sağ karın (hypochondrium) hizasında
Bu işaretler kırmızı renkte, mor bir halka ile çevrili, doğal ışıkta görülen ve dokunulduğunda ağrı olduğu söylenmekte.
- Karaciğer büyümesi (hepatomegaly) yok
- Dalak büyümesi (splenomegaly) yok
- Karında hafif gerginlik (slight abdominal distension)
Bel bölgesi (Lumbar region)
- Açıkça görünen bir travma izi yok
- Bel hareketi alanında kısıtlılık yok
- Omurga çevresindeki kaslarda (paravertebral) asılmışlık yok
Sol kol:
- Kolun arka iç yüzeyinin (postreo – internal) üst kısmında, 8 cm uzunluğunda ve 4 cm genişliğinde, alt kısımlarının çevresi mor olan kırmızı renkte bir bere (bruise) bulunmakta, dokunulduğunda ağrı verdiği söylenmekte.
- Bu berenin altında, daire şeklinde 1.5 cm çapında, daha az koyu renkte iki bere daha görülmekte.

lV. TARTIŞMA VE SONUÇ

Felix Tomasi’nin 26 Mart 1983 günü yapılan muayenesinde görüldüğü şekliyle, aşağıdaki bulgular bulunmaktadır:
Sol göz kapağının üst kısmında, göğüste, karın üst bölgesinde ve sağ karın bölgesinde (hypochondrium), sol kolda ve sol kulakta yüzeysel bereler,
Sağ şakak üzerinde açıkça görülebilen ciltte iki sıyrık (cutaneous abrasions)
Çevrelerinde mor hale bulunan kırmızı renkli berelerin 26 Mart 1983 tarihli muayeneden iki ile dört gün arasında bir zaman önce meydana gelmiş olması muhtemeldir.
Sıyrık ve berelerin (abrasions and bruises) aynı anda varoluşu, bu yaraların travmadan kaynaklandığını söylemeyi mümkün kılmaktadır; bununla beraber, diğer tıbbi nedenlere bağlı olmadığını söyleyebilmek için biyolojik testler yapılabilir.

Bunların boyutları ve biçimleri ilk kez nasıl meydana geldiklerine dair belirti vermemektedir; bunlar Tomasi'nin beyanları ile uygunluk içindedir; fakat aynı ölçüde başka bir travmatik nedene dayanabilirler.
Bu yaralar toplam olarak üç gün geçici olarak iş göremezliğe neden olurlar.”

* AVRUPA İNSAN HAKLARI MAHKEMESİNİN İŞKENCE KONUSUNDA OLUŞTURDUĞU KISTASLAR

İşkence ve pek fena muamele insanlık tarihi boyunca pozisyon olarak fiili gücü elinde bulunduranların, daha zayıf konumda görünenlerden koparmak istedikleri şeyleri elde etmenin bir metodu olarak kullanılagelmiştir. Bu somut bir bilginin elde edilmesine yönelik bir eylemmiş gibi görünse de hakikatte zayıf olarak telakki edilenin şahsiyetini yok etmeye yönelik bir saldırıdır. Montaigne Denemeler’in Vahşet başlıklı bölümünde, işkencenin ve onu izleyen karanlık sahnelerin amacının; “halkı düzen içinde tutmak”, başka bir deyişle ona görev duygusunu, itaat zevkini aşılamak olduğunu belirtir. Michel Foucault iktidarın işkence görmüş bedenlerde gücünü yenilediği kanaatindedir. Suçluların halkın önünde idam edilmeleri sadece bir cezalandırma olayı değildir. İktidar ile uyrukları arasındaki iletişimin en görsel biçimlerinden birini de oluşturmaktadır. İşkenceler eşliğinde yapılan cezalandırma sırasında cezalandırılana bakan herkes aynı şeyi hissetmeyecektir; bazıları korku yoluyla itaatin gerekliliğini öğrenirken, diğerleri iktidarın gücü, savunduğu değerlerin sürekliliği üzerinde güven tazeleyecektir.

15.yüzyılda resmi ve hukuki metinlere giren işkencenin bu gün resmi olarak kabul edilememesinin psikolojik gerekçesi de işte burada yatmaktadır. İnsan anneden doğan canlının insan olarak kabul edildiği bir hayat algılayışında insanlığından soyutlanarak üzerinde ameliye yapılabilecek eşya konumuna düşürülmüş bedenler tüm zamanlar için insanın var oluş gerekçelerinin reddi anlamına gelmektedir.

Pozitif hukukumuzu iktibas ettiğimiz Avrupa’da İşkencenin resmi metinlere girmesi ve işkenceye karşı eylemler hemen hemen aynı döneme rastlar. Fransa’da Ağustos 1539 tarihli Villers – Cotterets buyruğu Engizisyon yöntemi denen ve suçlunun itirafının sağlanmasına dayanan, yazılı, gizli yöntemi açıklığa kavuşturur ve kesin olarak kabul eder. Bu yöntemde, kesin bir yönetmeliğe bağlanmış bir biçimde işkenceye başvurulmasına da yer verilmektedir. Bernard Shapper’a göre baskı sisteminin evrimi yargıçlardaki kanıtlama eğiliminin yükselişine bağlıdır. 1670 Kararnamesi ile işkencenin “insancıllaştırılması” amaçlanır. Bu kararnameye göre işkence yapılabilecek süreler bir saat ya da bir saat on beş dakika olarak belirtilmiş ve aynı ceza için işkenceyi yinelemek yasaklanmıştır. Ama uygulama avukatsız yapılıyordu ve kontrolü imkansızdı.

İşkencenin resmileştirilmesi ve böylelikle işkence uygulamasına yaygınlık kazandırılması aydınları son derece rahatsız etmiştir. Voltarie “Prix de la Justice et de l’humanite” (adaletin ve insanlığın bedeli) isimli eserinde şöyle der: “ Fransa’daki yasa ile ilgili kitaplarda şu korkunç kelimelere rastlanır: Hazırlık işkencesi, geçici işkence, mükemmel işkence, delilli işkence, ihtiyatsız işkence, iki danışman gözetiminde işkence, bir doktor bir cerrah gözetiminde işkence, kadınlara ve kızlara yapılan işkence yeter ki hamile olmasınlar. Görünüşe göre bütün bu yazılar cellatlar sayesinde oluşturulmuştur.”


La Bruyer işkenceyi, “Zayıf ve hassas mizaçlı bir masumu kaybetmeye ve güçlü doğmuş bir suçluyu kurtarmaya yönelik kesin bir yöntem” olarak açıklarken Diderot; “İnsanlıktan uzak olan işkencenin hedeflenen amacına ulaşmadığını çünkü hiçbir zaman işlenmemiş suçları itiraf ettirmeyi başardığını” belirtmekteydi.

Avrupa’da durum bu iken bir başka dini, İslam’ı referans alan Osmanlı ülkesinde durum çok farklıydı. Kur’an hükümleri ve hadisler İslam Hukukunun kaynağını oluşturuyordu ve bunlar işkenceyi kesinlikle yasaklıyorlardı. Yargılama sırasında, sorguda, duruşmada ve infaz sırasında işkence reddediliyordu. Yargılama herkese açık olmak zorundaydı ve sanığın suçunu zorla kabul etmemiş olması şarttı. Buhari’de nakledilen iki hadis ile Hz.Muhammed’in işkenceyi kesin olarak yasakladığını görmekteyiz. Tüm bunlara rağmen Osmanlı Kanunnameleri sınırlı ölçüde de olsa bir sorgulama yöntemi olarak işkenceye yer vermişlerdir. Bu da Osmanlı Devletinin İslam Hukukunun hükümlerini yönetimin keyfi uygulamaları ile ihlal etmesinden kaynaklanmıştır.

18. ve 19.yüzyıllarda işkence ve kötü muamele bir çok ülkede kanunen yasaklanmaya başlanmıştır. 1708 tarihli Treason Act ile İskoçya’da; 1734’de İsveç’te; 1776’da Almanya’da; 1789 tarihli “Ordonance” ile Fransa’da (Burada işkencenin her türlüsü ilga edilmişti); 1801’de Çarlık Rusya’sında bu konuya ilişkin resmi yasaklamaların yayınlandığını görüyoruz.

Osmanlı’da ise 1808 Sened-i ittifak ve 1839 Tanzimat Fermanı ile zulüm yasağı, 1856 Islahat Fermanı ile işkence ve eziyet yasağı, 1876 Kanuni Esasi ile işkence ve diğer her türlü eziyetin kesinlikle ve tamamen yasak olduğu hüküm altına alınmıştır.

Ama insan haklarının uluslararası bir boyuta ulaşması, bu hakların en korkunç biçimde ve bütün dünyanın gözleri önünde çiğnendiğinin görüldüğü ll.Dünya Savaşı’ndan sonra olmuştur.

1948 tarihli İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi, 1950 tarihli Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi, 1984 tarihli İşkence ve Başka Zalimce, İnsanlıkdışı ve Onur Kırıcı Davranış ya da Cezaya Karşı Sözleşme, 1985 tarihli İşkencenin Önlenmesi ve Cezalandırılmasına Dair Amerikan Sözleşmesi (Amerikan İşkence Sözleşmesi) ve 1987 tarihli İşkencenin Önlenmesine Dair Avrupa Sözleşmesini bu gelişimin kilometre taşları olarak sayabiliriz.

1984 tarihli BM Sözleşmesi –ki İşkenceye Karşı Sözleşme olarak bilinir- BM Genel Kurulu tarafından oydaşma ile kabul edilmiş ve 1987 yılında yürürlüğe girmiştir. Sözleşmeye taraf devletler kendi egemenlik alanları içinde işkenceyi durdurmak ve önlemekle, işkenceyi suç olarak düzenlemekle, bütün işkence iddialarını soruşturmakla ve işkence sanıklarını adalet önüne çıkarmakla, işkence sanıklarının muhakemesi boyunca kendilerine adil muamele yapılmasını sağlamakla, işkenceyle elde edilen kanıtları dava dosyasından çıkartmakla ve işkence mağdurlarına giderim vermekle yükümlüdürler.

Tesis ettiği bir Mahkeme ile Sözleşme kriterleri çerçevesinde kalabilecek hak ihlallerini tespit etme imkanına sahip olması tüm bu hukuki metinler ve antlaşmalar arasında Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesine ayrı bir yer kazandırmıştır. Somut bir denetim imkanı sunan bu Sözleşmenin 3.maddesi; “Hiç kimse işkenceye, insanlıkdışı ya da onur kırıcı ceza ve işlemlere tabi tutulamaz” hükmünü havidir.
Bu madde çerçevesinde düzenlenen koruma alanlarını;
a- işkence
b- zalimane muamele
c- zalimane ceza
d- insanlık dışı muamele
e- insanlıkdışı ceza
f- aşağılayıcı muamele
g- aşağılayıcı ceza olarak sınıflandırmak mümkündür.

Sayılan bu yedi sınıf için getirilen yasak hiçbir derece farkı gözetmez. Diğer bir deyişle işkence ne kadar yasak ise aşağılayıcı muamele de o kadar yasaktır. Bu yönüyle bu yasaklar aynı rejime tabidir. Öte yandan bu yasaklar bakımından devletin yükümlülüğünün mutlak bir ihlal edilemezlik olması da Sözleşmenin 15.maddesinin 2.fıkrası ile sağlanmıştır. Bunun en açık karşılığı savaş ve olağanüstü hal dönemlerinde dahi ihlal edilemeyeceğinin ifade edilmesidir.

Sözleşmenin 3.maddesi, ‘işkence’ , ‘insanlık dışı muamele’ ve ‘aşağılayıcı muamele’ kavramlarına yer vermekle birlikte hangi fiilin bu kavramların kapsamında değerlendirileceği hususlarına bir açıklık getirmemiş, bunu vaka hukukuna ve diğer metinlere bırakmayı tercih etmiştir. Yapılan başvurular ile Mahkeme bu kavramların ana hatlarını belirleme imkanı bulmuştur.

Mahkemeye göre, bir kötü muamelenin 3.maddenin kapsamına girmesi için asgari düzeyde bir şiddetin bulunması gerekir. Bu asgari düzeyin değerlendirilmesi olayın niteliğine göre değişir. Bu asgari düzey, muamelenin süresi , fiziksel ve ruhsal etkileri ve bazı durumlarda mağdurun cinsiyeti, sağlık durumu, yaşı gibi olayın bütün şartlarına bağlıdır.

Yine Mahkeme’ye göre, ‘insanlıkdışı muamele’ kavramı ile ifade edilmek istenen ise, belirli bir durumda, kişiyi zihinsel ya da fiziksel bir şiddet uygulamasına maruz bırakan gayrı meşru edimdir.

‘Aşağılayıcı muamele’ kavramı bir başvuru ile şöyle netliğe kavuşturulmuştur: Bireyi diğer kişilerin önünde büyük ölçüde utanca boğan ya da onu kendi arzu ve istencine aykırı biçimde davranmaya yönlendiren eylemler aşağılayıcı muamelelerdir. Belli koşullar altında yapılan yasadışı ayrımcılık, siyasal görüşlerinden ötürü kişilerin bazı merkezlerde psikiyatrik etkileme süreçlerine maruz bırakılması, bekaret testi uygulaması, kişiye karşı tahkir edici dil kullanılması veya çıplak bırakılması bu kavram için getirilen örneklerdendir. “Aşağılayıcı muamele” yasağının genel amacının, insan onuruna yönelen, özellikle ciddi mahiyetteki müdahalelerin önlenmesi olduğu; kişiyi, rütbe , konum ya da şöhret gibi açılardan daha alt düzeye düşüren edimler ya da bir grup içerisinde kişiyi ırk temelinde farklı muameleye tabi tutan tasarrufların aşağılayıcı muamele kapsamına girdiği belirtilmiştir.

