Bejrut: Porta që iu hap dëshmorit Sejjid Hassan Nasrallah

 Ishte vite më parë; Duke iu drejtuar një turmeje ngazëllyese, Sekretari i Përgjithshëm i Hezbollahut, Sejjid Hassan Nasrallah tha se amerikanët i kishin premtuar Hezbollahut siguri dhe heqje nga lista terroriste në këmbim të heqjes dorë nga mbështetja e tij ndaj palestinezëve, duke bërtitur: mallkimi i Allahut qoftë mbi ju dhe sigurinë që do të na jepni.

Në fjalimin e tij në programin e Ditës së Jerusalemit të mbajtur në vitin 2013, Sejjid Hassan Nasrallah deklaroi se ata nuk i shmangen asnjë dënimi dhe nuk besojnë në asnjë etiketë që përdoret për t'i njollosur ata dhe më pas shprehu qartë botën e besimit dhe të mendimit të cilit i përkasin, duke thënë: "Ne, si shiitët e Ali bin Abi Talib në të gjithë botën, nuk do të heqim kurrë dorë nga Palestina." Providenca hyjnore u zhvillua në atë mënyrë që Operacioni Përmbytja e Al-Aksa i kryer nga HAMAS më 7 tetor 2023, i paraqiti të gjithë botës besnikërinë e Sekretarit të Përgjithshëm të Hezbollahut, Sejjid Hassan Nasrallah ndaj premtimeve të tij të kaluara. Sejjid Hassan Nasrallah deklaroi më 8 tetor 2023: Hezbollahu mbështet Gazën dhe hap një front mbështetës përmes Libanit.

Ky vendim i Hezbollahut pati dy pasoja të rëndësishme. Së pari, ushtria armike duhej të mbante të paktën një të tretën e forcave të saj në veri të Palestinës së pushtuar, ndërsa së dyti, Hezbollahu dhe njerëzit në jug duhej të mbanin mbi supe të gjithë barrën e zbatimit të këtij vendimi, i cili nuk bazohej në një konsensus brenda strukturës së copëtuar të Libanit. Aq shumë sa Sejjid Hassan Nasrallah ndjeu nevojën të deklaronte në një fjalim gjatë procesit se barra e përballjes me armikun qëndronte mbi njerëzit në jug dhe se ata që jetonin në pjesë të tjera të Libanit nuk e ndjenin peshën e luftës. Regjimi sionist kishte kryer bombardime të rënda ajrore mbi fshatrat dhe qytetet ku jeton shumica e popullsisë shiite, duke i bërë shumë qytete të pabanueshme. Dihet se ka pasur përpjekje të shumta për ta detyruar Hezbollahun të ndalojë mbështetjen e tij ndaj palestinezëve, por këto përpjekje nuk janë pranuar për sa kohë që vazhdon parimi i "frontit të mbështetjes".

Ndërsa ky qëndrim i vendosur i Hezbollahut, i cili e la regjimin sionist në një dilemë, e transformoi pozicionin e Hezbollahut në luftë nga një "front mbështetës" në një "front kryesor" me regjimin sionist që nisi një sulm tokësor mbi Libanin, disa fraksione brenda Libanit po thoshin se Hezbollahu nuk kishte të drejtë ta tërhiqte Libanin në luftë me një vendim të cilin mund ta merrte vetë, se regjimi sionist kishte filluar të bombardonte Bejrutin dhe se Libani nuk mund të mbante barrën e një lufte të bazuar në llogaritjen e gabuar të një grupi palestinez dhe i bënin thirrje Hezbollahut të pranonte një armëpushim me regjimin sionist. Në një mjedis të tillë ku sulmet tokësore të armikut sionist kanë dështuar të thyejnë rezistencën e Hezbollahut, tanket, mjetet e blinduara dhe mjetet ajrore pa pilot të sionistëve janë shkatërruar dhe ushtarët e tyre janë vrarë, por ku armiku sionist ka martirizuar edhe disa nga komandantët kryesorë të Hezbollahut, Sejjid Hassan Nasrallah ishte i palëkundur në premtimin e tij se ai nuk do ta mbyllte këtë front, pa marrë parasysh koston.

Nuk e besova lajmin që u shfaq në agjencitë e lajmeve më 27 shtator 2024, se Sejjid Hassan Nasrallah ra dëshmor, por kontrollova faqe të ndryshme interneti për të gjetur një përgjigje për pyetjen se: "A mund të jetë kjo e mundur kjo gjët?" Shumë burime përfshinin paralajmërime të tilla si "mos i besoni propagandës së armikut në këtë drejtim, prisni deklaratën e Hezbollahut". Dhe unë e bëra këtë dhe u luta për sigurinë e Sejjid-it deri në atë deklaratë. Allahu, i cili na e dhuroi Sejjid Hasan Nasrallahun, gjithashtu kishte vendosur që ta marrë atë prej nesh dhe ne si njerëz që besojmë se Allahu është i drejtë dhe se çdo vendim i tij është i bukur, thamë: "Të Allahut jemi dhe tek Ai do të kthehemi". Ne derdhëm lot në zemrat tona që të mos e shihnin armiqtë tanë, miqtë tanë dhe fëmijët tanë dhe kështu ujitëm farën e dhimbjes dhe mallit dhe e shndërruam atë në një filiz që do të rritej në një pemë të fortë që do të përfshinte të ardhmen.

Në "ditët e Allahut", Hezbollahu ka pësuar goditje të cilat grupet dhe organizatat e zakonshme do t'i tronditnin dhe do t'i çonin në zhdukje, gjë të cilën regjimi sionist e shpresonte për Hezbollahun. Regjimi sionist mendonte se mund ta arrinte këtë qëllim për shkak të bombardimeve të forta në frontet, në pjesën e pasme dhe në linjat logjistike, të cilat rezultuan në martirizimin e shumë komandantëve të lartë në terren dhe ushtarëve të Hezbollahut, për shkak të dëmtimeve të përhershme trupore që u shkaktuan kryesisht civilëve dhe disa anëtarëve të krahut ushtarak përmes pagerit dhe sabotazhit, për shkak të martirizimit të Sejjid Hashim Safiyuddin, i cili u zgjodh Kryetar i Këshillit Ekzekutiv në vend të Nasrallah pas vdekjes së Sekretarit të Përgjithshëm të Hezbollahut, Sejjid Hassan Nasrallah dhe disa prej shokëve të tij, si dhe për shkak të zërave dhe presioneve që u ngritën nga brenda Libanit. Por, pritshmëritë e regjimit sionist dhe mbështetësve të tij nuk u realizuan dhe ndërsa Hezbollahu u riorganizua në një kohë shumë të shkurtër dhe dëshmoi se nuk ishte një organizatë e zakonshme, por një lëvizje e vërtetë popullore, e vërteta e fjalëve të mëposhtme të shqiptuara nga dëshmori Sejjid Hassan Nasrallah në raste të ndryshme u bë e qartë për të gjithë: "Arsyet e kësaj fitoreje mund të shpjegohen me inteligjencën, planifikimin, koordinimin, stërvitjen dhe armët. Ne nuk jemi një rezistencë e shpërndarë dhe e çorganizuar që do të qëndronim të mbërthyer. Ne nuk jemi një rezistencë kaotike. Ne jemi një rezistencë e edukuar me devotshmëri, dashuri, urtësi, vetëdije e drejtësi dhe ky është sekreti i fitores sonë. // Gjithçka është në shërbim të Rezistencës; Sejjid Abbasi, ulemaja, trimëria, guximi, politika, institucionet, pasuria dhe propaganda; të gjithë në shërbim të Rezistencës. Rezistenca nuk është në shërbim të politikës, institucioneve, individëve apo të mirave të kësaj bote. Rezistenca është rob i Zotit dhe është në kërkim të fitores. Kjo është arsyeja pse Rezistenca ka triumfuar në Liban."

Për ata që ndjekin Azinë Perëndimore në përgjithësi dhe Palestinën dhe Libanin në veçanti, rimëkëmbja e shpejtë e Hezbollahut sigurisht nuk ishte befasi. Kjo ishte një situatë e pritshme dhe burimet kryesore të Hezbollahut deklaruan se regjimi sionist, jo të shkatërronte Hezbollahun, por nuk kishte mundur të dobësonte as HAMAS-in, të cilin e kishte luftuar për 15 muaj dhe udhëheqësit dhe komandantët e lartë të të cilit ishin martirizuar, dhe se rezistenca ishte e gjallë dhe e fortë. Ajo që na mbetej në një situatë të tillë, ishte të bënim pak durim dhe të shkonim në Bejrut për të përshëndetur trupin e dëshmorit Sejjid Hassan Nasrallah, të cilin nuk mund ta shihnim me sytë e botës. Me këtë qëllim, thirra Nurettin Shirin, Koordinatorin e Përgjithshëm të Transmetimeve të Jerusalem TV, i cili ndjek nga afër rajonin dhe i kërkova që nëse ishte e mundur të merrja pjesë në ceremoni si grup, të më përfshinte edhe mua. Kur Sekretari i Përgjithshëm i Hezbollahut, Shejh Naim Kasim shpalli datën e ceremonisë që do të mbahej për dëshmorin Sejjid Hassan Nasrallah, më 23 shkurt 2025, Nurettin Shirin më telefonoi dhe më informoi se donin të merrnin pjesë në ceremoni me një grup të quajtur “Miqtë Turq të Rezistencës” dhe se ai më përfshiu në grup me kërkesën time. Falë Zotit, do të jem një pikë shiu që bie në Bejrut…

Pas borës që kishte rënë gjatë gjithë natës, mëngjesin e 22 shkurtit 2025, u ngrita me vonesë dhe u ktheva në jug nga avioni, duke parë ndërtesat gjithnjë e më të vogla, trafikun që rrjedh në autostrada dhe rrugë kryesore, detin, anijet dhe kodrat e mbuluara me borë. Në aeroplan ishin rreth 30 persona nga i njëjti grup me mua. Me sa kuptoj unë, edhe një grup tjetër ishte nisur me avionin e mëparshëm. Edhe pse nuk e di numrin e tyre, vlerësoj se prezenca jonë në Bejrut është jo më pak se 50 persona. 50 njerëz me fat që kaluan nga dera që u hap në dritë…

Aeroporti i Bejrutit ndodhej pikërisht në Detin Mesdhe dhe ishte më i vogël se aeroporti Sabiha Gökçen. Kur hymë në terminal, ndeshem qindra njerëz të cilët prisnin para pikave të kontrollit të pasaportave. Disa prej tyre ishin njerëz të ardhur nga Turqia me avionin e mëparshëm. Kjo turmë, e përbërë nga njerëz nga vende të ndryshme që nuk ishin qytetarë libanezë, ndoshta nuk do të zvogëlohej fare atë ditë, sepse kësaj turme iu shtuan edhe pasagjerët nga avionët që zbarkonin pas nesh. Nuk jam i sigurt, por na u deshën dy orë për të kaluar kontrollin e pasaportave. Zyrtari në detyrë në pikën e kontrollit më pyeti: "A është hera juaj e parë në Liban?" I thashë po dhe pyetja që pasoi ishte arsyeja e vizitës sime. I thashë që erdha për të marrë pjesë në ceremoninë e varrimit të Sejjid Hassan Nasrallah. Më pyeti se në cilin hotel do të qëndroja dhe i tregova. Ndërsa ai po kontrollonte pasaportën time, i bëra një pyetje; A ka njerëz me origjinë shqiptare në Liban? Ai u habit dhe tha jo. Mirë, i thashë, a njihni dikë që quhet Vaso Pasha, a ka një emër të tillë në historinë libaneze? 'Jo, nuk kam dëgjuar kurrë për të', - u përgjigj ai. Vaso Pasha, thashë, ishte një guvernator osman i cili shërbeu në Liban rreth njëqind e pesëdhjetë vjet më parë dhe me origjinë ishte një shqiptar katolik. 'Kjo është hera e parë që kam dëgjuar për të' - tha ai, duke buzëqeshur ndërsa më uronte një udhëtim të mbarë. Kështu, për ta thënë me fjalët e Mehmet Akifit, hyra në një tokë nga e cila po të shtrydhnim dheun, do të dilnin dëshmorë.