Başvurular sonucu oluşturulan tanımlamaya göre işkence, mutlaka insanlık dışı ve aşağılayıcı muameleyi içerir ve insanlık dışı muamele aynı zamanda aşağılayıcıdır. Buradan varılan yer, işkence; bilgi ya da ikrar temin etme ya da cezayı eza verici hale sokma gibi amaçla yapılan insanlık dışı muameledir ve genellikle bu insanlık dışı muamelelerin şiddetlendirilmiş biçimidir.

Aksoy – Türkiye davasında Mahkeme 3. maddede geçen “işkence” ve “insanlıkdışı veya onur kırıcı muamele” ayrımını yaparken işkence damgasını çok ciddi ve zalimane acılara sebep olan kasti insanlıkdışı muamelelere uygun gördüğünü, bu konuda daha önce verilmiş kararlar olduğunu belirtmiştir. Bu doğrultuda olmak üzere, Birleşmiş Milletler Genel Kurulu tarafından 9 Aralık 1975 tarihinde 3452 sayı ile kabul edilen kararın 1.maddesinde de, ‘işkence, zalimane insanlıkdışı veya onur kırıcı muamele veya cezanın ağır ve kasti bir biçimini oluşturur’ denmiştir.

Mahkemeye göre, bir cezanın 3. madde anlamında ‘onur kırıcı’ olabilmesi için, cezadaki aşağılama veya küçümsemenin belirli bir düzeye ulaşması ve her halükarda genel olarak cezada bulunan aşağılamadan başka olması gerekir. Ancak, yargısal bedensel cezanın aleni olmayan bir tarzda infaz edilmesi, cezanın ‘onur kırıcılık’ kategorisine girmesini engellemez. Onur kırıcı bir ceza için, mağdurun başkalarının gözünde olmasa bile kendi gözünde aşağılanması yeterlidir. Mahkeme, bir cezanın sözleşmenin 3.maddesi anlamında ‘insanlıkdışı ceza’ olarak kabul edilebilmesi için ise, çekilen acının belli bir düzeyde olması gerektiğini belirtmiştir

Aleyhine müracaat edilen bir taraf devletin başvurucu üzerinde menfi fiziksel hiçbir davranışının olmadığı bir durumda madde 3’ün ihlali mümkün müdür? Mahkeme’nin ihlali tespit ettiği Soering – Birleşik Krallık davası incelendiğinde görülmektedir ki Sözleşme’ye taraf bir devletin, bir suçluyu/zanlıyı madde 3 kapsamında muamele görmesi kuvvetle muhtemel bir ülkeye iadesi halinde, kişi üzerinde menfi hiçbir müdahalesi olmasa bile, sırf bu hareketiyle 3.maddeyi ihlal edebilecektir.

Mahkeme, Sözleşme’nin koruduğu hakların taraf devletlerin hemen hepsinde aynı standartta anlaşılmasını ve tatbik edilmesini hedeflemekle birlikte “insan”ın teşekkül ettirdiği tüm yapılarda olduğu gibi onda da “insani” zaaf ve yanılgıların olduğunu kabul etmek gerekir. Buna rağmen, bir Ulusal Program çerçevesinde hareketle insan hak ve hürriyetlerinin geliştirilmesi için çalışmalar yapan ülkemizde, Anayasa madde 90 uyarınca iç hukukun bir parçası haline gelmiş olan Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin uygulanmasında, Sözleşme ile tesis edilen Mahkeme’nin gerek Sözleşme’nin 3.maddesi ve gerekse diğer maddeleri çerçevesinde oluşturduğu kıstasların yerel mahkemelerin her derecesinde doğrudan tatbiki genel bir faydayı temin edecektir. Sözleşme ile çelişen iç hukuk hükümlerini “ihmal” yoluyla metruk kılarak Sözleşme hükümlerini tatbik edecek hakim ve savcıların ve dahi bu hükümlerin tatbikinde ısrarcı avukatların varlığı da adalet mekanizmasının güçlenmesinde baskın rol oynayacaktır. Bu dönemde; yoğun bir çalışma, ısrarcı bir takip, güçlü bir donanım hukukçulara düşen temel görevler olmalıdır.

* CEZA MUHAKEMELERİNDE BİR ŞEKİL UNSURU OLARAK AYAKTA DİNLEME HALİ

Ceza muhakemesinde duruşmanın idaresi vazifesi reise verilmiştir.(C.M.U.K madde 231) Reis taraflar arasında eşit mesafede durarak sağlıklı, kontrol edilebilir, adil bir muhakemeyi yürütmekle mükelleftir. Bu vazife en genel anlamıyla salonun idaresini de şamildir.
Ceza muhakemesinde duruşmanın idaresi vazifesi reise verilmiştir.(C.M.U.K madde 231) Reis taraflar arasında eşit mesafede durarak sağlıklı, kontrol edilebilir, adil bir muhakemeyi yürütmekle mükelleftir. Bu vazife en genel anlamıyla salonun idaresini de şamildir.

Duruşma salonunu reis ekseninde ele aldığımızda, iddia makamının hazır olmasının gerekmediği haller hariç, reisin sağında, reis ile aynı kürsüde iddia makamını; kürsünün önünde zabıt katibini, kürsünün karşında sanık ve biraz açığında da müşteki/müdahil ve müdafi için ayrılan yerleri görmekteyiz. Müşteki reise göre her zaman sağda ve müdafi de solda yer almaktadır. Bu tabloda muhakemenin tarafları iddia makamı, müşteki/müdahil ve sanıktan oluşmaktadır.

Ceza muhakemeleri usulü bir takım işlemlerin yapılarak muhakemenin sağlıklı bir şekilde ilerlemesini amaçlamaktadır. Bu muamelelerin bir kısmı şekli unsurlar içermekte, bu şeklin ifası uygulamada bazı sorunların yaşanmasına sebep olmaktadır. Bunun ana sebebi bu tür işlemlerin muhatabının kim olduğu konusundaki anlaşmazlıktır. Bir başka ifadeyle muhakeme esnasında salonda yapılması gereken şekli işlemler sadece tarafları mı ilgilendirmektedir yoksa salonda hazır olan herkes bu şekle riayet etmekle mükellef midir ? Bu soruya vereceğimiz cevap bu tür işlemlerin sadece taraflara yükümlülük getireceği şeklinde olduğunda iddia makamı, müşteki/müdahil ve sanık dışındaki kimselerin hareketsizliğini, aksi halde tüm salonun belli bir şekli gerçekleştirmek zorunda olduğunu kabul etmiş olmaktayız. Bu çalışma, şekli işlemlerden birisi olan “ayakta dinleme”yi açıklamayı amaçlamaktadır.

Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu iki işlemin gerçekleştirilmesi esnasında “ayakta dinleme”yi açıkça öngörmektedir. Bunlardan birincisi şahidin yemini iken ikincisi ise hüküm fıkrasının dinlenmesidir.

C.M.U.K madde 57 “Yeminin Şekli” yan başlığını taşır. Bu maddenin son cümlesi; “Yemin verilirken herkes ayağa kalkar.” hükmünü va’z etmektedir. Buradan çıkan sonuç yemin verilirken salonda hazır bulunan herkesin ayağa kalkması, bu maddede belirtilen yemin metnini 58.madde uyarınca tekrarlayan veya okuyan şahidin yemini bitene dek onu ayakta dinlemesi gerektiğidir. Bu durumda reis yemin verilmesinden önce salonda sükuneti tam olarak sağlamalı, şahidi taraflar için önem arz eden bu ana ruhen hazırlamalı, onu günlük hayatın akışından koparmalı ve ona adaletin tesisine yardımcı olmak için hazır olduğu hissini vermelidir. Küçük bir ayini andıran bu şekil unsurunun amacı da budur.

Yeminin şekli konusunun düzenlendiği bir diğer madde, C.M.U.K madde 72’dir. Bu maddede kanun koyucu ehlihibre (bilirkişi) tarafından edilecek yemini düzenlemektedir. Bu maddedeki düzenleme sadece yemin metnini şamildir. Ancak 7. Faslın başında, 65.madde ile kanun koyucu; “Altıncı faslın aşağıda yazılı maddelere mugayir olmayan hükümleri ehlihibre hakkında dahi caridir.” demek suretiyle şahitlere ilişkin hükümlere genel bir yollama yapmış bulunmaktadır. Bundan da ehlihibrenin yemini esnasında dahi hazırunun ayağa kalkmasının icap ettiği sonucuna varmak mümkündür.

Şekil unsuru olarak “ayakta dinlemenin” görüldüğü diğer bir işlem C.M.U.K madde 261’de yer almaktadır. Bu madde hüküm fıkrası ile ilgilidir ve “Hüküm fıkrası ayakta dinlenir.” ifadesine yer vermektedir. Bilindiği üzere hüküm muhakemenin bittiğini, artık mahkemenin karara varıp davayı sonuçlandırdığını bildiren kararları ifade etmektedir. Bu cümleden olarak, sanığın beraatine veya mahkûmiyetine, davanın reddine veya düşmesine ve muhakemenin durmasına dair kararların hüküm olduğunu C.M.U.K madde 253 uyarınca söyleyebiliriz.

Hüküm fıkrası dinlenirken ayağa kalkma mecburiyeti olanlar kimlerdir? Madde metninde bu konuda bir açıklık yoktur. Yine kanun koyucu başka bir fasla atıf yapmış da değildir. Bu durumda hüküm fıkrasını “ayakta dinleme” mecburiyeti olanların davanın tarafları olduğunu kabul etmemiz gerekecektir. Davanın taraflarından kastımızın iddia makamı, müşteki/müdahil ve sanık olduğunu yukarıda belirtmiştik. Davanın tarafları ile olan vekalet ilişkisi de göz önünde bulundurulduğunda müşteki/müdahil vekili ile sanık müdafii/vekilinin pozisyonunu nasıl değerlendirmeliyiz. Kanaatimce, müşteki ve sanığa tahmil olunan şahsi mükellefiyetler ve avukatlık mesleğinin öngördüğü özel haller dışında usuli işlemlerde vekillerin de taraf gibi değerlendirilip belli bir şekle uymaları gerektiğidir. Bir başka ifade ile vekiller de salonun idaresini ve muhakemenin sıhhatle ilerlemesini amaçlayan usuli işlemlere uymalıdır.

Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu kapsamında yaptığımız ve şekil olarak “ayakta dinleme”nin kabul edildiği halleri tespit ettiğimiz bu çalışmanın mef’ul-i muhalifinden çıkan sonuç bu hallerin dışında ne tarafların ne de hazırunun ayağa kalkmasını gerektiren her hangi bir işlemin olmadığı gerçeğidir. Kanaatimizce buna sanığın ifade verme ve müştekinin şikayetlerini dermeyan etme esnasında ayağa kalkması, şahidin ayakta dinlenmesi, ara kararların okunuşu esnasında tarafların ve taraf vekillerinin ayağa kalkması (ki uygulamada iddia makamı ayağa kalkmamaktadır), reisin taraflara ve taraf vekillerine yönelttiği suallere verilen cevaplarda ayağa kalkılması halleri de dahildir. Yerleşmiş tüm bu ritüeller tarafların ve taraf vekillerinin mahkemeye olan saygısını ifade etmeye matuf olup, hukuki bir zorunluluktan doğmamaktadır. Ancak şurası da dikkatlerden kaçmamalıdır ki bu ritüellerin gerçekleştirilmemesi de mahkemeye saygısızlık anlamına gelmemektedir.

Sonuç olarak; muhakemenin sağlıklı bir şekilde ilerlemesi; taraflar , vekilleri ve muhakemeyi izleyenlerin kendilerini rahat hissetmeleri için reis, mümkün olduğunca bu hususta müdahaleden uzak durmalı, bu gibi halleri mahkemeye saygı olgusuyla doğrudan ilişkilendirmemelidir. Zira kanun koyucu mahkemeye saygıyı veya saygısızlığı gösterecek halleri kazuistik olarak saymış değildir. Hal böyle olunca muhakemeyi tabii seyrine bırakmak, ancak usulün öngördüğü yerlerde müdahale etmek muhakemenin idaresinden mesul reis açısından daha isabetli bir üslup olacaktır.

* CEZA MUHAKEMELERİNDE ŞÜPHE KAVRAMI ÜZERİNE BİR DENEME

Ceza muhakemesine ilişkin süreç toplumsal barışı bozduğu kabul edilen bir fiilin işlenmiş olduğu yönündeki bir takım emarelerin belirmesi ile başlar. Suçüstü halinde uygulanan yakalama usulünün kanun koyucu tarafından da himaye edildiği göz önünde tutulduğunda, bu sürecin soruşturma makamlarının faaliyetlerinden evvel de başlayabileceğinin kabulü elzem hale gelir.

Fiilin varlığının, fiili işlediği yönünde bazı emareler olan kişinin gerçekten fail olup olmadığının, yine fiilin ceza hukuku açısından suç kabul edilip edilmediğinin, cezayı kaldıran hallerin ve sair hususlarla bunlara bağlanan sonuçların aydınlığa kavuşturulması amacıyla işletilecek olan muhakeme süreci ikmal edilmeden, zan altında bırakılan kişinin suçlu olarak ilan edilmesinden gerek günümüzde gerekse kadim hukuk kaynaklarında imtina edilmiştir.

Meri hukukumuz İslam Hukuku’ndan tevarüs eden bir gelenek ile suçun işlendiği yönünde oluşan emareleri “şüphe” kavramı ile tanımlama yoluna gitmiştir. “Tereddüt. Bir şeyin doğru olup olmadığına veya var olup olmadığına dair kat’i kanaat ve bilgi sahibi olmamak hali” anlamına gelen “şüphe” kelimesini ZUHAYLİ, bir hukuk terimi olarak, “Sabit olmadığı halde sabit bir şeye benzeyen” şeklinde tanımlar. Yine hukuki bir terim olarak “şüphe”yi “Yeterli ve tutarlı olmayan delil, gerekçe” şeklinde tarif eden GAZALİ’nin tarifin usulünde CUVEYNİ’yi izlediği anlaşılmaktadır. “Şüphe, suçun unsurlarının gerçekleşip gerekçeleşmediğinde veya ispat hususunda olabilir” diyen AKMAN’ın sözlerini de dikkate alarak, pozitif hukukun olayı açıklamaya yetse de, usule aykırı toplanan delilleri esasa mesnet kabul etmeyen yaklaşımını da birlikte değerlendirerek, şüphe kelimesini, “Fiili, faili ve hukuki neticeyi usule uygun şekilde toplanmış deliller ile tutarlı ve yeterli bir şekilde açıklayamama hali” olarak kavramsallaştırmanın mümkün olduğu sonucuna varabiliriz.

Şüphe kavramı üzerinde ısrarla durulmasının temelinde “masumiyet karinesi”ni bulabiliriz. Pozitif hukuktaki tüm ulusal ve ulusalüstü metinler ceza muhakemesini bu kaide üzerine bina etmişlerdir. Kamu adına bir kişiyi suçlamaya yetkili makamın “yasallık sistemi” (kamu davasının mecburiliği sistemi de diyebiliriz) içerisinde hareket etmek zorunda olduğu ülkelerde şüphe kavramı özel bir önem kazanır. Zira şüphe ile başlayan sürecin sonunda dava açmaya yeter derecede delil toplanması halinde kamu adına hareket eden görevli muhakemenin başlatılması için bir dava ikame etmek zorunda kalacaktır. Ülkemizdeki sistemin temeli de bu olmakla birlikte gerek CMK’da yer alan “uzlaşma” gerekse 5560 sayılı kanun ile CMK’ya dahil edilen “dava açmanın ertelenmesi” hükümleri karma bir sisteme geçildiğinin işaretlerini vermektedir. Hangi sistem uygulanırsa uygulansın esas olan adalet duygusunun kamu vicdanında tecellisinin sağlanmasıdır. Bu, suçluların cezalandırılması kadar masumların da toplum önünde temize çıkarılmasını zorunlu kılan bir haldir. Bu sebeple ceza adaletini sağlayan sistemin her aşamasının yasalara dayanması, toplum tarafından bilinmesi, kurumların ve işlevlerinin sabitliğinin garanti altına alınması ve muhakemeyi yapan makamların bağımsız, tarafsız ve adil olduğunun hiçbir şüpheye yer vermeyecek şekilde ortaya konması gerekmektedir. Yine sistemin ölçülebilir, denetlenebilir bir yapıda olması ve makul bir sürede işlevini yerine getirmesi de elzemdir.

Suç, muhakeme ve ceza algılaması/anlayışı çerçevesinde şekillenen sistemin “şüphe” ile harekete geçtiği açıktır. “Şüphe”nin ortaya çıkmasıyla birlikte soruşturma makamlarının gerek resen gerekse talep doğrultusunda yapmaları gereken bazı işlemler vardır. Belirlenmesi gereken husus yapılacak işlem ile şüphe arasındaki ilişkinin doğrusallığıdır. Bir başka ifadeyle yapılacak işlemin şüphenin artan veya azalan derecesine uygun olması gerekliliğidir.

Anayasa’nın 19. , 20. ve 21.maddelerinde, anayasal düzeyde tanınan ve kanunlarla şekillendirilen bir kısım hakların kısıtlanabileceği ifade edilmiş, bunun için gerekli şartların çerçevesi de çizilmiştir. Anayasa’nın “kişi hürriyeti ve güvenliği”ni kısıtlayan “tutukluluk hali”ni düzenlerken, “suçluluğu hakkında kuvvetli belirti bulunan” ifadelerine yer vermesi soruşturma ve kovuşturma sürecinde yapılacak işlemlerde bir gösterge olmuştur. Yani, tutuklama için “kuvvetli belirti” aranacakken yakalama veya arama için bu düzeyin altında bir belirti kafi gelecektir. Zira tutuklama kişi hürriyeti ve güvenliğinin sınırlandırıldığı üst düzey hallerden birisidir.

YENİSEY “şüphe”yi derecelendirirken; “makul şüphe”, “umma”, “zehap”, “isnad”, “yeterli şüphe”, “kuvvetli şüphe” ifadelerine yer vermektedir. Bu derecelendirmenin Yargıtay tarafından da kullanıldığını görmekteyiz. YENİSEY’e göre makul şüphe, “Hayatın akışına göre somut olaylar karşısında genellikle duyulan şüphedir.” “Makul şüphe” daha ziyade arama işleminin yapılmasında gündeme gelmektedir. Aramanın yapılacağı zaman, yer ve ilgili kişinin davranışları, kolluk memurunun taşındığından şüphe ettiği eşyanın niteliği gibi sebepler göz önünde tutularak somut olayda ‘makul şüphe’ olup olmadığı, arama sırasında kolluk memuru tarafından, sonradan da hakim tarafından takdir edilecektir. Bu tanımlamadan YENİSEY’in “umma” ile “makul şüphe”yi eşanlamlı olarak kullandığını da anlamaktayız. Her somut olayın şartlarına göre belirlenecek de olsa, kolluk kuvvetlerinin “makul şüphe”nin takdirinde yapacakları hata, elde edilen delili “hukuka aykırı delil” statüsüne düşürebilecektir.

Makul şüphenin bir dava ikamesi için yeterli olmadığını ifade eden YENİSEY bunun için “yeterli şüphe”nin var olması gerektiğini söylemektedir. Vakıa, Ceza Muhakemeleri Kanunu da, “Soruşturma evresi sonunda toplanan deliller, suçun işlendiği hususunda yeterli şüphe oluşturuyorsa; Cumhuriyet savcısı, bir iddianame düzenler.” hükmünü vaz’ etmekle bu görüşe destek vermektedir. Buna rağmen “yeterli şüphe” ifadesinden anlaşılan şey her ülke için aynı değildir. Uygulanan sisteme ve toplumsal algılayışa göre bu ifadenin karşılığı değişiklik göstermektedir. Bu cümleden olmak üzere, toplanan delillerin şüphelinin mahkumiyetine yeteceği %90 ihtimalle beliriyorsa bu düzeyde bir şüphe “yeterli şüphe”dir diyen Alman ekolünün yanında bu oranı %50 olarak telaffuz eden İngiliz ekolünü de görmekteyiz. Japonya’da ise bu oran %99 ile ifade edilmektedir.

Şüphe üzerine yapılan bu derecelendirmede üst noktayı “kuvvetli şüphe” oluşturmaktadır ki biz bunu “tutukluluk hali”ne ilişkin verilecek karar ile bir gösterge olarak tanımlamıştık. Dava ikamesinden ayrı olarak suçun niteliğine göre hürriyeti kısıtlayıcı bir tedbirin de uygulanma ihtimaline binaen adli makamların arayacağı oranın %90’ın da üzerinde olması gerektiği doktrinde kabul görmüş haldedir. Bu oranların açılan dava sayısı ile verilen mahkumiyet sayısının kıyaslanması ile kolaylıkla kontrol edilebileceği izahtan varestedir. Dava sayısı ve mahkumiyet kararı oranı %50’yi geçmiyorsa davaların en azından “yeterli şüphe” olmadan açıldığının kabul edilmesi elzem hale gelmektedir.

“Şüphe”nin ispat vasıtaları sebebiyle de oluşabileceğini göz önünde tuttuğumuzda, gerek kolluk kuvvetlerinin ve iddia makamının soruşturma aşamasında ve gerekse mahkemenin kovuşturma aşamasında muhakemeye dahil edeceği delilleri toplama şeklinin de usul ve yasalara uygun olması gerektiğini söyleyebiliriz. Ülkemizde, muhakeme aşamasında hangi delilin geçerli olacağını / kullanılacağını düzenleyen ve davayı karar verecek hakim veya mahkeme önüne kullanım kabiliyeti bir evvelki aşamada denetlenmiş deliller ile arz eden bir sistem olmadığından, toplanan deliller kül halinde dava dosyasına konulmakta, usule aykırı toplanmış dahi olsa olayı açıklayıcı deliller mahkemenin vicdani kanaatine etki etmekte ve nihayetinde anayasal ve yasal düzeyde korunmuş da olsa bir kısım haklar ihlal edilebilmektedir.

Adaletin ve suç oluşturan bir fiil sebebiyle bozulan toplumsal barışın tesisi için yapılan muhakeme nihayetinde, varolan bir şüpheye rağmen verilecek mahkumiyet kararı belki suçun mağdurlarını bir nebze teskin edecektir ama, haksız bir mahkumiyet, doğrudan adalet sistemine yönelik bir güvensizlik doğurarak yeni bir toplumsal kaosun tohumlarını atacaktır.

Muhakeme usulü bellidir ve Hakim Manyo örneğine ihtiyaç yoktur.

* TEBRİKLER KONYA

Tahmine değil bilgiye dayalı bir söyleşi insana güven verir. Acaba, sorusunun muhatabı olmaktan uzak durmanın en kolay yolu bildiğiniz kadar konuşmak, bildiğiniz kadar paylaşmaktır. Paylaşacağınız konu toplumu ve toplumun haklarını yakından ilgilendiriyorsa bu sizin için bir zorunluluktur, aynı zamanda. Öyleyse dağarcımızdaki kesin bilgileri çerçevemizin içine alalım.

Genel seçimlerde milletvekili adaylarına ilişkin kesin listeler açıklandığında Ak Parti Konya milletvekili adayı Av.Hüsnü Tuna’yı adaylar arasında görmek bizi mutlu etti. Konyalıları şanslı addediyorduk ve hakikat de öyleydi. Zira kendisine temsil yetkisi verilmesi için tercihlerine sunulan bu aday, Anadolu’yu bir öz olarak kabul ettiğimizde, Türkiye’nin tüm vilayetlerini temsil yeterliliği için gerekli nitelikleri haiz ender kişilerdendi. Memleketi Konya dışında bir yerden aday gösterilmiş olsaydı dahi bu garipsenmeyecek bir hal olurdu.

Genelde “Sivil Hayat”ı ve özelde sivil hayat içinde en mağdur kesim olan Müslümanların haklarını savunması ile maruf bir insanın 13 yılına şahitlik edenlerden olmak, hukuk formasyonu ve pratiğini aktarmak adına onun bir mektep gibi çalışan bürosundan mezun onlarca genç avukat içerisinde yer almak, bugün Türkiye’nin birçok vilayetinde bu tedristen geçmiş onlarca insan ile benzer his ve düşünceleri paylaşmak bizi onurlandırıyor. İşte bu mektep ve katılım onun mücadelesine bir devamlılık kazandırırken sözünün kuvvetini de arttırıyor diyebiliriz.

Av.Necati Ceylan’dan devraldığı Hukukçular Derneği Genel Başkanlığı emanetini bugüne dek sürdüren Hüsnü Tuna’yı derneğin ve derneğin amaçlarına gönül verenlerin seslerini yükselttikleri bir zaman diliminde, aynı karede görüyorduk. Meş’um 28 Şubat sürecinde sivil hakları korumak adına yükselen nadir ve ısrarlı seslerden birini oluşturuyordu, onun başkanlığını yürüttüğü Hukukçular Derneği.

1997- 1998’den sonra onu başörtüsü mağduru olan ve fakat haklarını korumada kararlılık gösteren öğrencilerin yanında, üniversite kapılarında ve sonrasında ise ulusal ve ulusalüstü mahkemelerde görmeniz şaşırtıcı olmamalıdır. Hakeza, kıt imkanlar ile yürütülen bir süreçte yurtiçinde ve dışında birçok kişi ve organizasyona ihlal edilen hakları açıklama gayreti de.