Pasi i gjithë grupi përfundoi pa problem procedurat e kontrollit të pasaportave dhe u mblodh në dhomën e pritjes së aeroportit, veshëm jelekët tanë të sjellë nga Turqia, me fjalët "Miqtë Turq të Rezistencës," dhe "Ne qëndrojmë pas betimit tonë" në arabisht. U nisëm drejt portës së daljes dhe dëgjuam Nurettin Shirin duke mbajtur një fjalim të shkurtër si një grup i përqendruar brenda terminalit. Jelekët me uniformë dhe pamja e organizuar tërhoqën vëmendjen e të gjithë pasagjerëve në sallon dhe pothuajse të gjithë nxorën celularët dhe filluan të xhirojnë. Pas fjalimit të Nurettin Shirin, ne dolëm nga terminali duke brohoritur slogane që dënonin regjimin sionist dhe Amerikën dhe mbronim Hezbollahun dhe rezistencën libaneze dhe palestineze. Nëse më kujtohet mirë, gjatë kësaj kohe erdhi edhe televizioni al-Manar dhe transmetonte dhe xhironte drejtpërdrejt. Rreth gjysmë ore më vonë mësuam se grupi ynë, Miqtë Turq të Rezistencës, i cili kishte shpallur praninë e tij në aeroportin e Bejrutit, ishte bërë lajm në shtypin botëror.

Ne hipëm në autobusët e transportit të përgatitur për ne jashtë aeroportit dhe u nisëm drejt qytetit. Autobusi ynë po lëvizte ngadalë, ashtu si në rrugët e Teheranit, në një bllokim trafiku kaotik me motoçikleta që nuk e dinim se nga vinin. Na thanë se fillimisht do të faleshim në një xhami në lagjen Dahiyeh të Bejrutit dhe më pas do të shkonim në një restorant për darkë. Kështu edhe bëmë. Ajo që vërejta në lagjen Dahiyeh ishte një përzierje e ndërtesave të vjetra, rrugëve të ngushta dhe dyqaneve të thjeshta artizanale. Ndoshta për shkak të urbanizimit të paplanifikuar, kjo zonë na kujtoi lagjet e varfra që shohim në filmat indianë. Autobusi ynë ndaloi afër një xhamie dhe të gjithë u falëm me xhemat në këtë xhami modeste. Tek po dilnim nga xhamia, hasëm në një grup prej rreth 20 fëmijësh, ndoshta rreth dhjetë - dymbëdhjetë vjeç, të cilët ishin falur para nesh dhe u larguan. Para këtij grupi qëndronte një djalë i ri me një foto të Imam Khomeinit në jakën e tij dhe po i trajnonte fëmijët me slogane, të ngjashme me trajnimet e thjeshta të skautizmit që jepen në kampet e zbulimit. Mund të them se kjo skenë u bë për mua një deklaratë për fatin e lëvizjes islame, e cila pothuajse u atrofizua me brezin tonë në Turqi. Një aspekt tjetër i mrekullueshëm i Dahiyeh ishte prania e fotografive të Imam Khomeinit, Imam Khameneit dhe figurave të tjera të rëndësishme në rrugë, lagje dhe ndërtesa. Nga këtu shkuam në një restorant afër detit dhe hëngrëm vaktin tonë të përbërë nga oriz me mish pule të spërkatur me shqeme, oriz me mish, sallata dhe pije.

Pas namazit dhe ushqimit, programi përfshinte një vizitë në vendin ku ra dëshmor dëshmori Sejjid Hassan Nasrallah. Autobusi ynë u bashkua me trafikun pak më parë dhe na solli në vendin ku thanë se ishin hedhur 80 ton bomba. Këtu hasëm një turmë të mbledhur rreth një zone të zgavruar mes rrënojave. Njerëzit po vizitonin këtë vend, duke derdhur lot, duke ripërtërirë besëlidhjen me Nasrallahun dhe me Rezistencën, duke bërtitur se turpi ishte larg tyre dhe duke sharë regjimin sionist dhe Amerikën. Ajo që e bënte grupin tonë të ndryshëm nuk ishte uniteti ynë në këto slogane, por jelekët të cilët kishim veshur. Të gjithë ata që na panë me këto jelekë e kuptuan se ne vinim nga Turqia dhe shprehën kënaqësinë e tyre. Disa nga këta vizitorë shprehën habinë e tyre që në Turqi kishte njerëz që mbështesnin rezistencën e bërë nga Palestina dhe Hezbollahu. Fatkeqësisht, Turqia ishte gdhendur në mendjet e shumë njerëzve si një vend që mbështet regjimin sionist. Dhe nuk mund t'i fajësosh ata për këtë. Gjatë 15 muajve të fundit, këta njerëz kanë qenë dëshmitarë të anijeve që niseshin nga portet turke dhe ankoroheshin në Haifa.

Pas vizitës në vendin ku është vrarë dëshmori Sejjid Hassan Nasrallah, ne vizituam vendin ku ai ishte varrosur. Pasi përfunduam vizitat, hipëm përsëri në autobusët tanë për të shkuar në hotelin ku do të qëndronim dhe automjetet që niseshin nga Dahiyeh kaluan nëpër rrugët e zonave më të reja dhe më të rregullta të banimit, ku supozova se ndodheshin shtëpitë e të pasurve të qytetit. Ishte një bekim të gjenim një vend për të vendosur kokën në këto ditë kur qyteti ishte i tejmbushur me qindra mijëra të ftuar. Dhoma jonë do të strehonte tre persona, me një krevat dopio dhe një minder të shtrirë në dysheme. Edhe dhomat e tjera në hotel ishin të tilla; shtretër dhe dyshekë. Pasi u vendosëm në dhomat tona dhe pushuam pak, unë dhe shokët e mi dolëm për të parë Bejrutin sa do pak. Shiu që na lagë në errësirë, zërat që jehojnë në bllokimin e trafikut, elegjitë dhe marshimet që ngrihen nga vende të ndryshme, dyqanet, restorantet dhe këtu, rrënojat e një ndërtese të bombarduar; ishte ajo që pamë brenda rreth një kilometri.

Hajde të hamë diçka, thamë dhe u futëm në një restorant. Meqenëse kemi dëgjuar se kartat e kreditit nga vendet e tjera nuk pranohen në Liban, por që blerja mund të bëhet me dollarë pothuajse kudo, përpara se të bënim porosinë, ne pyetëm nëse mund të paguanim në dollarë pasi që nuk kishim asnjë paund libanez me vete. Po, thanë ata, mund të paguani me dollarë. Menuja jonë për tre persona, e cila mund të konsiderohet e shijshme, kushton 30 dollarë; çmimi është afër atij në Turqi. U kthyem në hotelin tonë, duke kaluar nëpër rrugët nga erdhëm. Tani është koha për të pushuar; duhet të jemi gati para hotelit në nëntë të mëngjesit.

Ndërsa drita e parë e mëngjesit bie në dhomën tonë, ne shohim retë që po largohen dhe moti po kthjellohet. Ndoshta do të jetë një ditë me diell, por për çdo rast, veshim palltot dhe zbresim në katin e poshtëm para hotelit. Grupi ynë dalëngadalë mblidhet, të gjithë kemi jelekët ku shkruan "Miqtë Turq të Rezistencës" dhe pas pak fillojmë të ecim të gjithë së bashku. Ndërsa ngjitemi në rrugën kryesore dhe ecim përpara, mijëra njerëz i bashkohen rradhës dhe ne mbushemi gjithnjë e më shumë. Rrugët janë kthyer në lumenj që burojnë nga njerëzit. Një avion i vogël që qarkullon në qiell; me siguri që është duke filmuar. Salavatet, sloganet dhe thirrjet e shpeshta të “Hejhat minez zille”. Mijëra njerëz po ecin në një mbikalim, njerëzit po ndërthuren gjithnjë e më shumë dhe sikur ne nuk po prekim tokën me këmbë, por po rrjedhim drejt një ujëvare që së shpejti do të bjerë. Një zonjë në të djathtën time; me një fëmijë në një karrocë fëmijësh. O Zot, thashë, çfarë po kërkon ti këtu… Në një moment rruga zgjerohet dhe ne i afrohemi bregut si një gjethe në liqen.

Pas pak, një shok i grupit thotë se i ra palltoja në tokë dhe u zhduk.  E pyeta se a kishte ndonjë gjë. Tha se kishte një portofol dhe një pasaportë. Ndërsa ne po mendojmë se çfarë të bëjmë, një gazetar nga Bejruti na del përpara, ia shpjegojmë problemin, na thotë të presim një minutë dhe thërret dikë në telefon. E pyetëm se kë ka thirrur, tha se organizata ka një njësi përgjegjëse për sigurinë, e thirra atë njësi dhe i shpjegova situatën. Nuk kemi çfarë të bëjmë, shpresojmë se do të gjendet, e ndërsa vazhdojmë pak më tej, arrijmë në një shesh ku disa mijëra njerëz po shohin ceremoninë e mbajtur në stadiumin e Bejrutit në një ekran gjigant. Ne duhet të zgjedhim midis vazhdimit dhe përpjekjes për të arritur në stadium ose qëndrimit këtu dhe shikimit në ekran dhe për të ruajtur integritetin e grupit, qëndruam në këtë shesh. Pas pak u futëm në shesh, u gjet palltoja e humbur e shokut tonë. Portofoli dhe pasaporta ishin në vend. Pyeta se si u gjet. Na thanë se njësia e sigurimit të Hezbollahut e gjeti dhe e solli. Thonë se Zoti e bën njeriun e tij të dashur të humbasë gomarin e tij dhe pastaj ta gjejë, e ne përjetuam një moment të tillë.

Në pikën ku ndodhemi, është edhe një grup i ri, veshja e të cilëve tregon qartë se janë anëtarë të Hezbollahut. Një miku ynë ngrihet në këmbë dhe u puth ballin. E ata i bënë dhuratë një shall palestinez. Njerëzit fotografoheshin së bashku. Ndërkohë programi i reflektuar në ekranin gjigant vazhdon. Po mbahen fjalime. Shihet ardhja e të ftuarve të nivelit të lartë. Kamera e tregon stadiumin nga këndvështrime të ndryshme. Tribunat janë plotësisht të mbushura. Ka shumë njerëz edhe në fushë. Ne mësojmë nga ata që janë ulur pranë nesh se dhjetëra mijëra njerëz vijnë para stadiumit rreth orës dy ose tre të natës për të hyrë brenda, se portat e stadiumit hapen në pesë e gjysmë të mëngjesit dhe se ai mbushet pothuajse në një ose dy orë.

Gjatë gjithë ceremonisë luhet muzikë jashtëzakonisht emocionale. Më në fund shfaqet automjeti me dëshmorët dhe më pas, në atë moment, vetëm Allahu e di numrin e njerëzve që lexojnë Fatihanë me një zë. I gjithë Bejruti është larë në lot. Ndoshta ne e ndjejmë të njëjtën gjë me atë që ndjenin jetimët kur ra dëshmor Imam Aliu, babai i jetimëve. Jemi të plagosur, jemi të trishtuar... Nëse drita e këtyre dy dëshmorëve që u bashkuan me paraardhësit e tyre, të cilët thanë se 'Betohem në Zotin e Qabesë se jam i shpëtuar', nuk na rrethon, nuk na mbështjell dhe nuk na ndriçon rrugën tonë, ne do të gjendemi në të njëjtin nivel me ata të cilët janë mbledhur në errësirën e Ditës së Gjykimit dhe kanë humbur rrugën e tyre.

Ndërsa të gjithë ndjejnë zinë e dëshmorëve në zemrat e tyre, ne dëgjojmë një zhurmë që shqyen qiellin. Kur ngremë kokën lartë, shohim avionët e armikut sionist që fluturojnë poshtë mbi ne. Qindra mijëra njerëz brohorasin, "Vdekje Izraelit, vdekje Amerikës", me grushtat të shtrënguar dhe të shtyrë në qiell. Nuk ka asnjë gjurmë frike tek askush. Ashtu si vargu i këngës “Unë e shikoj botën me krenari” kënduar nga Ahmet Kaya, në atë moment, “Ne hyjmë në jetë si një grusht i shtrënguar”. Ne e dimë se jemi në mes të "botës që lufton kundër Imperializmit dhe luftëtarëve të rinjë që vrapojnë drejt vdekjes me buzëqeshje." Ne jemi në sigurinë e atyre që i besojnë Allahut dhe i mbajnë premtimet e tyre. Kjo turmë e madhe përshëndet me të njëjtën frymë kalimin e dytë të avionëve të armikut sionist; Ajo  që dhemb nuk është të vdesësh me ty, por të qëndrosh pa ty...

Automjeti që bartë dëshmorët lëviz drejt vendit të varrimit. Mësojmë se rruga është afërsisht tre kilometra e gjysmë. Shohim që një rrugë është zbrazur plotësisht për të shmangur bllokimet. Përndryshe, mund të duhen orë që automjeti të arrijë në vendin e varrimit. Numri i të pranishmëve në ceremoninë e varrimit të dëshmorëve llogaritet të jetë rreth 1 milion e 400 mijë. Ky është një numër jashtëzakonisht i madh në një vend me një popullsi prej rreth 6 milionë banorësh. Edhe nëse supozojmë se 400 mijë njerëz erdhën nga jashtë, mund të pranojmë që në ceremoni morën pjesë 1 milion libanezë. Kjo tregon se një pjesë e konsiderueshme e popullsisë së rritur i vlerëson dëshmorët e Hezbollahut, veçanërisht të dëshmorit Sejjid Hassan Nasrallah.

Presim buzë rrugës pasi që pas pak aty ku jemi do të kalojë automjeti me dëshmorë. Më në fund, dëshmorët tanë kalojnë para nesh dhe ne i kemi zili ata për shkak të gradës që kanë arritur si tek Allahu, ashtu edhe tek njerëzit. Ndoshta, themi ne, lotët që derdhëm për brezin e Profetit të Shenjtë (a.s) do të pastrojnë zemrat tona dhe edhe ne do të marrim gjithashtu një pjesë të dritës hyjnore. A nuk tha: "O Ali! Të do vetëm besimtari, e të urren vetëm hipokriti"? A nuk kishte njerëz të cilëve mund t'u drejtoheshim, të cilët do të na ndihmonin të dallonim besimin nga hipokrizia dhe kështu të ndiheshim të sigurt në besimin tonë, edhe pse ishim larg kohës së Aliut? O Nasrallah, sot je i dashur nga besimtarët dhe kërkuesit e së vërtetës. Ata që ju urrejnë janë ata që digjen në zjarrin e sherrit dhe zilisë. Këtu jemi, që njerëzit ta dinë dhe historia të shënojë dashurinë tonë për ju, të cilën vetëm Zoti e di dhe engjëjt e kanë dëshmuar dhe shkruar.

Automjeti me dëshmorët tanë u largua prej nesh dhe u zhduk. Ndërsa sheshi zbrazej ​​ngadalë, rreth tridhjetë vajza të reja hynë në zonë me thasë plehrash në duar dhe filluan të mbledhin shishe uji dhe mbeturina të tjera të mbetura në tokë. Këto ishin anëtarët e reja të krahut të grave të Hezbollahut. Filluam të ktheheshim nga erdhëm. Në fillim të një rruge hasa në tabela që shkruante “Imam Musa Sadr” dhe në fillim të një rruge tjetër shkruhej “Haxhi Kasim Syleimani”. Ndërsa po shkonim drejt hotelit, po bisedonim me kryeredaktorin e faqes së internetit Medya Şafak, Ozan Kemal Sarialioglu. Ai papritmas thirri, "Mjeshtër Penahiyan" dhe u zhvendos drejt trotuarit. Kur shikova në atë drejtim, pashë se edhe dijetari iranian, mjeshtër Ali Riza Panahiyan ishte në turmë dhe po largohej me qetësi në mënyrë që njerëzit të mos e njihnin. Me thirrjen e z.Ozan, njerëzit përreth tij vunë re Penahiyanun dhe e rrethuan menjëherë. Dhe ne vazhduam rrugën tonë.

Kur mbërritëm në hotel kontrollova kanalet arabe. Nuk kam hasur në pothuajse asnjë imazh të kësaj ceremonie madhështore. Këtë e përsërita disa herë gjatë natës. Hasa në një program për këtë në kanalin arab Russia Today. Në kanale me origjinë nga Egjipti, Siria, Libia, Tunizia, Kuvajti, Jordania, Arabia Saudite dhe Omani, ka pasur transmetime të parëndësishme. Më vonë mësova se edhe kanalet televizive turke censuruan shumë ceremoninë. Unë mund ta kuptoj këtë sepse të gjithë vepruan së bashku me armikun sionist. Të gjithë ata ishin, në një masë më të madhe ose më të vogël, aktorë të hapur ose të fshehtë në procesin që çoi në martirizimin e Sejjid Hassan Nasrallah. Këta janë ata që e dëgjojnë Amerikën, Evropën dhe regjimin sionist, që flasin me nxitjet që marrin prej andej, që përmbushin kërkesat e rolit që u është dhënë dhe që duhet të largohen nga skena kur të mbarojë roli i tyre.

Të nesërmen në mëngjes, para se të niseshim për në aeroport dhe të largoheshim nga Bejruti, porta që iu hap dëshmorit Sejjid Hassan Nasrallah, vizituam varrin e dëshmorit. Kur u ktheva dhe shikova, vura re nga larg bregdetin e Mesdheut. Në atë moment mu kujtua anija e armikut sionist e cila u godit në Luftën e Korrikut. Sejjid Hassan Nasrallah, duke folur drejtpërdrejt në televizion, pati thënë se pas pak do të jeni dëshmitarë të goditjes së anijes sioniste. Allahu e konfirmoi këtë, anija sioniste ishte goditur dhe bota e pa drejtpërdrejt këtë. Ky ishte shpërblimi për besnikërinë e tij. Pra, le të na udhëzojnë gjithmonë fjalët e mëposhtme të dëshmorit Sejjid Hassan Nasrallah:

"Nuk është lufta ajo që sjell fitoren; lufta është dëshmi e besnikërisë sonë ndaj Allahut. Dhe kjo besnikëri është ajo që i jep kuptim fitores."

 

BEYRUT: ŞEHİT SEYYİD HASAN NASRALLAH’A AÇILAN KAPI

 Gürkan BİÇEN

 

Yıllar önceydi; Hizbullah Genel Sekreteri Seyyid Hasan Nasrallah coşkulu bir topluluğa hitap ediyor ve Amerikalıların Hizbullah’a Filistinlilere destek olmaktan vazgeçme karşılığında terör listesinden çıkarılmayı ve güvende olmayı vadettiğini söyleyerek, şöyle haykırıyordu: Allah’ın laneti sizin ve sizin bize vereceğiniz emanın üzerine olsun.

Yine Seyyid Hasan Nasrallah, 2013 yılında tertiplenen Kudüs Günü programında yaptığı konuşmada hiçbir kınamadan çekinmediklerini, kendilerini karalamak maksadıyla yapıştırılan hiçbir yaftaya itibar etmediklerini dile getirdikten sonra ait oldukları inanç ve düşünce dünyasını açıkça ifade ederek, “Bizler Ali bin Ebi Talib’in tüm dünyadaki Şiileri olarak Filistin’den asla vazgeçmeyeceğiz”, diyordu. İlahi takdir öyle bir şekilde cereyan etti ki 7 Ekim 2023’te HAMAS tarafından icra edilen Aksa Tufanı Operasyonu Hizbullah Genel Sekreteri Seyyid Hasan Nasrallah’ın geçmişteki sözlerine sadakatini tüm dünyanın şahitliğine sundu. Seyyid Hasan Nasrallah 8 Ekim 2023 günü şunu ilan etti: Hizbullah Gazze’yi destekliyor ve Lübnan üzerinden bir destek cephesi açıyor.

Hizbullah’ın bu kararının iki önemli neticesi vardı. Birincisi, düşman ordusunun güçlerinin en az üçte birini işgal altındaki Filistin’in kuzeyinde tutmak zorunda kalması iken, ikincisi Hizbullah’ın ve güneydeki halkın Lübnan’ın çok parçalı yapısı içinde bir konsensusa dayanmayan bu kararın icrasında bütün yükü omuzlamak zorunda olmasıydı. Öyle ki Seyyid Hasan Nasrallah süreçteki bir konuşmasında düşmanla yüzleşme yükünün güneydeki halkın üzerinde olduğunu ve Lübnan’ın diğer bölgelerinde yaşayanların savaşın ağırlığını hissetmediklerini belirtmek gereği duymuştu. Siyonist rejim ağırlıklı olarak Şii halkın yaşadığı köy ve kasabaları havadan ağır bir bombardımana tutmuş ve pek çok beldeyi yaşanmaz hale getirmişti. Hizbullah’ın Filistinlilere destek vermeyi kesmesi için sayısız girişimin olduğu ancak “destek cephesi” prensibinin devamı süresince bu girişimlerin kabul görmediği biliniyor. Hizbullah’ın Siyonist rejimi ikilem içinde bırakan söz konusu kararlı tutumu Siyonist rejimin Lübnan’a yönelik kara saldırısı başlatmasıyla Hizbullah’ın savaş içindeki konumunu “destek cephesi” olmaktan çıkarıp “asli cephe” olmaya dönüştürürken, Lübnan içindeki kimi fraksiyonlar Hizbullah’ın tek başına alacağı bir kararla Lübnan’ı savaşa sürüklemeye hakkı olmadığını, Siyonist rejimin Beyrut’u bombalamaya başladığını ve Filistinli bir grubun yanlış hesabına dayalı bir savaşın yükünü Lübnan’ın çekemeyeceğini dillendiriyor ve Hizbullah’ı Siyonist rejimle bir ateşkesi kabul etmeye çağırıyordu. Siyonist düşmanın kara saldırılarının Hizbullah’ın direnişini kıramadığı, Siyonistlerin tanklarının, zırhlılarının, insansız hava araçlarının imha, askerlerinin ise telef edildiği ve fakat Siyonist düşmanın da Hizbullah’ın üst düzey komutanlarından bir kısmını şehit ettiği böylesi bir ortamda Seyyid Hasan Nasrallah bedeli ne olursa olsun bu cepheyi kapatmayacağına dair sözünde sebat ediyordu.

27 Eylül 2024 günü haber ajanslarına düşen, Seyyid Hasan Nasrallah’ın şehit olduğuna dair habere itibar etmedim ama “bir ihtimal olabilir mi?” sorusuna bir cevap bulabilmek için çeşitli internet sitelerini kontrol ettim. Pek çok kaynakta “düşmanın bu yöndeki propagandasına kanmayın, Hizbullah’ın açıklamasını bekleyin” mealinde uyarılar geçiyordu. Ben de öyle yaptım ve bir şehadeti tebrik ile bir acıyı büyütecek tohumu kalbime atan o açıklamaya kadar Seyyid’in selameti için dua ettim. Seyyid Hasan Nasrallah’ı bize bahşeden Allah, onu aramızdan almayı da takdir etmişti ve biz Allah’ın adil ve her takdirinin güzel olduğuna inanan insanlar olarak “Allah’tan geldik ve O’na dönücüleriz”, dedik. Düşmanın, dostlarımızın ve çocuklarımızın görmemesi için gözyaşlarımızı kalbimize akıtıp acının ve hasretin tohumunu böylece suladık ve geleceği kuşatacak güçlü bir ağaç olması için yeşeren bir filize çevirdik.