3 Kasım 2002 seçimleri Türkiye’de sivil hayatın normale dönme seyrini hızlandırırken Hüsnü Tuna’yı ve Hukukçular Derneği çevresinde hareket eden bir kısım hukukçuyu hızla yürütülen kanunlaştırma faaliyetlerinin, temel kanun değişikliklerinin sivil hayata muhtemel menfi tesirlerini azaltmak için kanun tasarılarını uluslararası sözleşme ve teamüller, anayasal çerçeve ve demokratik toplumun kuralları ekseninde inceler ve dahi bir çok düzeltmeyi Meclis Komisyonlarına sunarken buluyorduk. Tamamen gönüllülük esasına dayanan tüm bu yorucu çalışmalar Türkiye’nin bu geçiş sürecinden en az zararla çıkmasını ve tüm kesimlerin sivil hayata ilişkin taleplerinin azami karşılanacağı bir sosyal durumun temini için yapılıyordu.

Türkiyeli hukukçuları dünyaya açma projesinin bir ayağı olarak yürütülen Uluslararası Müslüman Hukukçular Konferansı ve Uluslararası Hukukçular Birliği’nde (UHUB) de onun izlerini bulmanız mümkündür. Müslüman Dünya’nın problemlerine, kangren olmuş bölgelerine dikkat çekmek, bunları tespit ve ilan etmek de bu cümleden sayılabilir. Bunu temin için Bosna’dan Sudan’a Filistin’den Mısır’a Lübnan’dan Cezayir’e ve daha bir çok bölgeye yapılan seferlerde hazır bulunan Hüsnü Tuna’yı samimi duygularla kucaklayan insanlar bu gün onun milletvekilliği adaylığını tebrik ederken haddizatında onun yanında duran bir ekibi ve onu bugüne ulaştıran temellerin sahibi Konya halkını da tebrik ediyorlar.

İşte bu şahitliğimiz sebebiyle Hüsnü Tuna’nın seçim çalışmalarını bir propaganda faaliyeti olarak değil, bu güne kadar yürünülen yola Meclis çatısı altında devam etme azminin izharı olarak kabul ediyoruz. Tek tek kime, hangi partiye oy vereceğinizin hesabını tutmuyor, bunun kaygısını duymuyoruz. Tercihinizi dilediğinizce belirlemek sizin tartışılmaz hakkınız. Ama biz sizi, hepimizi temsil kabiliyetine sahip sadık bir insanı adaylar arasına almanız sebebiyle tebrik ediyoruz.

Tebrikler Konya!

* NE DEĞİŞTİ

Hafızayı beşer nisyan ile maluldür. Toplumsal hafıza dahi böyledir. Şayet günü geldiğinde hatırlatmak üzere birileri tarafından kayıt altına alınmadı, muhafaza edilmedi ise en yalın gerçekler bile eriyip gider içtimai hafızada. Hele bizim toplumumuz gibi bitmek bilmeyen gündem değişikliklerine ve medya taarruzuna maruz kalan toplumlarda daha bir zordur hakikati / vakıaları hatırlamak.

Yaklaşan seçimler sebebiyle, söz söyleme liyakatine sahip olanlar bugüne dek yapılanlara ve yapılması gerekenlere yönelik eleştiri ve taleplerini dillendiriyorlar şu sıralar. Bir kısmı, İslami hareket metodunda demokratik mücadele yöntemlerinin sorgulanması yönündeki usuli bir itirazı dile getirirken, demokratik mücadele yöntemlerine yeşil ışık yakan başkaları da bu yolu kullanan oluşumlar/organizasyonlar/partiler arasında yapılacak tercihin kıstaslarını belirlemeye çalışıyorlar. Her iki kesim de sözlerini kıymetli insanların açıklamaları ile delillendiriyor, diyebiliriz.

Anadolu Müslümanlarını demokratik yollarla temsil eden, iktidara taşıma gayreti gösteren en yaygın ve köklü oluşumun Milli Görüş olduğu konusunda bilmem fikir ayrılığı var mıdır? Uzun yıllar, İslam’ın bir cemiyette muhafazasını emrettiği 5 temel değere yönelik hatırlatma ve sahiplenme ile ideolojik görüşünü özetlemeye gayret eden bu hareketin siyasi alanda görünen yüzü sırasıyla Milli Nizam Partisi, Milli Selamet Partisi, Refah Partisi, Fazilet Partisi ve Saadet Partisi olmuştur. Bu partilerden Milli Nizam Partisi ve Refah Partisi “Laikliğe aykırı faaliyetler” ve yine Fazilet Partisi Refah Partisinin devamı olması sebebiyle Anayasa Mahkemesi tarafından, Milli Selamet Partisi ise 12 Eylül 1980 askeri müdahalesi döneminde askerler (Milli Güvenlik Konseyi) tarafından diğer partilerle birlikte kapatılmıştır. Fazilet Partisinin kapatılması kararı Milli Görüş hareketini ikiye bölmüş, “Gelenekçiler” diye anılan bir grup Saadet Partisini kurmuş, “Yenilikçiler” diye adlandırılan diğer grup ise Ak Parti çatısı altında toplanmıştır.

Bilindiği üzere Türkiye’nin bu günlere gelişini hazırlayan süreç Refah Partisinin 1995 genel seçimlerinden birinci parti olarak çıkması ve Anayol Hükümet formülünün tutmaması ile başlamıştı. Devrin cumhurbaşkanı Süleyman Demirel’den hükümet kurma görevini alan Refah Partisi Genel Başkanı Necmettin Erbakan yürüttüğü müzakereler sonucu Doğru Yol Partisi ile bir hükümet protokolü imzalamayı başarmıştı. Bu hükümet güvenoyunu, Büyük Birlik Partisi Genel Başkanı Muhsin Yazıcıoğlu’nun, “Müslümanların iktidarına engel oldular dedirtmeyeceğiz” sözleriyle verdiği destek ile almıştı.

Müslümanların iktidarı böyle başlamıştı, demek ki! Refahyol hükümeti ile anılan Türkiye Cumhuriyeti’nin 54.Hükümeti her biri daha sonra takdir ve eleştirilere konu olmuş uygulamalara imza atmış, birçok başlangıç yapmıştı. Yadsınamaz şekilde görülen ekonomik canlanma ve hayat standardı yükselişine sebep kaynakların ülkenin geleceğinden o günlere kaydırılan imkanlar olduğu daha sonraki hükümetler ve politikacılarca sıklıkla dillendirilmiştir. Yine uluslararası alanda yaptığı çıkışlar yoğun eleştirilere konu olmuştur.

Refahyol hükümetinin düşürülmesi ve Refah Partisinin kapatılması ile noktalanan sürecin ardında ülke içindeki ve dışındaki Siyonist ve kapitalist çeteler olduğu yönündeki savunma partinin yönetim kadroları ve kanaat önderleri tarafından sıklıkla dile getirilmiştir. Bu hususun ispatı için kullanılan temel argümanlar ise Refahyol döneminde başlatılan “Havuz Sistemi” uygulaması ile D-8 Teşkilatı olmuştur. Bu savunmada halılık payı olsa da krizi yönetemeyen, ele geçen fırsatları kullanmayan “ev sahibinin” bu gidişte / evi terk edişte hiç mi suçu yoktur?

Sosyal bilimlerin süslü laflarını bir kenara bırakıp söyleyelim: Siyaset yönetmek için yapılır. Her yönetim de özünde bir ödülü ve riski barındırır. Ülkelerinin ve dünyanın gerçeklerini kavrayamayan ve mücadele araçlarını bu gerçeklere göre dizayn edemeyenlerin yönetimi ya temel insani ilkelerden ayrılmak ya da iktidarı terk etmekle neticelenir. Bu böyledir. Yönetimi becerememek ise yönetim kadroları açısından bir sorumluluk doğurur. Sahip olduğu ideolojinin doğruluğu ve güzelliğine bakılmaksızın, yönetime talip olup da bunu beceremeyen kadro gider. Yerine aynı ideolojiyi devam ettirecek/ettirebilecek ve fakat uygulamadaki hataları düzeltecek yenileri gelebileceği gibi ideolojiyi yeniden yapılandıracak kişiler de gelebilir. Bu ikisinin dışında; yönetimi beceremeyen ideoloji, yerini kendisini uzaklaştıran bambaşka bir ideolojiye de bırakabilir. Öyle ise hangi yolu/metodu kullanır olursa olsun, yönetime talip olanların siyasi ikbali ile izmihlali bir madalyonun iki yüzü gibidir. Yönetim noktasına taşınan bir politikacıdan beklenen, yönetmesidir.

Refahyol döneminde bir bakanlığın icraatlarını hatırlayarak yönetim kudreti ve başarısını kontrol edelim. Zihnimizde ve kayıtlarda neler kalmış :

Refahyol hükümetinde Adalet Bakanlığında Refah Partili bir bakan, İçişleri Bakanlığında ise Doğru Yol Partili bir bakan yer alıyordu. Bugün insaf sahibi her insanın teslim edeceği F Tipi Cezaevi gaddarlığı işte bu iki bakan döneminde ihaleye çıkarılıyordu. Yine bu bakanlar döneminde vuku bulan ölüm oruçlarında 12 kişinin ölümüne Adalet Bakanının “Açlık grevindekiler gizlice yemek yiyorlar” sözleri eşlik ediyordu. T.B.M.M’nin 23 Temmuz 1996 tarihli oturumunda gündem dışı söz alan adalet bakanının cezaevleri ve ölüm oruçlarına ilişkin anlayışının bu ölümlerin sebeplerinden birisi olduğunun inkarı mümkün müdür?
(http://www.tbmm.gov.tr/develop/owa/tutanak_b_sd.birlesim_baslangic?P4=122&P5=B&page1=3&page2=3)

Refah Partisinin kapatılma davasını açan Vural Savaş’ın Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığına atanmasında dönemin Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel’e ricacı olarak giden kişinin de 54.hükümetin adalet bakanı olduğunu iddia ediyordu Fehmi Koru, Taha Kıvanç mahlasıyla kaleme aldığı bir yazısında.
(http://www.yenisafak.com.tr/arsiv/2003/ekim/02/tkivanc.html)

Yine aynı bakanın kendisine destek için gelen ve üyeleri hukukçulardan müteşekkil bir derneğin başkan ve üyelerini makam odasında aşağıladığını, nezaket kaidelerine asgari hadden olsun riayet etmeyi düşünmediğini, Yekta Güngör Özden’e gösterdiği “insani münasebetin gereği”ni kendi dava arkadaşlarına göstermediğini görüyorduk. (http://www.zaman.com.tr/webapp-tr/haber.do?haberno=152817)

Demokrasinin kuralları ile yönetmeyi kabul ve taahhüt edenler bu kurallar ile gelmeyi ve gitmeyi bilmelidirler. Bu sistemde yönetmeye talip olmak bir hak olduğu gibi yönetemeyenlerin bırakması da bir görevdir. Bunun için seçimden mağlup çıkan parti lideri ve kimi zaman yönetimi istifa eder, Avrupa’da. Zira kimse için sonsuza kadar açılmış bir kredi yoktur. Bu ancak bizim ülkemiz gibi ilkel bir demokrasi oyunu oynayan ülkelere has bir özelliktir. Siyasete girersiniz ve hiçbir bedel ödemeden, hiçbir özür dilemeden ölene kadar orada kalırsınız. Hatalarınız, yönetemeyişiniz hep başkalarının engellemesi sonucudur. Hep bir mazeret, hep bir kurtuluş beyinnesi vardır sizin için.

Güzel, yaldızlı sözler bize durduk yerde başarı getirmiyor. Siyonizm’e, istikbara karşı olmak tek başına yetmiyor. Kendinizi, toplumunuzu ve dahi düşmanlığınızı yönetmeyi bilemiyorsanız; kaybediyorsunuz. Yönetmeyi bilmeyen insanları ısrarla toplumun önüne sürüyorsanız aynı delikten ikinci kez sokulacaksınız demektir. İşte bu sebeple Milli Görüş’e ve liderine “Evet” dememiz seçimimize arz edilen kişilere de “Evet” diyeceğimiz anlamına gelmiyor.

Siyonizm’e hepimizden daha çok düşman olan ve her zaman için ne söyleyeceğini merak ettiğimiz bir insan şu an işbirlikçi ve korkak olarak yaftalanan bir partinin liderini “gerçekçi” olarak vasıflandırıyor. Öyle ise metoda itirazı olmayanların karar vermeden evvel “Ne değişti?” diye sormaları gerekiyor.
(http://www.dunyabulteni.net/news_detail.php?id=15457&uniq_id=1183149796)

* KUR’AN’IN POLİTİK OKUMALARI

Şari olmasaydı insan fiillerinin bir anlamı olmazdı. Zira insan fiillerine ahlaki ve hukuki değer izafe eden Şari’nin tüm mevcudata anlam veren varlığından başkası değildir. İnsanın iç dinamiklerinin ve zihni ameliyelerinin neticelerinin de insan fiillerine bir değer atfedebilme özelliğine sahip olduğu iddiası sureta hoş görünse de bu iddia kainatta değişmez bir karşılık bulamaması ve tüm bu ameliyelerin her bir şahıs için farklı seviyelerde gerçekleşmesinin muhakkak olması sebebiyle “ilk değer”i açıklama kudretinden yoksundur ve sırf bu sebep dahi bu iddianın bir kıymet ifade etmemesi için yeterlidir. Bir başka ifadeyle, beşeri “insan” yapan kuvve beşerin kendinden sadır olmamaktadır. O, ancak “insan” olmaya hazır bir tür olarak varlık alanına sahiptir. Şari’nin değer alanında hareket ettiği sürece de “insan” olma süreci tekamül etmektedir.