Hizbullah “Allah’ın günleri”nde sıradan grupları ve organizasyonları sarsıp yok oluşa sürükleyecek darbeler aldı ki Siyonist rejim Hizbullah açısından da bunu umuyordu. Cephelere, cephe gerisine ve lojistik hatlarına yapılan ağır bombardımanlar yoluyla çok sayıda üst düzey saha komutanı ve Hizbullah askerinin şehit edilmesi, çağrı cihazı ve telsiz sabotajları yoluyla çoğunluğu sivil ve bir kısmı da askeri kanada mensup kişilerin kalıcı bedeni zararlara uğratılması, Hizbullah Genel Sekreteri Seyyid Hasan Nasrallah ile bazı yoldaşlarının ardından Nasrallah’ın yerine Yürütme Konseyi Başkanı seçilen Seyyid Haşim Safiyuddin’in şehit edilmesi, Lübnan içinden yükselen sesler ve baskılar sebebiyle Siyonist rejim bu amaca ulaşabileceğini düşünüyordu. Ne var ki Siyonist rejim ve destekçilerinin beklentileri gerçekleşmedi ve Hizbullah çok kısa bir süre içinde yeniden organize olarak sıradan bir örgüt değil, gerçek bir halk hareketi olduğunu ispatlarken, Şehit Seyyid Hasan Nasrallah’ın çeşitli vesilelerle sarf ettiği şu sözlerin hakikati de herkese aşikar oldu: “Bu zaferin sebepleri akılla, planlamayla, koordinasyonla, eğitimle, silahla izah edilebilir. Biz dağınık ve düzensiz bir direniş değiliz ki çakılıp kalalım. Biz karman çorman bir direniş değiliz. Takvası, aşkı, irfanı, bilinci ve adaleti olan eğitimli bir direnişiz ve zaferimizin sırrı budur. // Her şey Direniş’in hizmetindedir; Seyyid Abbas, ulema, yiğitlikler, şecaatler, siyaset, kurum, mal ve propaganda; tamamı Direniş’in hizmetindedir. Direniş siyasetin, kurumların, kişilerin ve dünya malının hizmetinde değildir. Direniş Allah’ın kuludur ve zafer peşindedir. Bu yüzdendir ki Lübnan’da Direniş zafere ulaşmıştır.”

Genelde Batı Asya’yı ve özelde Filistin ve Lübnan’ı takip edenler için Hizbullah’ın kısa sürede toparlanması elbette sürpriz değildi. Bu beklenen bir durumdu ve Hizbullah’ın asli kaynakları Siyonist rejimin değil Hizbullah’ı yok etmek, 15 ay boyunca savaştığı, üst düzey liderlerini ve komutanlarını şehit ettiği HAMAS’ı bile zayıflatamadığını, mukavemetin diri ve güçlü olduğunu ilan etmişti. Böyle bir ortamda bize düşen biraz sabretmek ve dünya gözüyle göremediğimiz Şehit Seyyid Hasan Nasrallah’ın naaşını selamlamak için Beyrut’a gitmekti. Bu niyetle bölgeyi yakından takip eden, Kudüs Tv Genel Yayın Koordinatörü Nurettin Şirin’i aradım ve şayet yapılacak merasime grup halinde gidilme imkanı var ise beni de gruba almasını istirham ettim. Hizbullah Genel Sekreteri Şeyh Naim Kasım Şehit Seyyid Hasan Nasrallah için tertiplenecek merasimin tarihini 23 Şubat 2025 olarak ilan ettiğinde Nurettin Şirin beni arayarak, “Türkiye Direniş Dostları” adı altında bir grupla merasime iştirak etmeyi arzuladıklarını ve talebim üzerine beni de gruba dahil ettiğini haber verdi. Şükürler olsun, Beyrut’a yağan sağanakta bir damla olacağım…

Bütün gece yağan karın ardından, 22 Şubat 2025 sabahı gecikmeli de olsa havalanan ve yönünü güneye çeviren bir uçaktan, gittikçe küçülen binaları, otoban ve anayollarda akan trafiği, denizi, gemileri ve karla kaplı tepeleri seyre başladım. Uçakta benimle aynı gruptan olan yaklaşık 30 kişi bulunmaktaydı. Anladığım kadarıyla, bir başka grup da bir önceki uçakla yola çıkmıştı. Onların sayısını bilmesem de Beyrut’taki mevcudiyetimizin 50 kişiden az olmadığını tahmin ediyorum. Nura açılan kapıdan geçen 50 talihli insan…

Beyrut havalimanı Akdeniz’in hemen kenarında yer alıyordu ve Sabiha Gökçen Havalimanı’ndan daha küçüktü. Terminale girdiğimizde pasaport kontrol noktaları önünde bekleyen yüzlerce kişi ile karşılaştık. Bunların bir kısmı bir önceki uçakla Türkiye’den gelen kişilerdi. Çeşitli ülkelerden gelen, Lübnan vatandaşı olmayan kişilerin oluşturduğu bu kalabalık o gün muhtemelen hiç azalmayacaktı zira bizden sonra iniş yapan uçaklardan gelen yolcular bu kalabalığa eklenmekteydi. Emin değilim ama pasaport kontrolünden geçmemiz iki saati buldu. Kontrol noktasında görevli memur bana “Lübnan’a ilk kez mi geliyorsunuz?” diye sordu. Evet, dedim ve ardından gelen soru ziyaretimin sebebi oldu. Seyyid Hasan Nasrallah’ın defin merasimine katılmak için geldim, dedim. Hangi otelde kalacağımı sordu, söyledim. O pasaportumu kontrol ederken ben kendisine bir soru yönelttim; Lübnan’da Arnavut asıllılar var mı? Şaşırdı, hayır, dedi. Peki, dedim, Vaso Paşa diye birisini biliyor musunuz, Lübnan tarihinde böyle bir isim geçiyor mu? Hayır, hiç duymadım, diye cevap verdi. Vaso Paşa, dedim, yaklaşık yüz elli yıl evvel Lübnan’da görev yapan Osmanlı valisiydi ve aslen Katolik bir Arnavut’tu. İlk kez duyuyorum, dedi ve gülümseyerek, seyahatimin iyi geçmesini diledi. Böylece Mehmet Akif’in sözleriyle ifade etmek istersek, toprağı sıksak şühedanın fışkıracağı beldeye girmiş oldum.

Grubun tamamı pasaport kontrol işlemlerini sorunsuz tamamlayıp havalimanının bekleme salonunda toplandıktan sonra Türkiye’den getirilen, üzerinde “Türkiye Direniş Dostları” ile Arapça “Ahdimiz Üzereyiz” ifadeleri bulunan yeleklerimizi giydik. Çıkış kapısına doğru ilerledik ve terminalin içinde yoğunlaşmış bir grup olarak kısa bir konuşma yapan Nurettin Şirin’e kulak verdik. Bizim tek örnek yeleklerimiz ve organize halimiz salonda bulunan bütün yolcuların dikkatini çekti ve hemen herkes cep telefonlarını çıkararak kayda almaya başladı. Nurettin Şirin’in konuşması bittikten sonra Siyonist rejimi ve Amerika’yı lanetleyen, Hizbullah ve Lübnan ile Filistin direnişini müdafaa eden sloganlar eşliğinde terminalin dışına çıktık. Bu esnada yanlış hatırlamıyorsam el-Menar televizyonu da gelmiş hem canlı yayına geçmiş hem de kayıt yapmıştı. Yarım saat kadar sonra Beyrut havalimanında varlıklarını izhar eden Türkiye Direniş Dostları isimli grubumuzun dünya basınına haber olduğunu öğrendik.

Havalimanı dışında bizim için hazırlanmış servis otobüslerine binerek şehre doğru hareket ettik. Otobüsümüz tıpkı Tahran caddelerinde olduğu gibi, nereden çıktığını anlayamadığınız motosikletlerin sosladığı karmakarışık bir trafik içinde ağır ağır ilerliyordu. Bize söylenen, önce Beyrut’un Dahiye bölgesinde bir camide namaz kılacağımız ve ardından da yemek için bir restorana gideceğimizdi. Öyle de yaptık. Dahiye bölgesinde gördüğüm şey iç içe geçmiş eski binalar, dar sokaklar ve basit esnaf dükkanlarından ibaretti. Çarpık kentleşme sebebiyle olsa gerek bu bölge Hint filmlerinde rastladığımız yoksul mahallelerini çağrıştırıyordu. Otobüsümüz bir caminin yakınında durdu ve hepimiz bu şatafatsız camide cemaat halinde namazımızı kıldık. Camiden ayrılırken muhtemelen bizden evvel namaz kılıp dışarı çıkan, on – on iki yaşlarındaki çocuklardan oluşan yaklaşık 20 kişilik bir gruba rastladık. Bu grubun önünde, yakasında İmam Humeyni’nin fotoğrafı olan bir delikanlı vardı ve çocuklara izci kamplarında verilen basit izcilik eğitimine benzer şeyleri sloganlar eşliğinde talim ettiriyordu. Bu sahne benim için, Türkiye’de neredeyse bizim neslimizle birlikte dumura uğrayan İslami hareketin kaderine dair bir açıklamaya dönüştü, diyebilirim. Dahiye’de dikkat çeken bir diğer husus da caddelerde, sokaklarda, binalarda İmam Humeyni, İmam Hamenei ve diğer önemli şahsiyetlerin fotoğraflarının yer almasıydı. Buradan deniz kenarına yakın bir restorana gittik ve üzerine kaju serpilmiş tavuklu pilav, etli pilav ve salata ve içecekten oluşan yemeğimizi yedik.

Namaz ve yemekten sonra programda Şehit Seyyid Hasan Nasrallah’ın şehit edildiği mekanı ziyaret vardı. Otobüsümüz biraz evvelki trafiğe karıştı ve bizi üzerine 80 ton bombanın atıldığı söylenen yere getirdi. Burada molozların arasında, çukurlaşmış bir alanın etrafında toplanmış bir kalabalık ile karşılaştık. İnsanlar burayı ziyaret ediyor, göz yaşı döküyor, Nasrallah ve Direniş ile olan ahdini tazeliyor, zilletin kendilerinden uzak olduğunu haykırıyor, Siyonist rejim ve Amerika’ya lanet ediyordu. Grubumuzu farklı kılan bu şiarlarda birleşmemiz değil, üzerimizdeki yeleklerimizdi. Bizleri bu yelekler içinde gören herkes Türkiye’den geldiğimizi anlıyor ve memnuniyetlerini izhar ediyordu. Bu ziyaretçilerin bazıları Türkiye’de Filistin ve Hizbullah’ın yürüttüğü direnişe sahip çıkan insanların olmasına şaşırdıklarını dile getiriyordu. Maalesef pek çok insanın zihnine Türkiye, Siyonist rejim destekçisi bir ülke olarak kazınmış haldeydi. Bunun için onları suçlamak, kabahatli bulmak da mümkün değildi. Bu insanlar son 15 ay boyunca, Türk limanlarından hareket edip Hayfa’da demirleyen gemilere şahit olmuşlardı.

Şehit Seyyid Hasan Nasrallah’ın şehit edildiği yeri ziyaretimizin ardından, defnedileceği yeri ziyaret ettik. Ziyaretlerimizi tamamladıktan sonra otele gitmek üzere yine otobüslerimize bindik ve Dahiye’den çıkan araçlar şehrin zenginlerine ait evlerin bulunduğunu tahmin ettiğim, daha yeni ve düzenli yerleşim alanlarındaki caddelerden geçerek bizi konaklayacağımız otele getirdi. Şehrin yüz binlerce misafirle dolup taştığı bu günlerde başımızı sokacak bir yer bulmamız bile bir nevi lütuftu. İki kişilik bir yatak ve yere serilmiş bir minder ile odamız üç kişiye hizmet edecekti. Oteldeki diğer odalar da bu şekildeydi; Yataklar ve yer yatakları. Odalara yerleştikten ve biraz dinlendikten sonra oda arkadaşlarımla birlikte Beyrut’u az da olsa görebilmek için dışarı çıktık. Karanlıkta bizi ıslatan yağmur, sıkışan trafikte yankılanan klakson sesleri, çeşitli yerlerden yükselen mersiyeler, marşlar, mağazalar, restoranlar ve işte şurada bombalanmış bir binadan geriye kalan molozlar; yaklaşık bir kilometre içinde gördüklerimiz.

Bir şeyler yiyelim, diyoruz ve bir restorana giriyoruz. Lübnan’da diğer ülkelerin kredi kartlarının geçmediğini ama hemen her yerde dolar ile alışveriş yapılabildiğini duyduğumuzdan, sipariş vermeden önce üzerimizde Lübnan lirası olmadığını, ödemeyi dolar ile yapıp yapamayacağımızı soruyoruz. Evet, diyorlar, dolarla ödeyebilirsiniz. Lezzet açısından güzel sayılabilecek üç kişilik menümüz 30 dolar tutuyor; Türkiye’dekine yakın bir fiyatlama. Geldiğimiz yollardan geçerek, otelimize dönüyoruz. Şimdi dinlenme vakti; sabah dokuzda otelin önünde hazır olmamız gerekiyor.

Sabahın ilk ışıkları odamıza düşerken, bulutların çekilip havanın açtığını görüyoruz. Muhtemelen güneşli bir gün olacak ama her ihtimale binaen paltolarımızı giyerek aşağıya, otelin önüne iniyoruz. Grubumuz yavaş yavaş toplanıyor, hepimizin üzerinde “Türkiye Direniş Dostları” yazılı yelekler bulunuyor ve bir süre sonra hep birlikte yürüyüşe başlıyoruz. Ana caddeye çıkıp ilerledikçe binlerce insan akışa katılıyor ve giderek kalabalıklaşıyoruz. Caddeler kaynağını insanlardan alan nehirlere dönüşmüş halde. Gökyüzünde turlayan küçük bir uçak; belli ki çekim yapıyor. Salavatlar, sloganlar ve sıkça yükselen “Heyhat minez zille” nidaları. Binlerce kişi bir üst geçitten ilerliyor, insanlar iyice iç içe giriyor ve artık sanki yere basmıyoruz da ayaklarımız yerden kesilmiş bir şekilde az sonra dökülecek bir şelaleye doğru akıyoruz. Sağımda bir bayan; bebek arabasında bir bebekle. Aman Allah’ım, diyorum, senin ne işin var burada… Bir noktada yol genişliyor ve gölün üzerindeki bir yaprak gibi kıyıya yanaşıyoruz.

Az sonra gruptan bir arkadaş, montum yere düştü, kayboldu, diyor. Bir şey var mıydı, diye soruyorum. Cüzdan ve pasaport vardı, diyerek cevap veriyor. Ne yapsak acaba, diye düşünürken, önümüzde Beyrutlu bir muhabir beliriyor ve problemi bu muhabire anlatıyoruz, durun bir dakika diyerek telefonla birilerini arıyor. Kimi aradığını soruyoruz, organizasyonun güvenlikten sorumlu birimi var, o birimi arayıp durumu anlattım, diyor. Yapabileceğimiz bir şey yok, inşallah bulunur diyoruz ve biraz daha ilerleyerek birkaç bin kişinin Beyrut stadında gerçekleştirilen merasimi dev ekrandan izlediği bir meydana geliyoruz. Devam edip stada ulaşmayı denemek ile burada durup ekrandan izlemek arasında bir tercih yapmak zorunda kalıyoruz ve grubun bütünlüğünü korumak için bu meydanda kalıyoruz. Meydana girdikten bir süre sonra arkadaşımızın kaybolan montu bulunup getiriliyor. Cüzdan ve pasaport yerli yerinde. Nasıl bulunmuş, diye soruyorum. Hizbullah’ın güvenlik birimi bulup getirdi, diyorlar. Allah sevdiği kula önce eşeğini kaybettirir ve sonra da buldururmuş, derler ya, işte öyle bir anı yaşıyoruz.

Bulunduğumuz noktada Hizbullah’a mensup oldukları kıyafetlerinden anlaşılan genç bir grup da yer alıyor. Bir arkadaşımız kalkıp alınlarından öpüyor. Onlar da kendisine bir Filistin atkısı hediye ediyorlar. Birlikte fotoğraf çekilenler oluyor. Bu sırada dev ekrana yansıyan program devam ediyor. Konuşmalar yapılıyor. Üst düzey misafirlerin gelişleri görülüyor. Kamera stadı çeşitli açılardan gösteriyor. Tribünler tümüyle dolu. Sahada da pek çok insan yer alıyor. Yanımızdakilerden stada girebilmek için on binlerce insanın gece iki-üç suları stadın önüne geldiklerini, stadın kapısının sabaha doğru beş buçukta açıldığını ve neredeyse bir iki saat içinde dolduğunu öğreniyoruz.

Merasim boyunca son derece duygusal müzikler çalınıyor. Nihayet şehitleri taşıyan araç görünüyor ve ardından o an için sayısını ancak Allah’ın bilebileceği kadar çok insan tek bir ağızdan Fatiha okuyor. Bütün bir Beyrut göz yaşıyla yıkanıyor. Yetimlerin Babası İmam Ali şehit edildiğinde yetimler ne hissettiyse belki biz de bir benzerini hissediyoruz. Yaralıyız, mahzunuz… Kabe’nin rabbine and olsun ki kurtuldum, diyen cedlerine kavuşan bu iki şehidin nuru kuşatıp bizi sarmasa ve önümüzü aydınlatmasa, kendimizi mahşerin karanlığında toplanmış ve gidecek yerini şaşırmış kimselerle bir kefeye koyacağız.

Herkes şehitlerin yasını yüreğinde hissederken, gökyüzünü yırtan bir ses işitiyoruz. Başımızı kaldırıp baktığımızda, Siyonist düşmanın hemen üzerimizden alçak uçuş yapan uçaklarını görüyoruz. Yüz binlerce insan, yumrukları sıkılı ve göğe savrulmuş halde “İsrail’e ölüm, Amerika’ya ölüm” sloganları atıyor. Hiç kimsede korkudan bir eser yok. Tıpkı Ahmet Kaya’nın seslendirdiği “Gururla Bakıyorum Dünyaya” şarkısında geçen mısrada olduğu gibi, o an, “Sıkılmış bir yumruk gibi giriyoruz hayata.” Biliyoruz ki biz, “Emperyalizme karşı savaşan dünyanın ve ölüme gülerek koşan genç savaşçıların” arasındayız. Allah’a güvenen, ahde vefa eden insanların emanındayız. Bu muazzam kalabalık Siyonist düşmanın uçaklarının ikinci kez geçişini de aynı ruhla karşılıyor; Seninle ölmek değil, sensiz kalmaktır acı olan…

Şehitleri taşıyan araç defin mahalline doğru hareket ediyor. Güzergahın yaklaşık üç buçuk kilometre olduğunu öğreniyoruz. İzdihama yol açmamak için bir yolun tamamen boşatıldığını görüyoruz. Aksi halde aracın defin mahalline varması saatler sürebilir. Şehitlerin defin merasimi için hazır bulunan insan sayısının 1 milyon 400 bin civarında olduğu tahmin ediliyor. Bu, yaklaşık 6 milyon nüfusa sahip bir ülkede tasavvur edilemeyecek kadar büyük bir sayı. 400 bin kişinin yurt dışından geldiğini varsaysak bile 1 milyon Lübnanlının merasime iştirak ettiğini kabul edebiliriz. Bu da yetişkin nüfusun önemli bir kısmının başta Şehit Seyyid Hasan Nasrallah olmak üzere Hizbullah şehitlerine değer verdiğini göstermekte.

Şehitleri taşıyan araç bir süre sonra bulunduğumuz noktadan geçeceği için biz de yol kenarında bekliyoruz. Nihayet şehitlerimiz önümüzden geçiyor ve hem Allah katında hem de insanların nazarında eriştikleri derece sebebiyle onlara gıpta ediyoruz. Belki, diyoruz, Hazreti Peygamber’in (s.a.a.) nesli için döktüğümüz gözyaşı kalplerimizi temizler de, biz de ilahi nurdan bir pay alırız. O hazret, "Ey Ali! Seni ancak mümin sever, sana ancak münafık buğzeder", buyurmamış mıydı? Ali’nin çağından uzakta olan bizler için iman ve nifakı ayırt etmemizi sağlayacak, yüzümüzü onlara döneceğimiz ve böylelikle imanımızdan emin olacağımız insanlar yok muydu? Ey Nasrallah, bugün seni müminler ve hakikati arayanlar seviyor. Senden nefret edenler ise nifak ve haset ateşinde yananlar oluyor. İşte, Allah’ın bildiği, meleklerin şahit olup yazdığı sana olan sevgimizi insanlar da bilsin, tarih kaydetsin diye buradayız.

Şehitlerimizi taşıyan araç bizden uzaklaştı ve gözden kayboldu. Meydan yavaş yavaş boşalırken, otuza yakın genç bayan ellerinde çöp poşetleriyle alana girdiler ve yerlerde kalan su şişeleri ve sair atıkları toplamaya başladılar. Bunlar, Hizbullah’ın kadın kollarının genç üyeleriydi. Biz de geldiğimiz yollardan geri dönmeye başladık. Bir caddenin başında “İmam Musa Sadr” ve bir diğerinde ise “Hac Kasım Süleymani” tabelalarına rastladım. Otele doğru ilerlerken Medya Şafak sitesi Genel Yayın Yönetmeni Ozan Kemal Sarıalioğlu ile konuşuyorduk. Kendisi aniden “Üstad Penahiyan”, diye seslendi ve kaldırıma doğru geçti. O tarafa baktığımda, İranlı alim Üstad Ali Rıza Penahiyan’ın da kalabalığın içinde olduğunu ve insanlar kendisini tanımasın diye usulca süzüldüğünü gördüm. Ozan Bey’in seslenmesi ile çevresindekiler Penahiyan’ı fark etmiş oldular ve bir anda kuşattılar. Biz de yolumuza devam ettik.

Otele geldiğimizde Arap kanallarını kontrol ettim. Neredeyse hiçbirinde bu muazzam merasime dair bir görüntüye rastlamadım. Bunu gece boyunca birkaç kez tekrarladım. Russia Today Arapça kanalında buna dair bir programa denk geldim. Mısır, Suriye, Libya, Tunus, Kuveyt, Ürdün, Suudi Arabistan, Umman menşeli kanallarda ıvır zıvır yayınlar vardı. Sonradan öğrendiğim kadarıyla Türk televizyonları da merasime yönelik olarak yoğun bir sansür uygulamışlar. Bunu anlayabilirim zira bunların hepsi Siyonist düşmanla birlikte hareket ettiler. Bunların hepsi Seyyid Hasan Nasrallah’ın şehadetine yol açan sürecin az veya çok, açık veya gizli aktörleri oldular. Bunlar kulakları Amerika, Avrupa ve Siyonist rejime dayalı, oradan aldıkları sufle ile konuşan, kendilerine verilen rolün gereğini yerine getiren ve rolleri bitince sahneyi terk etmek zorunda olanlar.

Ertesi sabah havalimanına gitmeden ve Şehit Seyyid Hasan Nasrallah’a açılan kapı olan Beyrut’tan ayrılmadan önce şehidin kabrini ziyaret ettik. Dönüp baktığımda uzaktan Akdeniz sahilini fark ettim. O an aklıma Siyonist düşmanın Temmuz Savaşı’nda vurulan gemisi geldi. Seyyid Hasan Nasrallah canlı yayında konuşurken, birazdan Siyonist geminin vurulmasına şahit olacaksınız, demişti. Allah onu doğrulamış, Siyonist gemi vurulmuş ve dünya bunu canlı yayında izlemişti. Bu, onun gösterdiği sadakatin ödülüydü. O halde, Şehit Seyyid Hasan Nasrallah’ın şu sözü bize her daim kılavuz olsun:

“Zaferi getiren mücadele değildir; mücadele Allah’a karşı sadakatimizin şahididir. Zafere anlam kazandıran da, işte bu sadakattir.”

 

 

Elementet bazë që formuan Republikën Islamike të Iranit

 

Gürkan BİÇEN

 

Çfarë është Republika Islamike e Iranit, çfarë nënkupton ajo?