Şari, yeryüzünün tanzim edebilme temayülüne sahip tek türüne bahşetmiş olduğu manevi derece ile ona yeryüzünü imar etme ve yeryüzünde adaleti tesis etme görevini teslim etmiştir. Bu görevin ifası kainatın her daim işleyişine tabi tutulmuş ve görevi yüklenen insana hareket alanı gösterilmiş, her bir fiilinin anlam ve sonuçları izah edilmiş, bu çerçeve dahilinde kendisinden ferdi ve içtimai başarıyı göstermesi istenmiştir. Demek oluyor ki insan, yeryüzünde ferdi olduğu kadar içtimai olarak da bir anlam ifade etmektedir. Bu durumda, yeryüzünün imarı, yeryüzünde adaletin tesisi için insan fiillerinin kainatın genel işleyişine aykırı bir vaziyetten uzak olmasını sağlamanın da ferdin ve cemiyetin asli görevlerinin içinde olduğunu kabul etmek elzem hale gelmektedir.

İnsanın tekamül çizgisi boyunca Şari, hiç değişmeyen temel esasları tüm nesillere açıkça bildirmiştir. Günlük hayata ilişkin uygulamalar ise nesillerin her birinin tekamül çizgisinin içinde yer aldığı konuma göre farklı şekillerde tanzim edilmiştir. Tüm değişenlerin yanında değişmeyen tek şey ise ferdi inkişafın içtimai inkişafa inkılabı ve Şari’nin değerlerini kabulün şahsi olduğu kadar içtimai bir gerçeklik olduğunun da gösterilmesi amacı olmuştur. Şari, vaz’ ettiği değerlerin fertlerin vicdanlarında olduğu kadar cemiyetin ruhunda ve işleyişinde de görünmesini istemiştir.

Üzerinde tartışma kabul etmediğimiz hakikat şudur ki, Kur’an, Şari’nin kalbi ve akli muharrikler açısından tekamül etmiş “insan”a son beyanıdır. Bu kabulün tabii sonucu, insan fiillerinin değerlendirilmesinde mihenk taşının Kur’an olmasıdır. Kur’an, Şari’nin “değer atfı”nı bildirmek suretiyle, yeryüzünün imarının ve yeryüzünde adaletin tesisinin nasıl gerçekleştirilebileceğini ortaya koymuştur. Hitap ettiği ilk insan ferdini, peygamberi, şahsi inkişaftan içtimai inkişafın zirvesine taşıyarak da bu bildirinin kainatın genel işleyişine aykırı olmadığını gözler önüne sermiştir. Bu, beşer türünün teşekkül yeteneğinin de “insanlaştırılma”sı anlamına gelmektedir. Yani Şari, beşeri “insan” yapmak kadar cemiyeti “insanlaştırma”nın da mümkünlüğünü tarihsel bir gerçeklik olarak göstermiştir.

Tüm bunlardan sonra tarihi bir gerçekliği şahit tutarak diyebiliriz ki; insanı, insan fiillerini, ferdi, cemiyeti, imarı, adaleti ilgilendiren her konuda yeryüzünü imar etmek ve onda adaleti tesis etmek isteyen Müslümanlar için Kur’an’ın politik okumaları bir tercih değil bir mecburiyettir.

* DANIŞTAY KARARI MÜCAHEDENİN NERESİNDE

Yanlış Yerden Başlamak

Ön kabuller, vehimler, zanlar ferdi olduğu kadar cemiyeti de hayata ve hedefe yanlış yerden başlatabilir. Yanlış yerden başlamak her şeyden evvel; bulunduğunuz yeri, içinde bulunduğunuz hali hakkıyla değerlendirememektir. Bu, hareket noktanızın kainatın değişim ve dönüşüm kabul etmeyen kanunları karşısında zan ettiğiniz yerin dışında bir yer olmasıdır. Halinize ilişkin vehimleriniz sizi olduğunuz yerin uzağına atmıştır, kısacası.

Gerek ferdi gerekse cemiyeti hakikatin uzağına düşürecek en büyük, en tehlikeli zan mevcut halin kainat ile uyumlu olduğu zannıdır. Kainat ile uyum, insanın ve cemiyetin kendisi ve gayrısı ile çatışmadığı bir durumu ifade eder. Bir başka ifadeyle kainat ile uyum, vahyin dili ile insanın dilinin, anlam dünyalarının aynı olduğu haldir. Hayatın sahibi ile doğrudan bir mülakattır, kainat ile uyum. Gayrısı hep bir çatışma, hep bir yanlış vaziyet almadır.

Anadolu insanı, evet, bin yılı bulan savaşların, Allah kelamını yeni coğrafyalara ulaştırma ve kendine yeni hayat alanları açma mücadelesinin insanıdır ama, aynı zamanda Anadolu insanı vahyin dilini kendisine hapsetmiş, hayatı bu mahpus dil çerçevesinde anlamlandırmaya çalışan ve bu mahpus dili vahyin dilinin kendisi sanan bir insan tipinin de örneğidir. Öyle olmalı ki, bu mahpus dil / hayat; “hiç kimsenin zulme karşı mazeretinin kalmadığı” bir Aşura gününden miras kalmıştır Anadolu insanına.

1920’li yıllarda da bu böyleydi. Mahpus da olsa, konuşulmaya çalışılan vahyin dilinden keskin bir şekilde kopulduğu o günlerde de, bu böyleydi. Böyle olması normaldi de. Zira, bin üçyüz yıllık bir mahpusluk sürecinde bu dil bu insanlara, “en iyi”nin, “en güzel”in, “en doğru”nun yalnızca onların yanında olmadığı gerçeğini söylemek imkanı bulamamıştı. Anadolu insanına “Allah’ın günleri”ni anlatamamıştı, bu dil.


Allah’ın Günleri

Tartışmasız, kainat değişim ve dönüşüm kabul etmeyen bir dil ile konuşmaktadır. Her şey yerli yerinde, her şey halk edildiği şekliyledir kainatta. Bir “Lisan-ı Sıdk” halidir bu. Kimi zaman kainatın dili ile konuşmak istemeyen insan dahi bu dilin etki alanı dışında değildir. O da farkında olsun veya olmasın bu dilin kurallarına ram olmuş haldedir. Ferdin ve cemiyetin bu dil ile uyumu ona hayat bağışlarken, bu dile karşı girişeceği çatışma onu öğütecek ve hayatın dışına atacaktır. Bu dili eksik konuşmak ise teseffühe yol açacaktır ki her iki hal de, hayat alanlarınızın daralması ve cemiyetinizin ölümü sonucunu doğuracaktır. Sahip olduğunuz maddi güçlerin kainatın değişmez kanunları karşısında bir anlam ifade etmediği açığa çıkacaktır, bu sürecin sonunda.


Anadolu insanı kainatın diliyle çatışan bir algılayışın, seküler hayatın, 200 yılı aşkın bir süredir gerçekleştirdiği meydan okumaya mahpus bir dil ile cevap verme çalışmıştır. Bu mahpus dil seküler algılayışın dili karşısında mağlup olmuş, hayat alanlarını bu dile terk etmek zorunda kalmıştır. Seküler algılayışın en kıymetli sermayesi ise maalesef bu mahpus dilin yarattığı zihniyet olmuştur.

Seküler algılayış 200 yıllık taarruzu neticesinde, genelde insanlık alemine ve özelde Anadolu insanına vaad ettiklerini gerçekleştirememiş ve kainatın diline muhalif hiçbir dilin ilelebet var olamayacağını göstermiştir. Anadolu coğrafyasında kamu kudretinin tüm görüntülerini bilaistisna kullanan bu dil; bencil, ikiyüzlü, putperest, müptezel bir hayatı yaymaktan başka bir sonuç doğurmamış, üstelik aynı anda yarışa başladığını varsaydığımız diğer toplumlardan da maddi kazanımlar açısından fersah fersah geride kalmıştır.

Allah’ın günleri…Zaman tekrar başladığı yere dönmektedir. Zaman, hak olanın Hakk’tan bir lisan ile açıklanacağı, insanın varoluş amacının yine kainatın ortak dili ile anlatılacağı, beyinleri uyuşturan mahpus bir dil ile nesli ve ekini helak eden mütecaviz seküler bir dilin terk edileceği, “Kerbela”da donan bir ana dönmektedir.

Yanlış Yere Yürümek

Yola yanlış bir yerden, “en iyi”nin, “en güzel”in, “en doğru”nun hep kendi yanında olduğu zannından başlayan Anadolu insanı çok zaman, kamu kudretinin mütecaviz seküler dilinin birkaç mutedil insanın bu kudreti yönlendirebilecek makam ve mevkilerde güç ve yetki sahibi olması ile düzeltilebileceğine, en azından uysallaştırılabileceğine inanmıştır. Bu inanış ön kabullerinizi, vehimlerinizi, zanlarınızı sorgulamadığınız, onların kainattaki gerçek konumlarını tespit etmediğiniz sürece tabii bir hal olarak görünecektir.

İşte, Anadolu insanı seküler dilin korkunç saldırısı karşısında kendini uyuşturan o mahpus dilin tüm mücahede gücünü yitirdiğini gördüğü halde yanlış bir yerden başladığı için yeni bir dil geliştirememiş, bu taarruza teslim olmuştur. Anadolu insanı tüm köyleri, kasabaları, şehirleri, ülkeleri, bölgeleri ve nihayetinde tüm dünyayı kuşatacak bir dili, kainatla, insanın varlık amacıyla çatışmayacak bir dili geliştirmek yerine mahpus ve şaşkın bir dili yine mahpus ve şaşkın bir halde savunur vaziyette kalmıştır. Bir zandan başlamış ve bir çıkmaza yürümüştür.


Meseleyi İdrak Etmek

Hayatın içinde yer alan tüm hallerin taarruza uğradığı bu süreçte Anadolu insanı meselenin bütününü doğru idrak etmek zorundadır. Mesele temelde, insanın ve cemiyetin varlık alanındaki anlamı ve konumudur. Anadolu insanının bugün tartıştığı tesettürlü insan profili meselenin kendisi değil mücahedenin yürütüldüğü mevzilerden biridir sadece. Seküler algılayışın mütecaviz dili mahpus bir dilin siyasal karşılığını; hilafet, devamlılığa ilişkin karşılığını; alfabe –medrese -sözlükler, güne – zamana ilişkin karşılığını; takvim –saat, muamelat ve ukubata ilişkin karşılığını; teşrii kaynakları, zaten mağlup etmiş, onları neredeyse tüm izleriyle hayatın her gün görünen yüzünden silmeyi başarmıştı. Gelinen noktada seküler dil, namütenahi bir şekilde taarruz ettiği bir anlam dünyasının son görünür şeklinin tesettür olduğu inancındadır. Bu inancında da haklıdır, diyebiliriz. Zira mescitler kontrol altına alınmış, günlük dil seküler hale getirilmiş ve bu yolla dini mahallerde dahi seküler dil hakim kılınmıştır. Ancak tesettür bilinçli bir tercihin ifadesi olarak boy göstermiştir bu coğrafyada. Tesettürlü insan profili İslam’ın, kainatın dili ile uyumlu tek dilin, bizatihi görüntüsü olarak ortaya çıkmıştır. Bunun böyle olduğu tesettürlü insan profilinin tüm şekilleriyle yok edilmesine yönelik çabalardan olduğu kadar bizatihi tesettürün modalaştırılması yönündeki çabaların da mefhumu muhalifinden otaya çıkmaktadır.

Anadolu insanının kendinden kaynaklanan, başka hiçbir noktaya dayanmayan, varlığı bizatihi kendinden olan bir tesettür meselesi yoktur. Mesele, seküler algılayış açısından; İslam’a ait bir dilin bilinçli bir tercihle kullanılması ihtimali; Anadolu insanı açısından ise mahpus da olsa tüm görüntüleri kaybolmuş bir dilin görünür tek simgesinin artık bir “şiar” haline gelmesidir.

Danıştay Kararı

Şu sıralar Anadolu insanı, Danıştay’ın, ana okulu müdiresi olan kamu görevlisi bir bayanın sadece okulda değil, okul dışında da tesettürün bir parçası olan başörtüsünü kullanmaması gerektiği, bu şekilde bir davranışın, yani başörtülü bir insan profilinin, küçük çocuklar için “kötü örnek” olacağı yönündeki gerekçelere dayandırdığı bir kararın, tedirginliğini yaşamaktadır. Kararın tesettürlü insan profilinin cemiyet hayatından silinmesi için yeni bir adım olduğu açıktır. Ancak, asıl silinmek istenen hayata anlam veren bir dilin varlığıdır. Tesettürlü insan profili bu dilin bizatihi insan üzerinde görünen son halidir. (Unutulmasın, erkeklerin görüntüleri ekseriyetle seküler dile uygun hale getirilmiştir.)

Danıştay kararının siyasiliği, insan fiillerinin bir kısmının siyasi olmayabileceğini düşünenler tarafından tartışılmalıdır. Hayatın tüm görüntülerinin kopmaz bir ilişkiler ağı olduğunu düşünenler için insan fiilleri, amellerinize yön veren niyetinize ve riayet ettiğiniz kaidelere bağlı olarak müspet veya menfi bir siyasettir. Hal böyle olunca, İslam’ın açık dili karşısında bu kararın Anadolu insanı üzerinde menfi bir siyaset olduğunu söylemek mümkündür.