I ndjeri Kelim Siddiqui thotë se kur vizitoi Iranin në vitin 1978, ishte dëshmitar se në këtë vend nuk falej namazi i xhumasë dhe për arsye të ngjashme, ai nuk mendon se në këtë vend do të ndodhë përgjigja të cilën shpreson se do ta japë bota islame kundër dominimit të botës perëndimore dhe me këto përshtypje u kthye nga Irani, por Revolucioni Islamik që ndodhi pak kohë më vonë shkaktoi habi të madhe jo vetëm tek ai por edhe tek ata që e rrethonin. Çfarë ndodhi në Iran që populli iranian arriti të përmbysë regjimin mijëravjeçar shahist dhe të vendosë Republikën Islamike në vend të tij? Çfarë premton ky Revolucion dhe Republika Islamike dhe çfarë rruge do të ndjekë? Studimet për të gjetur përgjigje/përgjigjet e mundshme për pyetje të tilla kanë vazhduar për 45 vjet.

Ky është një fakt; Republika Islamike e Iranit është fryti i parë dhe më konkret i Revolucionit Islamik, i cili u realizua si rezultat i lëvizjes islame të formësuar nga Imam Khomeini me vrull në rritje në mes të viteve 1963 dhe 1979. Por, gjashtëmbëdhjetë vitet në fjalë nuk përfaqësojnë një proces ku çdo gjë fillon dhe mbaron, por një përpjekje mendore dhe praktike që u zhvillua gjatë një mijë vjetësh dhe më në fund shpërtheu në shtetin e Iranit. Në këtë kuptim, trajtimi i Revolucionit Islamik si një transformim politik i dëshmuar vetëm në shekullin e njëzetë dhe kufizimi i kushteve që përgatitën këtë transformim në ato gjatë periudhës sunduese të dinastisë Pahlavi, do të thotë humbje e integritetit dhe hapje e derës për vlerësime të gabuara ose të paktën jo të plota, gjë do të rezultojë në dështimin për të kuptuar dinamikën dhe rrjedhën e veprimit të Republikës Islamike të Iranit.

Një fakt tjetër i cili është të paktën po aq i vlefshëm sa ai i pari është se Republika Islamike u krijua në epokën e shteteve kombëtare moderne dhe në kushtet juridike dhe politike të rendit të vendosur imperialist. Me fjalë të tjera, Republika Islamike hapi sytë drejt një bote të kufizuar me kushtet globale, përveç kushteve lokale të imponuara nga regjimi shahist dymijë e pesë shekullor. Kjo e ka sjellë atë ballë për ballë me idenë e "revolucionit" të pafund si çështje besimi dhe praktike dhe me domosdoshmërinë e vendosjes së praktikës së një vendi me kufij të përcaktuar lëvizjeje brenda shteteve kombëtare, pa u devijuar nga besimi.

Fakti i tretë dhe shpesh i anashkaluar është se Revolucioni Islamik arriti sukses pa përdorur konceptet perëndimore dhe duke shpërfillur diskursin perëndimor, dhe formësoi rendin ligjor dhe politik të Iranit me koncepte dhe procedura që i përkasin botës së tij të besimeve dhe mendimeve. Shpjegimet që nuk i kushtojnë vëmendje kësaj çështjeje janë produkte të meta të përpjekjes për të kuptuar Revolucionin Islamik dhe Republikën Islamike përmes analogjive dhe shpeshherë nuk arrijnë në një përfundim gjithëpërfshirës.

Prandaj, mund të themi se Revolucioni Islamik dhe Republika Islamike nënkuptojnë se një sistem konsistent besimi dhe mendimi, i formuar brenda një procesi historik prej më shumë se një mijë vjetësh, u soll në skenën politike nga populli iranian dhe se në këtë mënyrë, kanë krijuar një situatë të re në rendin juridik dhe politik ndërkombëtar. Në këtë rast, është e nevojshme të përcaktohen elementet bazë në sistemin e besimit dhe mendimit të Revolucionit Islamik.

Baza doktrinore dhe ligjore e Revolucionit Islamik: Besimi në kujdestari

Është i padiskutueshëm fakti se Revolucioni Islamik u zhvillua në një vend ku interpretimi shiit i Islamit u mbajt gjallë. Interpretimi shiit i Islamit ka teorinë e tij unike politike. Në bazat e kësaj teorie bënë pjesë edhe koncepti i Kujdestarisë. Koncepti i kujdestarisë ka një kuptim të thellë dhe gjithëpërfshirës dhe pika ku takohen të gjitha këto është dorëzimi i punëve tek një autoritet i fuqishëm i bazuar në dashuri. Ky koncept vendos një lidhje të pandërprerë në mes të njerëzve, duke filluar nga familja, e deri te administrimi i një shoqërie, populli, vendi dhe në fund mbarë njerëzimit. Besimi shiit pajtohet me besimin sunit se Allahu dhe Hz.Pejgamberi janë kujdestarët e të gjithë muslimanëve. Të dy shkollat ​​besojnë në natyrën detyruese absolute të urdhrave dhe ndalesave të Allahut dhe të Hz.Pejgamberit. Ndërsa, pas vdekjes së Hz.Pejgamberit, mendimi shiit argumenton se e drejta dhe autoriteti i kujdestarisë nuk i lihet zgjedhjes së komunitetit musliman, por ajo përcaktohet nga Zoti dhe se muslimanët duhet t'i binden këtij caktimi/vullneti të Zotit, ndërsa mendimi sunit sugjeron që personi që do të ushtrojë të drejtat dhe autoritetin e kujdestarisë i lihet zgjedhjes së komunitetit musliman. Megjithatë, nuk ka asnjë konflikt në të dyja këndvështrimet kur koncepti i kujdestarisë përdoret në kuptimin e trajtimit dhe menaxhimit të punëve të komunitetit musliman.

​Historia na tregon se dera e hapur nga muslimanët sunitë bëri që administrimi i shoqërisë muslimane të kalojë nga kalifët te sulltanët dhe kjo gjë ndodhi brenda 30 viteve. Me fjalë të tjera, sot, ekuivalenti praktik i këndvështrimit të quajtur shkolla sunite është se e drejta komunitetin musliman për të qeverisur devijoi nga parimi i zgjedhjes së komunitetit musliman dhe kaloi në duart e "kalifëve sulltan". Edhe pse kjo situatë shkaktoi shqetësime te disa ulema sunit dhe u tha se autoriteti i përfaqësimit fetar i përkiste ulemave, shumica e ulemave e pranuan situatën aktuale pasi preferencat dhe praktikat politike të tre kalifëve të parë u cituan si referencë në vendosjen dhe ruajtjen e rendit sulltanat. Ndërsa këtë e përbëjnë muslimanët shiitë në shoqërinë muslimane, të cilët thonë se e drejta e kujdestarisë ka qenë manifestim i vullnetit të Zotit që nga fillimi dhe se ajo vazhdon në personin dhe brezin e Ali bin Ebu Talibit, si grup i veçantë që i përmbahet një parim i pandryshueshëm, e bëri element dominues pjesën e sulltanëve që pranonin të drejtën e kujdestarisë, edhe pse ishin të ndarë në shumë nëngrupe.

Përgjatë historisë, edhe marrëdhënia ndërmjet muslimanëve shiitë dhe atyre sunitë me qeverinë brenda kornizës së të drejtave dhe autoritetit të kujdestarisë ka qenë e ndryshme. Ndërsa muslimanët sunitë mendojnë se pushteti i ofruar nga qeveria është në fakt në duart e sulltanëve, por një ditë mund t'u hiqet atyre dhe se vënia në dyshim e legjitimitetit të pushtetit do të thotë zvogëlim i mundësive të ardhshme, muslimanët shiitë, që nga fillimi, argumentuan se sundimi i sulltanëve që nuk kishin të drejtën e kujdestarisë nuk ishte legjitim dhe se bindja ndaj tyre ishte e lejueshme jo për shkak të një detyrimi fetar, por për shkak se prishja e rendit shoqëror do të dëmtonte muslimanët sunitë dhe shiitë së bashku. Në mendimin shiit, qëllimi kryesor që është ndjekur me shekuj është gjetja e një formule për të jetuar pa pranuar sulltanin, i cili nuk ka autoritet për të qeverisur shoqërinë muslimane, si dhe për të mbrojtur shoqërinë shiite nga dëmet që ai do të shkaktojë.

Shkurtimisht, "Teoria e Kujdestarisë", e cila është teoria e parë politike e Islamit, përbën bazën e botës së besimit dhe mendimit të shoqërisë shiite. Nuk është e mundur që asnjë qasje që injoron konceptin e kujdestarisë të shpjegojë plotësisht dinamikën e shoqërisë shiite dhe rrjedhimisht të Revolucionit Islamik dhe Republikës Islamike.

Vendi i ulemave në kontekstin e teorisë së kujdestarisë

​Komuniteti shiit argumenton se teoritë e tyre politike u themeluan gjatë jetës së Hz.Pejgamberit dhe se preferencat e përcaktuara sipas kushteve të periudhës mbështetëshin në këtë bazë. Ato që ndodhën në dyqind e pesëdhjetë vite, që nga Ali bin Abu Talibi e deri te Muhamed Mehdi Muntazar, ofrojnë një udhërrëfyes me kritere të pagabueshme për përcaktimin e rrugës së ardhshme të veprimit për muslimanët shiitë. Personat të cilët do ta lexojnë dhe zbatojnë këtë udhërrëfyes janë ulematë që janë trajnuar për këtë temë. Ulematë të cilët e marrin përsipër këtë detyrë janë të detyruar të ndjekin hartën e paraqitur nga epoka e imamëve dhe ta udhëzojnë shoqërinë shiite në përputhje me rrethanat, duke marrë parasysh kushtet e kohës dhe vendit të tyre. Këtë detyrë ua kishin dhënë vetë imamët. Përgjegjësia kryesore e komunitetit shiit është t'i nënshtrohet këtij grupi elitar, ulemasë, nën autoritetin e imamëve në çdo aspekt. Ulematë e përmbushën këtë detyrë hap pas hapi dhe në këtë proces u përfshi edhe shoqëria shiite në përgjithësi.

Leximet retrospektive të botës perëndimore dhe sunite, të cilat nuk e kanë kapur dinamikën bazë të mendimit shiit, përpiqen të tregojnë se drejta dhe autoriteti i kujdestarisë u transferua nga zinxhiri i Ehli Bejtit, i cili filloi me Ali bin Ebu Talib, në klasën e ulemave duke u shtrirë deri në ditët e sotme, dhe shtimi i numrit të çështjeve në të cilat ulematë shohin vetë si përgjegjës dhe të autorizuar brenda procesit, nënkupton se ulematë në mënyrë spontane i zgjerojnë të drejtat dhe kompetencat e tyre si privilegj klasor dhe pa bazë legjitime. Megjithatë, duke qenë se ky këndvështrim nuk është një lexim i brendshëm, ai përdor dhe imponon konceptet e pozicionit të tij dhe në fund mbetet i paaftë për të shpjeguar situatën. Aq sa edhe pse Ajatollah Khomeini, udhëheqësi i Revolucionit Islamik në Iran, tha se të drejtat e kujdestarisë dhe autoriteti i ulemave nuk ishin diçka që ai i shpiku dhe se Islami kishte ekzistuar që në fillim, por përparonte hap pas hapi sipas kushteve, shumë akademikë dhe shkrimtarë mund të thonë se teoria e Velayat-i Faqih (e drejta, autoriteti dhe përgjegjësia e juristit islam për të qeverisur shoqërinë muslimane), e cila përbën bazën e rendit juridik dhe politik të Republikës Islamike të Iranit sot, është shpikje e Ajatollah Khomeinit.