Ne Yapmalı

Anadolu insanı ümmetin ortak dilini oluşturma yönündeki gayretlere itibar etmeli, “en iyi”nin, “en güzel”in, “en doğru”nun kendi yanında olduğu zannından kurtulmalı, kendini ve İslam’ın dilini özgürleştirmeli, bölünmüşlüğe, zayıf düşürülmeye, müptezel bir hayata yol açan seküler dil karşısında İslam’ın özgür dilini konuşmalı / savunmalı ve hayata hakim olacak özgür bir dilin meselelerin çözümünün biricik esaslı unsuru olduğuna inanmalıdır.

Tüm bunlardan sonra diyebiliriz ki, tesettüre ilişkin tartışmalar, özgür bir İslam toplumunda yapılabilecek tartışmalardan olup bu konu dahil bütüne talip olmadan yapılacak işlerin tümü seküler dil / hayat tarafından öğütülmekten kurtulamayacaktır.

* BEKLENEN ADIM

Avrupa – Türkiye: Devamlılık İlişkisi

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin Dahlab kararından sonra Türkiye Danıştay’ı bu kararın sonuç ve etkilerini bir adım ileri götürecek bir karara imza attı. Her iki dava da başörtüsü kullanan anaokulu öğretmenlerinin çevresinde şekillendiğinden kararların neredeyse birbirinin devamı olduğunu söylemek mümkündür.

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Dahlab kararında başörtülü bir bayanın bu kıyafetiyle anaokulu öğretmenliği yapamayacağını hükme bağlayan iç hukuk kararının Sözleşme kapsamında bir hak ihlali oluşturmadığını deklare etmişti. Mahkeme, gerekçe olarak; küçük yaştaki çocukların anlam dünyalarının / algılarının bu kıyafetin işaret ettiği karşılığı tespit etmeye yeterli olamayacağını ve olası etkilenmenin onların bilinçli tercihleri ile gerçekleşmeyeceğini göstermişti.

Türkiye Danıştay’ı ise bir adım daha ileri giderek böyle bir bayanın iş hayatının dışındaki görüntüsünün de küçük yaştaki çocuklar üzerinde bir etki bırakacağını ileri sürmüştür. Danıştay’ın bu etkiyi “kötü örnek” olarak ifade etmesi ise kararın gerekçesinin ideolojik bir temele dayanmasından kaynaklanmaktadır.

Dahlab kararı ile Danıştay kararının temel farkı Müslüman bayanların yaşadıkları ülkelerde görülmektedir. Dahlab kararı kahir ekseriyeti Hıristiyanlardan oluşan bir ülke olan İsviçre’de yaşayan bir Müslüman bayanın çalışma hayatına dini inancı ile uyumlu bir halde iştiraki talebi üzerine verilmişken, Danıştay kararı ülkenin neredeyse tamamının Müslüman olduğu bir coğrafyada yaşayan Müslüman bir bayanın kimlik belgesinde yer alan fotoğrafının dini inancına uygun olmasının idari ve hukuki bir mesele haline gelmesi sebebiyle verilmiştir. Bir başka ifadeyle, Dahlab’ın Hıristiyan çocuklar üzerinde İslam dinine yönelik bir etki bırakma ihtimalinin ve bu yolla ailelerin eğitim hakkının, dini inançları ifade etme / yaşama hürriyetinin önüne geçirildiği bir durum ile dini inançları ifade ve yaşama hakkının her halükarda sınırlandırılmasına yönelik bir halin yaşandığı ama biri diğerinin devamı olan bir süreç olmuştur bu davalar.

Anayasa ve Skolastik Çağa Dönüş

1982 Anayasası, Cumhuriyet’in kurucularının ve seküler hayatı Anadolu insanına çıkar yol olarak gösterenlerin ifade ettikleri, “fikri hür”, “”vicdanı hür” nesillerin kendilerini ifade yollarının tümünü en başından, Başlangıç kısmında, kesmiştir. Bu Anayasa, fikrinizin ve vicdanınızın ne kadar “hür” olabileceğini açıkça bildirmiş, bu sınırların dışındaki hiçbir fikir ve vicdanın himaye görmeyeceğini ilan etmiştir.

Açık bir şekilde ideolojik tavır alışını, değiştirilmesi teklif dahi edilemez maddelerinin –ki bunlar ferdi ve içtimai zanların ürünüdürler- her şeyin mihenk noktası olduğunu gördüğümüz bu Anayasa, Anadolu insanını Aydınlanma Çağı’nın da gerisine, Skolastik Çağ’a atmayı denemiş ve bu yolda önemli mevziler de edinmiştir. Anadolu insanı bu Anayasa ile bir dogmanın esiri haline gelmiştir.

Gerek Danıştay’ın gerekse idare mahkemelerinin son yıllarda kararlarında sıklıkla zikrettikleri Anayasa’nın Başlangıç kısmı ve laiklik gibi değiştirilmesi teklif dahi edilemeyecek maddeleri dikkatle incelendiğinde, Anadolu’da hakim seküler algılayışın Anadolu insanının dine ilişkin algılarını bir bütün olarak ele aldığını ve dini işaretlerin tümünün siyasi sonuçlara sahip olduğunu düşündüğünü görmekteyiz. Bu düşünce ile hareket eden seküler sistemin, kendisi dışında yer alan hiçbir düşünce ve inanca, hiçbir siyasi harekete hayat hakkı tanımayacağı yönündeki deklarasyonuna uygun bir tavır sergilemesi yadırganacak bir şey olmamalıdır. Zira, bu zaten beklenen bir adımdır.

Asıl yadırganacak şey, vergi veren, askerlik yapan yani ülkenin ve devletin asli kurucuları olan insanların siyasi yaklaşımlarını dogmaların baskısından kurtarmak için ciddi bir çaba sarf etmemeleri olmalıdır.

* DİRENİŞ BAŞ EĞECEK

Yeryüzünün en iğrenç yalanı, tabii farklılıklardan, “üstünlük” yönünde zatı kendinden menkul bir sonuç çıkarmak ve en affedilemezi ise bunun Allah’ın bir sözü olduğunu iddia etmek olmalıdır. İnsanlık tarihi yüzyıla yakın bir zamandır, bu yalana iman etmiş bir ruh halini, reddi neredeyse imkansız bir miras halinde devreden bir halkın, Yahudilerin, hakikate karşı giriştikleri kuralsız –üstün halk kuralı kendisi belirler!- bir savaşı kaydediyor . Bagy Yahudi zihninin anlam dünyasını yeryüzünde coğrafi sınırları belirli bir toprak parçasında egemen kılmanın “vaad”in gerçekleşmesinin mukaddemat-ı ihzariyesi olduğunu ve bunun için siyasi ve askeri mücadelenin şart olduğunu söyleyen düşünceyi biz kısaca, “Siyonizm” olarak tanımlayabiliriz ve bu tanım bizi Yahudi halkı ile kan bağı olmasa da bu fikrin meftunlarının da Siyonist / bagy / hakikat muarızı oldukları sonucuna götürür. Hedefi bu olmasa da, Yahudi zihninin hastalıklarının sirayet ettiği anlayışlarda da Siyonizmin etkilerini görmek mümkündür. Bu anlamıyla Siyonizmin Nazizmin öncüsü olduğunu söylemek abartılı bir iddia olmayacaktır.

Mülk alemindeki tüm farklılıkları Allah indinde boşa çıkaran İslam, Mescid-i Aksa’yı mübarek kılarken, Allah’ın teklifini yüklenmekten tevarüs eden kavmi bir üstünlük payı/hakkı çıkaran Yahudi düşüncesini de bu halkın kutsalında mahkum etmiştir. Filistin topraklarındaki savaşı iki kavmin mücadelesinden çıkartıp “insan olmak” ortak paydasına taşıyan da Allah’ın her insanı hür, masum ve özgür bir ruh ile yaratışını simgeleyen bu takdis ediş olmuştur. Peygamberi (as) Mirac’a taşıyan ve “insan” için benzeri olmayan bir onuru ifade eden yükseliş adımının işte burada, Kudüs’te atılması bir rastlantı değil, Allah ve insan arasındaki teklif ve “insan olma” ilişkisinin gösterilmesi, kaydedilmesi ve korunması için gelecek tüm nesillere bir borç yükleme halidir. İşte Filistin bu gün bu borcu ödemektedir, “insan” adına.

Filistin’e ve Lübnan’a düşen bombalar askeri gücün kusulmasından öte zayıf bırakılmış, ancak köleleşmemiş bir halkın bu haline olan nefreti simgeliyor. Yahudi zihni, dünyevi menfaatler uğruna köleliğe dönmeyi, bunu kabullenmeyi makul ve hoş gösterecek argümanların oluşturulması için peygamberlerle girişilen onlarca tartışmanın şekillendirdiği bir zihindir. Bu zihnin, bu kültürün tarihi, müstekbir güçlerin tasallutuna karşı direnmekten kaçışın, direnenleri aşağılayışın ve yalnız bırakışın örneği bir çok vakaya şahitlik etmektedir. İnsanlık alemini bu halka bağlayan tevhidi, adaleti, hakkı ve insani değerleri müdafaa yolunda gayret gösteren az sayıdaki insan dışında diyebiliriz ki, bu halkın sahip olduğu zihniyetle insanlığın bir bağı yoktur. İşte bu sebeple; bir Musa’ya, Davut’a, Süleyman’a sahip olmaları sebebiyle, Yahudi zihni Ahmet Yasin’de, Nasrallah’ta, Fadlallah’ta gizli bir Musa, Davut ve Süleyman (örneği) görüyor. Yahudi zihni, sahip çıkmaya çalıştığı ve fakat temsilcisi olmadığı bu şahsiyetlerin anlam dünyalarının bu günün dünyasında mücessem hale gelmiş varlıklarını/temsilcilerini yok ederek, kendi tarihinin kahredici ağırlığıyla yüzleşiyor aynı zamanda.

Savaşların doğasında varolan şiddeti ve düşmanlık sınırını aşan tüm bu azgınlıklar, yolları Siyonizm ile kesişen diğerleri tarafından da alabildiğine destekleniyor. Bu güçler, yeryüzünde haksız ve adaletsiz bir gücün karşısında boyun eğmemenin mümkün olduğunu gösterebilecek hiçbir kimse kalmasın istiyor. Kalabalıklar arasında kaybedilen, “insan”a yönelen bu taşkınlığın zayıf bırakılanların bedenlerini yok etmesine rağmen müstekbirlerin ruhlarını güçlendirmediği ve hatta onların bedenlerine de hayat güvencesi sağlamadığı gerçeğidir.
Salt Arapların ve Müslümanların değil, kendini insanlık aleminden farklı gören Yahudi zihninin kuşattığı İsrailoğulları’nın da kurtuluşu için Direniş’in Siyonizme karşı yürüttüğü savaşın sürmesi gerekmektedir. Bu savaşta, yola çıkarken birlikte olduğunu varsaydıkları kişiler dünyanın nehirlerinden avuç avuç içseler de, Direniş’in yanında kalanlar işte o şehrin, Kudüs’ün kapılarından başlarını eğerek gireceklerdir.

Kimin gücü Allah’ın özgür yarattığı ruhları ilanihaye tutsak etmeye yeter ki?

* LEYLA ŞAHİN DAVASI VE ANADOLU İNSANININ İNKİŞAFI

Nihayet sorunun sorulması gereken noktaya geldik. Leyla Şahin’i ve onu bu noktaya taşıyan ekibi sabır ve gayretlerinden ötürü tebrik etmek üzerimize bir borçtur. Zira süreci takip edenler bileceklerdir ki bu, son derece kıt imkanlar dahilinde yürütülen bir mücadeleydi ve bu mücadele ekibin “yolda dökülmemesi” ile tahmin edilen şekilde nihayete erdi. Refah Partisi davasının satır aralarını okuyanlar Leyla Şahin davasının bu şekilde biteceğini görüyorlardı. Doğru okumasını bilenler için bu davada yaşanan bir sürpriz yoktu. Teessüf ise Mahkeme’ye değil süreci bu şekilde yaşatarak Anadolu insanına bir hakikati göstermelerine sebep olanlara idi.

Leyla Şahin davası ile Türkiye’de hakim seküler hayat algılayışının Anadolu insanına vaad ettiği hemen her şeyin uzağına düştüğünü gördük. Seküler hayat algılayışının hayatın maddi karşılıkları açısından varolan gelişim çizgisinin çok uzağında bulunduğunu hepimiz biliyorduk. Ancak doğrudan kuramadığımız bağ, insana ilişkin hallerin hemen her çeşidinde seküler algılayışın getirmeye çalıştığını ileri sürdüğü “hak”, “adalet” , “insan onuru” gibi kavramların ihlalindeki durumun arızi bir hal mi yoksa seküler algılayışın bizatihi kendinden kaynaklanan bir çelişki mi olduğuydu. Bir başka ifadeyle seküler algılayış hakim olduğu Anadolu coğrafyasında kendi standartlarının dışında bir yolu mu izliyordu yoksa bu durum seküler yaklaşımların özünde var olan bir çelişkiden mi kaynaklanıyordu?

Leyla Şahin davası bu sorunun cevabını Anadolu insanı için kaçınılmaz bir şekilde gözler önüne sermiştir. Anadolu insanı, bin yılı aşkın sürede elde ettiği İslam Medeniyeti’nin ona bahşettiği “insan” ve “hayat” algılayışının hakim algılayış ile çeliştiği / çatıştığı her noktada hakim seküler algılayışın hayatın her alanında çağdaş uygarlıkların önüne geçebilmek için izlenmesi gereken yolun “seküler hayat algılayışı” olduğu çıkışı karşısında geri adım atmıştır. Ancak bu, 300 yılı bulan bir geri çekilmeden sonra Anadolu topraklarını var olabilmenin yegane unsuru olarak gören ve bunda da haklılık payı bulunan bir toplumun sabrına dayanan bir hareketten başkası olmamıştır. Bu dava ile Anadolu insanı, “var olma”nın ve “öne geçme”nin kendisinin dışındaki hiçbir şartta gerçekleşemeyeceğini iddia eden bu algılayış tarzını eklemlenmeye çalıştığı, kendini ait gördüğü sistem içinde sınamış ve bu algılayış tarzının tüm derecelerinin Anadolu insanına vaad ettiği şeyleri gerçekleştirmekten çok ama çok uzak olduğunu görmüştür.

Leyla Şahin davasından sonra seküler hayat algılayışının “var olma”nın ve “öne geçme”nin biricik esaslı unsuru / yolu /muharriki olduğunu söylemek abesle iştigal sayılmalıdır. Abesle iştigal etmek yerine “var olma”nın ve “öne geçme”nin Anadolu’nun İslam Medeniyeti ile gerçekleştirilmesi imkanlarının konuşulması gerekliliği bu davanın bizi getirdiği yerdir.

Soru şöyle: Anadolu insanının inkişafı için İslam Medeniyetinin araçları hangi düzeyde kullanılmalıdır?

* ANADOLUNUN HOLOKOSTU

Birçok insan 20. yüzyılın tüm insanlığı boğduğu sonsuz aldanmışlıklar, sonsuz acılar ve sonsuz katliamlarla anılacağını düşünüyor. Bu yüzyılın insanları, hayatın cismani yönünü kolaylaştıran kimi atılımların “insan” olma kaygısı ile doğru orantılı ilerlemediğinin şahitliğini yaptılar. Bu yüzyıla, “var olabilme” algısının “yok edebilme” gücü temelinde yükseltildiği, insanlık tarihinin hiçbir döneminde görülmeyen bir paranoya hakim oldu. Bu kısa zaman zarfında eski çağlarla kıyası neredeyse imkansız bir katliam hayatın her alanına hakim oldu. Zihinlerin dönüştürülmesi için yapılan faaliyetlerin oluşturduğu bu cinnet halinden hiçbir coğrafyanın masun kaldığını da söyleyemiyoruz. Anadolu bile.

20.yüzyılın ilk çeyreğini sonu gelmez savaşlarla bitiren Anadolu bu yüzyılın ikinci çeyreğini de skolastik seküler düşüncenin (seküler dogmanın) zihinlere yerleştirilmesi ameliyesiyle tamamladı. Seküler dogmanın sahipleri ülkenin / halkın Müslüman geçmişinden miras itaat ruhunu bu yeni dogmanın varlık alanını genişletmede kayda değer bir başarıyla yönettiler. Bu dönemde, aklın kaynaklık edeceği çözümlerin hayatı kuşatacağına, insana ve topluma yeter halde olacağına dair görüşler devletin resmi kurumları tarafından yürütülen her tür faaliyet ile tedavüle sokuldu. Siyasi, askeri ve içtimai yapısı bozguna uğramış, insan kaynaklarını büyük savaşlarda tüketmiş, egemen olduğu topraklardaki Müslüman halklara Anadolu’nun kapılarını açmış bir devletin bakiye kadrosunun dönemin olağanüstü şartları içinde sığınmak zorunda kaldıkları bir liman olduğunu varsaydığımız halde dahi, toplumda seküler algılayışı yaygınlaştırmaya yönelik çabanın açık bir tartışmanın değil otoriter bir yaklaşımın ürünü olduğunu gördüğümüz bu yıllar aynı zamanda “aklın inkarı”nın temellerinin atıldığı yıllar oluyordu.

Anadolu’daki siyasi yapının herkesçe bilinen evrim süreci boyunca muhafaza ettiği ve yeşertip hayatta bıraktığı tek şeyin “aklın inkarı” olduğu açıktır. Hareket noktasından bu yana şiddeti artan bir şekilde ilerleyen bu süreç son 25 yılda hukuki metinlere değişmez bir nass olarak girmeyi de başarmıştır. Anadolu insanını hayata hakim olabilmek adına gerekli münazarayı yapmaktan men eden bu zihni donukluğun tüm imkanlarıyla beraber bir ülkeyi felce uğrattığını görememek yine bu dogmanın sonucudur.

Bu gün, ülkenin fikir beyan etme imtiyazına sahip insanlarının ülkenin siyasi yapısını düzenleyen Anayasa’nın ihtiva ettiği dogmayı kaldırmak, ülkenin önünü her anlamıyla açık hale getirmek, ülkenin var olmaya yönelik tercih imkanlarını arttırmak için içtenlikli bir çağrıyı yapamamalarının bu dogmanın yönettiği zihinlere sahip olmalarıdan kaynaklandığını görmezden gelemeyiz. Yine bu gün, tüm insani ve hukuki metinlere, birşeylerin yanlış gittiğini hisseden Anadolu insanının kuvvetli desteğine rağmen siyasal iktidarın kurucu bir iktidar gibi hareket edememesinde bu dogmanın sahiplerinin bilinçli veya bilinçsiz paylarını da inkar edemeyiz.

Gören gözler Anadolu insanının seküler aklın kapanında sıkıştığına şahittir. Bir dogmanın bir halkı böylesine esir aldığı bir başka ülke var ise o da Almanya olmalıdır. Almanların İkinci Dünya Savaşı’nda 6 milyon Yahudiyi katlettiği söyleniyor. Holokost, diyorlar buna. Vaka tartışmalı olsa da, Almanya 60 yıla yakın bir süredir bunun hesabını veriyor. Seküler dogma Anadolu’yu ceset haline getiriyor. Anadolu’nun ruhunu katlediyor. Anadolu’nun imkanlarını tüketiyor. Anadolu’ya nefes aldırmıyor. Görünen o ki, Anadolu bir Holokost yaşıyor. Hesabını kimin vereceği belli olmayan bir Holokostu yaşıyor, Anadolu.

Almanlara özenmek cüretkar bir hal olmalı.

* YENİ BİR SINIFIN OLUŞUMUNDA ORDU YARDIMLAŞMA KANUNU

Kendisine pazarlardan haraç alma teklifini getiren kişiye Osman Gazi’nin hayretle, “Biz bir şey mi getirdik, aldık ve sattık ki onlardan para alalım” dediği ve muhatabının da ona bunun eski bir “Sultanlar Töresi” olduğunu söylemekle mukabele ettiği anlatılır. Pazarda mal satmayı başarandan bir miktar haraç alınmasına rıza gösteren Osman Gazi’nin pazarın güvenliğini üstlendiği ve güvenliğin finansmanını da pazarın iştirakçilerine yüklediği varsayılabilir. Asayişin temini ve güvenli bir ticaret ortamının varlığı çok zaman tacirlerin bu tür bir haracı itirazsız ödemelerini sağlamıştır. Malların üretimi, dağıtımı ve değişiminde sağlanan garantiler karşılığında alınan bu haraç süreç içinde devletin silahlı kuvvetlerinin emniyeti sağlamanın dışında bir alana kaymasının da önüne geçmiştir. Bir başka deyişle, asker hep asker kalmıştır.

Bu noktadan baktığımızda, modern Türkiye tarihinin kırılma noktalarından birisi askeri yapılanmanın ticari hayata, pazara her anlamıyla girmesine imkân veren düzenlemelerin kabul edilmesiyle başlamıştır, diyebiliriz. Türkiye Cumhuriyeti’nin anayasal yollarla işbaşına gelen meşru hükümetine karşı gerçekleştirilen 1960 askeri müdahalesi ordunun Anadolu pazarına ticari bir aktör olarak girmesinin de kapılarını açmıştır. Bu askeri müdahalenin üzerinden geçen yaklaşık 50 yıllık zaman Anadolu topraklarında çift görünümlü bir sosyal sınıfın zuhurunu sağlamıştır. İşte bu sebeple 1960 askeri müdahalesinin en önemli sonucunun çift görünümlü bu sınıfın tezahürü olduğunu söyleyebiliriz.

Şehirleşme oranının %30’larda seyrettiği o yıllarda Anadolu’daki tabloda tarıma dayalı bir ekonomi, devlet iktisadi teşekkülleri ve zayıf bir özel sermaye yer almaktaydı. Bu dönemde devletin idari işlerini yürüten memurlar tüm imtiyazlarına rağmen yine de bir memur hayatı sürdürmekteydiler. Askeri yapılanma da yaklaşık olarak bu şeklide görünüyordu. Pazardan, üretim ve ticaretten alınan paylarla oluşturulan bütçenin harcama kalemlerinin imtiyazlı bir bölümü ayrılsa da, bu gelir askeri ve sivil bürokrasinin gündelik iaşelerinin ana kaynağıydı. Ancak, İkinci Dünya Savaşını takiben başlayan ve bir yönüyle de kamu iktisadi kuruluşlarının filizlenmesiyle ilerleyen süreçte sivil bürokrasi ekonomik kaynakların dağıtımı yoluyla siyaset üzerinde daha fazla etkinlik kazanmaya başladı. Artan nüfus, ulaşım ve iletişimdeki görece ilerleme ve yüz göstermeye başlayan iç göç siyasi hayata yeni ancak ekonomik olarak sivil bürokrasiye bağımlı bir kitlenin katılımını sağlıyordu. 1960’a gelindiğinde askeri bürokrasi karşısında daha fazla imkâna sahip bir sivil bürokrasi görüyorduk.

Ordu Yardımlaşma Kanunu’nun bu şartlar altında, askeri bürokrasinin kendi ekonomik kaynaklarını oluşturma ve kendi sosyal sınıfını bununla idame ettirme ve sivil bürokrasi karşısında erozyona uğrayan gücünü geri kazanma gayreti ile kabul edildiğini söylemek mümkündür. Kanunun kabul tarihi olan 3 Ocak 1961’e başkaca hiçbir şey eklemesek dahi bu tarih tek başına Türkiye’nin içinde bulunduğu siyasi atmosferi açıklamaya yetmektedir. Mezkûr kanun ile Türk Silahlı Kuvvetleri hem sermaye toplama hem de toplanan sermayeyi değerlendirmede muazzam imtiyazlara sahip olmuştur. Örneklendirecek olursak, kurumun gelir kalemleri kanunun 18.maddesinde şöyle sıralanmıştır:

a) (Değişik: KHK/499 - 9.8.1993) Muvazzaf subay, sözleşmeli subay ve astsubayların maaşları tutarından her ay kesilecek % 10'lar,
b) Millî Savunma Bakanlığı ve Jandarma Genel kumandanlığı teşkilâtında çalışan maaşlı ve ücretli sivil memur ve müstahdemlerin Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı Kanununa göre emekliliklerine esas olan maaş ve ücretleri tutarından her ay kesilecek % 10'lar;
c) Ordu Yardımlaşma Kurumunun veya bu Kurumun % 50 sermayesinden fazlasına sahip olacağı veya iştirak edeceği şirketlerde çalışan ve Kurumda daimî üye olmayı kabul eden bilûmum maaşlı ve ücretli sivil memur ve müstahdemlerin maaşları tutarında kesileceği % 10'lar;
d) Yedek subayların her ay maaşları tutarı üzerinden kesilecek % 5'ler;
e) Kurum mevcutlarının işletilmesinden elde edilecek gelirler;
f) Hakikî ve hükmi şahıslar tarafından yapılacak her türlü nakdi ve aynî menkul ve gayrimenkul bağışlar.

Görüldüğü üzere kanun, asker veya sivil kişi ayrımı yapmaksızın Türk Silahlı Kuvvetleri ve Milli Savunma Bakanlığı ile bir şekilde ilişkili hemen herkesin almakta oldukları maaşlar üzerinde bir kesinti hakkı tanımıştır. Öyle ki, ordu kademelerinde yer alacakları süre son derece sınırlı olan yedek subaylar ve ticari faaliyetleri sebebiyle kurumla ilişkili hale gelen kuruluşların müstahdemleri dahi bundan muaf tutulmamıştır. Sosyal yardımlaşma alanında faaliyet gösterecek bir kurum için bunun normal olduğu söylenebilirse de, sermayenin değerlendirilmesini ticari hayatın gereklerinden, serbest rekabetten ve özel teşebbüsün hareket alanından farklı uygulamalara tabi kılan 35.madde, askeri bürokrasi tarafından kontrol edilen sermayenin ve ticari faaliyet sahasının geometrik olarak büyümesini sağlamıştır. 35.maddede yer alan;

Kurumun muafiyetleri aşağıdadır:
a) Kurum, Kurumlar Vergisine tabi değildir.
b) Kuruma yapılacak bağışlar, Kurumunun ne nam altında olursa olsun, üyelerine veya kanuni mirasçılarına yapacağı yardımlar Veraset ve İntikâl Vergisiyle Gelir Vergisinden,
c) Kurum, yapacağı her türlü muameleler dolayısıyla Damga Resminden,
d) Daimi ve geçici üyelerinden yapılacak aidat tevkifatı Gelir Vergisinden,
e) Kurumun her türlü gelirleri Gider Vergisinden, Muaftır.
ifadelerinden açıkça anlaşılacağı üzere askeri bürokrasi ticari hayata hiçbir riski olmayan bir sermaye toplama yöntemiyle başladığı gibi ticari hayatı hiçbir sorumluluğu olmayan bir yöntemle de devam ettirme hakkına sahip olmuştur.