Besimi dhe mendimi i Kujdestarisë që përmenda më lart, dhe besimi dhe mendimi se e drejta dhe autoriteti i Kujdestarisë u transferua drejtpërdrejt dhe vetëm tek klasa e ulemave pas epokës së imamëve, doli përtej fushëveprimit të fikhut (jurisprudenca islame) dhe në vend të saj, u përfshi në teologji, dhe kështu, në besimin shiit, i cili ngrihet mbi bazën e "Monoteizmit, Profetësisë, Pikënisjes (kthimit në pikënisje), Drejtësisë dhe Imamatit", është formuar një konsensus i gjerë se besimi në Kujdestari, si një zgjatim i Imamatit, është ndër kushtet e të qenurit shiit. Ekuivalenti praktik i kësaj është se mosrespektimi i ulemave, të cilët kanë të drejtën dhe përgjegjësinë për të qeverisur shoqërinë shiite me autoritetin që vjen nga imamët, e bën të dyshimtë pretendimin e shiizmit. Prandaj, mund të themi se: Revolucioni Islamik i referohet pjesës së suksesshme të procesit historik në Iran, i cili synon t'i kthejë pronarit të tij të drejtën e kujdestarisë, e cila iu mor Ehli Bejtit nga një pjesë e madhe e muslimanëve.

Republika Islamike, fryt i Revolucionit Islamik

Republika Islamike është një nga zgjerimet që solli Revolucioni Islamik në mendimin shiit. Në mendimin shiit, edhe pse e drejta dhe autoriteti i kujdestarisë iu dha Ali bin Ebu Talibit dhe brezit të tij me urdhër të Allahut, kjo nuk do të thotë se ata nuk do të marrin pjesë në vazhdimin e punëve të njerëzve apo se nuk do marrin përsipër asnjë detyrë dhe përgjegjësi. Përkundrazi, përgjegjësia kryesore e popullit është të krijojë rendin brenda kornizës së hartuar nga sundimtari legjitim dhe ta mbrojë dhe ta operojë atë. Ndërsa administratori legjitim, pra 'Veliy-i fakih' (Kujdestaria e juristit islam), është i detyruar t'i udhëzojë njerëzit që të krijojnë një kornizë në të cilën respektohen kufijtë e Islamit, t'i inkurajojë ata në këtë rrugë dhe në fund të përpiqet të sigurojë vazhdimësinë e pjesëmarrjes së njerëzve në me qëllim për të siguruar mbrojtjen dhe funksionimin e urdhrit. Në këtë nivel, njerëzit kanë marrë përgjegjësinë për të pranuar një rend legjitim dhe për të siguruar që ai të mbetet i tillë. Mbi këtë themel u ndërtua Republika Islamike, rezultati dhe fryti konkret i Revolucionit Islamik. Themeli dhe skeleti i kësaj ndërtese u hodhën në Kushtetutën e Republikës Islamike të Iranit dhe rendi u formua në përputhje me rrethanat.

Republika Islamike vendos Veliyy-i Fakih-un në qendër të rendit, i jep atij fuqi të mëdha, por nuk e lë të pakontrolluar, e kontrollon përmes një komiteti të madh ulemash dhe juristësh, të njohur si Mexhlis-i Hubregan. Në këtë kuptim, Kushtetuta e Republikës Islamike të Iranit nuk lejonte formimin e një qendre të pakontrolluar pushteti, edhe nëse ajo vinte nga klasa ulema. Me fjalë të tjera, me autorizimin e imamëve, i vendosi dijetarët që qeverisin shoqërinë shiite nën kontrollin e përfaqësuesve të autorizuar të klasës ulema.

Republika Islamike ka ndërtuar një strukturë ligjore dhe politike në të cilën rendi dhe shoqëria veprojnë së bashku. Përderisa shoqëria mori pjesë në shumë zgjedhje që mundësuan formimin e institucioneve administrative dhe politike, me bashkëpunimin e shoqërisë u ndërtuan dhe u mbajtën edhe mekanizma që do të eliminonin elementet që do ta largonin Revolucionin Islamik nga rruga e tij. Institucionet që përbëjnë rendin ishin të strukturuara për të balancuar njëra-tjetrën dhe kontrolli përfundimtar i Veliyy-i Fakih-ut mbi to u pranua.

Meqenëse urdhri i Republikës Islamike e konsideron të nevojshme që njerëzit e drejtë dhe të devotshëm të marrin një rol udhëheqës në administrimin e shoqërisë, parashikon që njerëzit me këtë kualifikim të jenë të pranishëm në të gjitha pikat ku kanë mundësi të drejtojnë shoqërinë. Ekzistenca e këtyre cilësive është e lidhur me karakteristikat që vijnë nga akumulimi historik i besimit dhe mendimit shiit duke u bërë i dukshëm tek individi dhe duke u konfirmuar nga publiku. Këto karakteristika themelore karakterizojnë Revolucionin Islamik dhe Republikën Islamike. Ne mund t'i shohim tre prej tyre si thelbësore:

1 – Kultura e durimit

Burimet parësore të besimit shiit e pranojnë shfaqjen e Imam Muhamed Mehdi Muntazarit, ekzistenca e të cilit është vërtetuar dhe besohet se është ende gjallë, si një ngjarje e caktuar, por e shtyrë në varësi të vullnetit të Allahut. Kjo është e sigurt si Kijameti. Kijameti do të ndodhë patjetër, por vetëm Zoti e di se kur. Në mënyrë të ngjashme, Imam Mehdiu do të shfaqet, por në kohën që Allahu dëshiron. Në këtë rast, detyra e muslimanit shiit është të ruajë me durim besimin e tij. Punët e përditshme, vështirësitë e jetës, presionet e armikut dhe tundimet e atyre që nuk mund ta kuptojnë mendimin shiit, nuk duhet ta largojnë atë nga besimi i tij dhe ai duhet ta mësojë besimin e tij me të gjitha dëshmitë e tij dhe të ngulmojë në të. Përballja me vështirësitë që do të hasni në këtë rrugë është domosdoshmëri dhe manifestim i këtij durimi. Ka shumë shembuj në jetën e imamëve që vërtetojnë tiparin e durimit për një musliman të besimit shiit. Kjo kulturë qëndron në bazën e metodës së veprimit të Republikës Islamike. Udhëheqësit shpirtërorë të Revolucionit Islamik dhe zyrtarët e Republikës Islamike kanë një perspektivë që mund të përmblidhet si “Çdo gjë ka kohën e vet, kur të vijë koha, ndodh dhe askush nuk mund ta pengojë atë”. Sigurisht, kjo nuk do të thotë të veprosh pa plan apo program apo të presësh që diçka të ndodhë spontanisht. Përkundrazi, do të thotë të bësh përpjekje derisa të arrihet detyra e synuar dhe të shpresosh për rezultatin nga Zoti.

2 – Kultura e sakrificës

Revolucioni Islamik ushqehet nga "kultura e sakrificës" e pasqyruar nga jeta e imamëve të shoqërisë shiite. Kjo kulturë ka një sekuencë që shtrihet nga largimi nga rehatia personale dhe të jetuarit e një jete të zakonshme e deri te heqja dorë nga jeta për vlerat e Islamit dhe Revolucionit Islamik. Nga ky këndvështrim, një musliman shiit duhet të vendosë "Ashurën/Qerbelanë dhe Ramazanin" në njërën anë të peshores dhe "fatkeqësitë e kurthet" në anën tjetër. Ashtu siç asnjë fatkeqësi apo kurth nuk është më e rëndë se ajo që i ekspozohen Ehli Bejtit, po ashtu asnjë sakrificë nuk është më e madhe se sakrifica e Ehli Bejtit. Njeriu që i përkushtohet dashurisë ndaj Ehli Bejtit duhet të tregojë qëndresë përballë fatkeqësive dhe kurtheve. Sepse as fatkeqësitë më të rënda nuk mund t'i ndajnë imamët nga rruga e tyre. Nëse vazhdimi i Islamit, i parimeve islame dhe i rendit islam varet nga zbulimi dhe sakrifikimi i ekzistencës së dikujt, një shiit i drejtë nuk duhet të largohet nga kjo. Shembujt më të shquar të kulturës së sakrificës u dëshmuan si gjatë suksesit të Revolucionit Islamik ashtu edhe gjatë Revolucionit pasues dhe periudhës së mbrojtjes së Republikës Islamike - veçanërisht në Luftën Tahmili.

3 – Ndërgjegja e përgjegjësisë

Revolucioni Islamik dhe Republika Islamike imponojnë një përgjegjësi mbi individët individualë dhe shoqërinë në tërësi. Burimi i kësaj përgjegjësie rrjedh edhe nga besimi dhe mendimi shiit. Njohja e imamëve dhe qëndrimi pranë tyre është obligim i pazëvendësueshëm për çdo shiit. Bindja ndaj imamëve është bindje ndaj Allahut. Si një zgjerim i parimit të Imamatit, besimi dhe mendimi i Kujdestarisë sjell përgjegjësinë e secilit që të njohë kujdestarin legjitim në kohën dhe vendin ku ndodhet dhe t'i zbatojë urdhrat e tij detyruese.Përmbushja e kësaj përgjegjësie tregon një kuptim shumë përtej nënshtrimit të individëve dhe shoqërisë nga çdo shtet duke përdorur pushtetin publik. Sepse në këtë plan, përsosja e besimit varet nga perceptimi i shenjtërisë.

Qëllimi i Republikës Islamike

​Republika Islamike, siç thuhet në kushtetutën e saj, thekson se disa njerëz kanë dominim të padrejtë mbi të tjerët, i ndjekin ata, i shfrytëzojnë dhe se për këtë arsye toka është bërë e korruptuar, si dhe është përgjegjësi të merren masa për të hequr qafe këta njerëz, të cilët quhen njerëz arrogantë. Prandaj, Republika Islamike e përcakton ndërtimin e një rendi të drejtë jo vetëm në Iran, por edhe në mbarë botën si synimin e saj parësor. Duke qenë se ky synim, të cilin mund ta quajmë “ndërtimi i shtetit të drejtësisë hyjnore”, paraqet një proces, ai parashikon edhe rrugët që duhen ndjekur për të arritur këtë qëllim.

Në këtë pikë, është e nevojshme të theksohet realiteti i dytë që përmendëm më lart, se Republika Islamike u krijua në epokën e shteteve kombëtare moderne. Një pjesë e elementëve që formojnë kursin e veprimit të Republikës Islamike duhet të kuptohen në këtë shkallë. Republika Islamike nuk e pranon si legjitim rendin e vendosur nga fuqitë korruptive të tokës, por si shtet, ai ndjek të njëjtën rrugë, siç shihet në shembullin historik të komunitetit shiit, i cili pa pranuar legjitimitetin e sulltanëve, bashkëpunoi me ta dhe respektoi kushtet e nevojshme për ardhjen e epokës së tyre. Me fjalë të tjera, Republika Islamike përcakton rrugën që duhet ndjekur për të mbrojtur një shoqëri dhe shtet të çliruar nga sulmet e rendit ndërkombëtar aktual, si dhe për të qenë shembull dhe mbështetje për shoqëritë e tjera. Sepse rënia e Republikës Islamike do të thotë shpërbërje e unitetit politik dhe kthim i muslimanëve në shoqëri, grupe dhe madje edhe individë të shpërndarë. Kjo do të thotë se qëllimi për të krijuar një qeveri të drejtë në tokë do të prishet.

Mundësitë e Republikës Islamike

Revolucioni Islamik parashtron qëllimin e ndërtimit të një shoqërie dhe shteti të drejtë në tokë dhe përdor mjete të caktuara për ta arritur këtë. Para së gjithash, është e nevojshme të kuptohet kjo: Irani meriton të përkufizohet si një forcë udhëheqëse me popullsinë e tij prej 85 milionë banorësh, sipërfaqen prej 1 milionë e 600 mijë kilometra katrorë, burime të vlefshme natyrore, vendndodhje gjeostrategjike, njerëz me përvojë të thellë historike dhe lidership të fortë. Këto mundësi i ofrojnë popullit dhe udhëheqjes iraniane aftësinë për të lëvizur brenda dhe jashtë vendit. Ndërsa përpjekje të ngjashme zhvillimore, të cilat janë të zakonshme në çdo shtet dhe shoqëri, shihen edhe në Iran, Irani gjithashtu mund të krijojë sfera natyrore të ndikimit përmes institucioneve të tij me aftësi për lëvizshmëri transnacionale. Shumica e tyre janë institucione që ndjekin metoda civile. Përsëri, Irani ka arritur të ndërtojë institucione që mund të luftojnë kundër fuqive koloniale dhe elementëve ushtarakë të rendit, dhe përmes këtyre dhe në shumë mënyra, ai po përpiqet të largojë kolonialistët nga rajoni. Në këtë kuptim, mund të themi se Republika Islamike e Iranit ka mobilizuar fuqinë e saj shtetërore për të realizuar vlerat e Revolucionit Islamik dhe të gjitha kapacitetet dhe aftësitë e Iranit nënkuptojnë mundësitë e Revolucionit Islamik.