Bu yasal düzenleme Osmanlı Devletinden tevarüs eden sosyal sınıflar arasından birini iki yönlü bir hale getirmiştir. Açıkça anlaşılacağı üzere toplumun askeri hizmetlerini ifa eden sosyal tabakası Avrupa burjuvazisinin geçirdiği süreci anımsatan bir yolla, merkezden bağımsız ticari faaliyet yürütebilme yoluyla, asker-tacir şekline bürünmüştür. Ticari faaliyetlerin çeşitlenmesi ile gelir kalemleri ve miktarlarının artması günlük hayatını toplumun diğer kesimlerinden farklı bir şekilde yaşamaya başlayan bu yeni sınıfın kendi kendini finanse eden, sosyal ihtiyaçlarını kendi sınıfı içerisinde gidermeye yönelen, toplumun diğerler katmanları ile en az düzeyde bir ilişkiyi öngören bir yapıya evirilmesine yol açmıştır. İnkârı mümkün olmayacak şekilde bilinmektedir ki, makul bir güvenlik ve esenlik gerekçesi olmaksızın askeri-tacir sınıfın tüm hayat alanları sivil bürokrasiden dahi ayrılmıştır. Bu sosyal sınıfın kuşatıcılığı öylesine bir hal almıştır ki, askeri hizmetlerdeki vazifesini ikmal ederek emekliye ayrılan subay ve astsubayların azımsanamayacak bir kesimi Ordu Yardımlaşma Kurumunun ticari faaliyetlerinde görevlendirilir olmuştur. Bu, emekli askeri personelin asker-tacir sınıfından kopmasının önüne geçmede bir yöntem olarak kullanılır hale gelmiştir.
Bu tarz bir sosyal yapının tehdit algılamasının ve savunma refleksinin farklı olacağı aşikârdır. Ticari hayatı askeri bürokrasinin ticaret hayatındaki yerini sorgulamakla etkileyebilecek ve onu ticari hayatın dışına çıkarma ihtimalini doğurabilecek tüm aktörlerin muhtemel muhalifler ve hatta düşmanlar olarak algılanmasının mümkünlüğü şaşırtıcı olmamalıdır.

Öte yandan, şirketlerinin ticari geleceklerini hemen her şeyin üzerinde tutan Avrupa devletleri ve Amerika’nın 70 milyonluk nüfusuyla dev bir pazar görünümü arz eden Türkiye’de sorgulanamaz bir ortağı tüm diğerlerine tercih etmeleri de yadırganmamalıdır. Diyebiliriz ki, bu tercih onlara her zaman kazandırmıştır da. Yakın geçmişte Ermeni Tasarıları sebebiyle örneğini gördüğümüz Fransa aleyhine yürütülen boykotların birkaç gün içinde sönüp gitmesinde Fransız şirketlerinin Türkiye’deki başlıca ortağının etkisinin olmadığını düşünmek safdillik olmaz mı? Kendi bölgesinde ekonominin de demokratik kurallara azami riayetini hedefleyen Avrupa’nın Türkiye’de sorgulanamaz bir ortağı tercih etmesi demokrasi ile ekonomi arasındaki ilişkiyi bir dilemmaya çevirmekte ve bu sebeple Avrupa, Türkiye’deki demokratik hayata yönelik gayrı meşru müdahalelere itiraza “dostlar alışverişte görsün” edasıyla yaklaşmaktadır.

Bugün siyasi iktidarların özelleştirmeler yolu ile sivil bürokrasi ve siyasetin elinden istihdam imkânlarını alırken sivil bürokrasi ve siyasete bağlı yeni istihdam alanları açamaması, buna karşılık askeri-tacir sınıfın devam eden geometrik büyümesi, sivil siyasetin askeri vesayetten kurtulması yönündeki ümitleri zayıflatmaktadır. Zira bir kesim geniş bir yelpazede yer alan halk tabakasını kontrol ve istihdam etme imkânlarını kaybederken diğer kesim tüm üyelerini kuşatmakta ve bunu ticari hayatta eşi benzeri olmayan bir imkânlar dizisi ile sağlamaktadır.

Üretim araçlarını devletleştirmeyi amaçlayan bir ideolojinin yaygın olduğu 1970’li yıllara 12 Eylül ile son verilirken, hazırlanan yeni anayasanın toplumsal hayata damgasını vurma anlamında henüz emekleme çağında olan İslami düşünceye karşı değişmesi teklif dahi edilemez maddelerle tahkim edilmesinin sebebini bir tesadüfte mi yoksa,1979’da gerçekleşen İran İslam İnkılabı’nın Türkiye’deki yeni sosyal sınıfı etkileyebilecek fikirleri aşılaması ve askeri bürokrasiyi ticari hayattan, en azından mevcut avantajlarına son verme yoluyla, uzaklaştırma ihtimalinin doğurduğu kaygıda mı aramalıyız?

http://www.hukukcular.org.tr/yazi_detay.php?Yazi_id=50&yazar=28

* HUKUK SÖZLÜKLERİNİZİ ATIN

İnsan, hayatı anlamlandırmada ve anlamlandırdığı bu hayatı –ki insanın varlığın sair objeleriyle ilişkisini ifade eder- aktarmada dili kullanmaktadır. İnsanın mevcudatın sair nesneleri arasında temeyyüz eden alameti farikası belki de hayata ilişkin tecrübelerini genetik sirayetten öte dil ile aktarmasıdır. Bir başka ifadeyle insan, mahlukat arasında dün ile yarını soyut bir bağ ile bağlayabilen tek varlık olmaktadır.

Gerek tabiata gerek insana ve gerekse tüm bunların ilişkilerine müteallik olsun, insan, hali ifade eden bir kelime bulmak zorundadır. Her bir kelime insanın hali tanımlama ve hale hakim olma başarısını göstermektedir. Somut hallere ve nesnelere ilişkin isimlendirme/tanımlama soyut hallerin ifadesine nispeten daha kolay olmakla birlikte her bir somut varlığın ayrı bir isimle isimlendirildiğini söylemek de zordur. Soyut haller ve ilişkilerin isimlendirilmesi/tanımlanması ise her zaman daha mistik bir zihni ameliyeyi gerektirmiştir. Zihni işleyişin araçları olan kavramlar ise insanoğlunun çok uzun süren zihni faaliyetinin sonunda hemfikir olunan bir hale gelmiştir.

Kelimelerin kavram haline getirilmesi başarısı insanoğluna nakli ve tecrübi ilimlerin bir sonraki kuşağa aktarılmasında büyük bir hız ve doğruluk kazandırılması sonucunu doğurmuştur. Son birkaç bin yıllık süreçte insanoğlu, yazının kullanımının da yaygınlaşmasıyla, varlığı anlamlandırmaya, varlıklar arasındaki ilişkileri tespit etmeye yarayan kavramlaştırma ameliyesine bir standart getirmiş, bu yolla kavramların, tecrübenin aktarılmasında kullanılacak yolun, sağlam temellere oturmasını sağlamıştır. Bu, halen vakıf olduğumuz nakli ve tecrübi ilimlerin usulünün oluşması anlamına gelmektedir. Hukuk bilimi de bundan istisna değildir.

Roma’nın seküler hukuk anlayışı da, kitabi dinlerin ilahi iradeye dayalı hukuk anlayışları da hukuk oluşturmanın ilmi temellerini kavramlar üzerine bina etmişler ve insanın varlığın tüm dereceleri ile ilişkisinden hukuki bir sonuç çıkarma melekesi kesbedebilmesini zihnin bu kavramlarla kendiliğinden çalışabilmesi şartına bağlamışlardır. Tüm ilimlerde olduğu gibi hukuk ilminde de ilmi alelade bilgi düzeyinden ayıran şey ham bilginin kavramlar aracılığıyla işlenerek hukuki hale getirilmesidir.

Anadolu insanının bin yılı bulan İslam Hukuku kültürü/tecrübesi bu toplumda hukuki kavramlara müteallik derin bir anlayış oluşturmuş ve bu suretle Batı’dan başlayan nakil sürecinde Batı Hukuku’na ilişkin kavramlar zorlanılmadan nakledilmiştir. Burada Anadolu toplumu kavramsal aklın izleri üzerinde yürümekle iktifa etmiştir. Hukukun bir bilim olduğu hususu ise nakildeki bu başarı ile bir kez daha teyid edilmiştir.

Hukuk biliminin naklinin, hukukçu yetiştirmenin, insana bir formasyon kazandırma ameliyesi olduğu kabul edildiğinde, ki bu hukukun bir bilgi yığını olmadığını kabul etme anlamına gelmektedir, hukuk biliminin temellerine yani kavramlarına sadakat göstermenin bu ameliyenin vazgeçilmesi mümkün olmayan bir şartı olduğu da kabul edilmelidir. Bu halin tabii sonucu ise hukuk diline / hukuki kavramlara şiddetle sahip çıkmak ve kavramlar üzerinden yürüyecek bir zihni işleyişi günlük konuşma dilinin cezbedici ve fakat bir o kadar da formasyondan uzaklaştırıcı etkisine teslim etmemektir..

Hukuk dilinin kavram düzeyinden kelime düzeyine indirildiği bir ortamda dil kendini ifade edemeyen bir hal alacak, bir başka ifadeyle, tarife dayalı bir dil olacaktır. Bunun ise hiçbir ilmin aktarım şekli olmadığı izahtan varestedir. Kavramlardan uzaklaşarak tarife dayalı bir dilin hukuk bilimi üzerinde tatbiki yeni nesil hukukçuların insanlık ailesinin ortak mirasından mahrum olması ve kavramsal aklın izinden ayrılması sonucunu doğuracaktır.

Kavramsal aklın izinden ayrılarak tarife dayalı bir dil geliştirme çabasında olanların hazırlayarak toplumun önüne koydukları ve TBMM tarafından kanunlaştırılan Ceza Muhakemeleri Kanunu incelendiğinde ne tür bir zihni kargaşaya doğru yol aldığımız açıkça görülmektedir. Misalen; “ilgili tarafın yüzüne karşı verilen karar kendisine açıklanır...” Bu cümle mezkur kanununun 35.maddesinden alınmıştır. Burada tarif edilen durum “tefhim”dir. Görüldüğü üzere tasarıyı hazırlayanlar hukuki bir kavram olan “tefhim”i kullanmak yerine tefhimin ne olduğunu açıklamaya çalışmışlardır. Yine bu anlayış ile “davetiye” “çağrı kağıdı”na dönüşmüş, “ihzar” ise “zorla getirilme” olmuştur. Kavramdan tarife yönelme açısından, son beş yıldır çıkarılan temel kanunların hemen hiçbiri bu durumdan istisna değildir.

Kavramsallaşmış kelimenin semantiğinden gelen anlam bütünü tarifi karşılamasına rağmen kavramın değil tarifin kullanılması zihnin algılayış tarzını da değiştirmiştir. Verilen misallerden de anlaşılacağı üzere davet kaba bir çağrıya dönüşürken, ihzarın içinde yer alan zorlama anlamı hoyrat bir güç kullanımını çağrıştırmıştır.

Zihnin bu tarz dönüşümü, kavramlardan azade olması, hukukun sabitlerini de etkiler hale gelmiştir. Hukuk eğitiminin formasyon düzeyinden salt bilgi derekesine indirilmesi temel kavramların fiili anlamlarını / karşılıklarını fark edemeyen yeni bir hukukçu neslin yetişmesine sebep olmuştur. Davanın tarafı olmadığını ileri süren “müddeiumumi”lerin bu görüşlerini cesurca kaleme alırken hukuk biliminin esasları üzerinden hareket ederek sonuca varanları Amerikan filmlerini çokça seyretmekle itham ettiği bir hukuk camiasında, böyle bir sonuca kavramsal aklı inkar eden, hukuk dilini kaldırıp yerine günlük konuşma dilini ikame eden bir zihniyetin sebep olmadığını kim iddia edebilir? Görünen odur ki, hızla gelinen noktada magazin düzeyinde algılama yeterliliğine sahip bir kitleye sahip olacağız.

Hukuk Sözlüklerinizi atın. Zira ilkokul sözlükleriniz ile bir bilime sahip olma imkanını yakalamak üzeresiniz. Hiçbir usulün olmadığı, kavramsal aklın reddedildiği, kolayca kazanılan, değiştirilen ve tüketilen avami bir bilime!