Nga gjithçka që thamë, del ky përfundim: Revolucioni Islamik në Iran është pika e shpërthimit të besimit dhe mendimit të Kujdestarisë në procesin historik; ndërsa, Republika Islamike e Iranit është rezultati dhe fryti ligjor dhe politik i Revolucionit Islamik. Ndërsa ky Revolucion synon të ndryshojë të gjithë botën, ai ka një veçori që merr parasysh kushtet aktuale dhe mobilizon kulturën e durimit, sakrificës dhe përgjegjësisë për të kapërcyer këto kushte, dhe ka një udhëheqje që mund t'i drejtojë të gjitha këto drejt objektivit dhe t'i lëvizë në rregull. Ata që përpiqen t'i shpjegojnë këto fakte themelore të Republikës Islamike pa i kapur ato, supozojnë se përbërësit që përbëjnë popullin iranian veprojnë brenda logjikës së shtetit-komb dhe jetojnë vetëm aventurat e tyre historike. Dhe kjo shfuqizuar shumë nga analizat e tyre.

Nëse Revolucioni Islamik nuk heq dorë nga vlerat e tij dhe Republika Islamike nuk ndryshon rendin ligjor dhe politik, modeli historik do të funksionojë dhe Revolucioni Islamik do të vazhdojë t'i afrohet qëllimit të tij dita ditës.

​

​

​

​

 

 

​

İran İslam Cumhuriyeti’ne Yön Veren Temel Unsurlar

 

Gürkan Biçen

 

İran İslam Cumhuriyeti nedir, neyi ifade etmektedir?

 Merhum Kelim Sıddıki, 1978’de İran’ı ziyaret ettiğinde, bu ülkede Cuma namazı kılınmadığına şahit olduğunu ve buna benzer sebeplerle Batı dünyasının egemenliğine karşı İslam dünyasınca verilmesini  umduğu cevabın bu ülkede olacağına ihtimal vermediğini, bu yöndeki izlenimlerle İran’dan döndüğünü ancak kısa bir süre sonra gerçekleşen İslam İnkılabı’nın sadece kendisini değil, çevresindekileri de büyük bir şaşkınlığa sürüklediğini söyler. İran’da ne olmuştur da İran halkı binlerce yıllık şahlık rejimini yıkmayı ve yerine İslam Cumhuriyeti’ni kurmayı başarmıştır? Bu İnkılap ve İslam Cumhuriyeti ne vaddetmektedir ve nasıl bir yol izleyecektir? Bu tür soruların muhtemel cevabını/cevaplarını bulmaya yönelik çalışmalar 45 yıldır devam ediyor.

 

Şurası bir gerçek; İran İslam Cumhuriyeti, İmam Humeyni’nin 1963 ile 1979 arasında giderek artan bir ivme ile şekillendirdiği İslami hareketin neticesi olarak gerçekleşen İslam İnkılabı’nın ilk ve en somut meyvesidir. Ne var ki söz konusu on altı sene her şeyin başlayıp bittiği bir süreci değil, bin yılı aşan bir süre boyunca gelişen ve nihayet İran ülkesinde patlayan bir zihni ve ameli çabayı ifade etmektedir. Bu anlamıyla, İslam İnkılabı’nı sadece yirminci yüzyılın şahit olduğu bir siyasi dönüşüm olarak ele almak ve bu dönüşümü hazırlayan şartları Pehlevi hanedanının iktidar dönemindekilerle sınırlandırmak bütünlüğü kaybedip hatalı yahut en azından eksik değerlendirmelere kapı aralamaktır ki bu da İran İslam Cumhuriyeti’nin dinamiklerini ve hareket tarzını anlayamama neticesini doğuracaktır.

 

En az ilki kadar geçerli olan bir diğer gerçek ise İslam Cumhuriyeti’nin modern ulus devletler çağında ve yerleşik emperyalist düzenin hukuki ve siyasi koşulları altında vücut bulmuş olmasıdır. Bir başka ifadeyle, İslam Cumhuriyeti iki bin beş yüzyıllık şahlık rejiminin dayattığı yerel şartlardan ayrı olarak, küresel koşullarla sınırlandırılmış bir dünyaya gözlerini açmıştır. Bu ise bir akide ve amel vecibesi olarak sonsuz “inkılap” düşüncesi ile ulus devletler içinde hareket sınırları belirlenmiş bir ülkenin pratiğini akideden sapmadan oluşturma mecburiyetiyle yüz yüze getirmiştir.

 

Üçüncü ve sıklıkla gözden kaçırılan gerçek de İslam İnkılabı’nın Batılı kavramları kullanmadan, Batılı söylemi umursamadan başarıya ulaşmış ve İran’ın hukuki ve siyasi nizamını kendi inanç ve düşünce dünyasına ait kavram ve usuller ile şekillendirmiş olmasıdır. Bu hususa önem vermeyen açıklamalar İslam İnkılabı ve İslam Cumhuriyeti’ni benzetmeler yoluyla anlamaya çalışmanın kusurlu ürünleridir ve sıklıkla bütüncül bir neticeye varamamaktadır.

 

O halde, İslam İnkılabı ve İslam Cumhuriyeti’nin bin yılı aşan tarihi bir sürecin kendi içinde oluşturduğu tutarlı bir inanç ve düşünce sisteminin İran halkı tarafından siyasi sahneye çıkarılması anlamına geldiğini ve bu suretle uluslararası hukuki ve siyasi düzende yeni bir durum yaratıldığını söyleyebiliriz. Bu durumda, İslam İnkılabı’nın inanç ve düşünce sisteminde yer alan temel unsurları belirlemek gerekmektedir.

 

İslam İnkılabı’nın akidevi ve fıkhi temeli: Velayet inancı

İslam İnkılabı’nın İslam’ın Şii yorumunun yaşatıldığı bir ülkede gerçekleştiği tartışmasızdır. İslam’ın Şii yorumu kendine has bir siyasi teoriye sahiptir. Bu teorinin temelinde ise Velayet kavramı yer almaktadır. Velayet kavramı derin ve kapsamlı bir manayı haizdir ve tüm bunların buluştuğu nokta ise bir sevgiye dayalı olarak işlerin muktedir bir otoriteye teslimidir. Bu kavram, insanlar arasında aileden başlayarak bir toplumun, halkın ve ülkenin ve nihayet tüm bir insanlığın idaresine kadar kesintisiz bir bağ kurar. Şii inancı Allah ve Hz. Peygamber’in tüm Müslümanların velisi olduğu konusunda Sünni düşüncesiyle hemfikirdir. Her iki ekol de Allah ve Hz. Peygamber’in emir ve nehiylerinin mutlak bağlayıcılığına inanır. Hz. Peygamber’in irtihalinden sonra ise Şii düşüncesi velayet hak ve yetkisinin Müslüman toplumun tercihine bırakılmadığını, Allah tarafından belirlendiğini ve Müslümanların bu atamaya/Allah’ın iradesine itaat etmeleri gerektiğini savunurken, Sünni düşüncesi velayet hak ve yetkisini kullanacak kişinin Müslüman toplumun tercihine bırakıldığını öne sürer. Böyle de olsa, her iki düşünce açısından velayet kavramının Müslüman toplumun işlerini ele alma ve idare etme anlamında kullanıldığında ihtilaf bulunmaz. 

 

Tarih bize Sünni Müslümanların araladığı kapının Müslüman toplumun idaresinin halifelerden sultanlara aktarılmasına sebep olduğunu ve bunun 30 yıl içinde gerçekleştiğini gösterir. Bir başka ifadeyle, bugün Sünni ekol olarak isimlendirilen bakış açısının pratikteki karşılığı Müslüman toplumu idare hakkının Müslüman toplumun tercihi prensibinden de sapması ve “sultan halife”lerin eline geçmesi olmuştur. Bu durum bir kısım Sünni ulema içinde rahatsızlık yaratsa ve dini temsil yetkisinin ulemada olduğu dile getirilse de, saltanat nizamının teşkili ve devamının sağlanmasında ilk üç halifenin siyasi tercih ve uygulamaları referans gösterildiğinden ulemanın ekserisi mevcut durumu kabul etmiştir. Bu ise Müslüman toplumda velayet hakkının en başından beri Allah’ın iradesinin bir tecellisi olduğu ve Ali bin Ebu Talib’in şahsı ve neslinde devam ettiğini söyleyen Şii Müslümanları değişmez bir ilkeye bağlı ayrı bir grup olarak teşkil ederken, sultanların velayet hakkını kabul eden kesimi de pek çok alt gruba ayrılsalar da hakim ve baskın unsur kılmıştır.

 

Tarihi süreçte Şii Müslümanlar ile Sünni Müslümanların velayet hakkı ve yetkisi çerçevesinde iktidar ile ilişki biçimi de farklı olmuştur. Sünni Müslümanlar iktidarın sağladığı gücün bir vakıa olarak sultanların elinde olduğunu ama birgün kendilerine geçebileceğini ve gücün meşruiyetini sorgulamanın gelecekteki imkan ve ihtimalleri baltalamak anlamına geldiğini düşünürken, Şii Müslümanlar en başından itibaren velayet hakkını haiz olmayan sultanların idaresinin meşru olmadığını, onlara itaatin şeri bir zorunluluktan değil, toplumsal düzenin bozulmasının Sünni ve Şii Müslümanlara birlikte zarar verecek olması sebebiyle zarureten caiz olduğunu savunmuştur. Şii düşüncesinde Müslüman toplumu idare yetkisi olmayan sultanı meşru kabul etmeden ve yine onun yol açacağı zararlardan Şii toplumu koruyarak yaşamanın bir formülünü bulmak yüz yıllar boyunca sürdürülen ana gayedir.

 

Hülasa İslam’ın ilk siyasi teorisi olan “Velayet teorisi” Şii toplumun inanç ve düşünce dünyasının temelini oluşturmaktadır. Velayet kavramını göz ardı eden hiçbir yaklaşımın Şii toplumunun ve bu suretle İslam İnkılabı ve İslam Cumhuriyeti’nin dinamiklerini kamilen açıklaması mümkün değildir.

 

Velayet teorisi bağlamında ulemanın yeri

Şii toplumu kendi siyasi teorilerinin Hz. Peygamber’in henüz sağlığında temellendirildiğini ve dönemin şartlarına göre belirlenen tercihlerin ise bu temel üzerinde yükseldiğini savunur. Ali bin Ebu Talib’ten Muhammed Mehdi Muntazar’a kadar geçen iki yüz elli yıllık zaman diliminde yaşananlar Şii Müslümanlar için geleceğe dönük hareket metodunun belirlenmesi için şaşmaz ölçütleri olan bir yol haritası sunar. Bu yol haritasını okuyacak ve uygulayacak kesim ise bu konuda eğitilmiş olan ulemadır. Bu vazifeyi yüklenen ulema, kendi zaman ve zeminlerinin şartlarını da gözeterek, İmamlar çağının sunduğu haritayı takip etmek ve Şii toplumu buna göre sevk etmekle vazifelidir. Bu vazife onlara bizzat İmamlar tarafından verilmiştir. Şii toplumun asli sorumluluğu ise İmamların otoritesi altındaki bu seçkin kesime, ulemaya her açıdan tabi olmaktır. Ulema bu vazifesini adım adım ifa etmiş ve genel olarak Şii toplum da bu sürece dahil olmuştur.

 

Şii düşüncesinin temel dinamiğini kavramamış, Batılı ve Sünni dünyaya ait geriye dönük okumalar Velayet hak ve yetkisinin Ali bin Ebu Talib ile başlayan Ehli Beyt silsilesinden, günümüze dek uzanan ulema sınıfına intikalini ve ulemanın süreç içinde kendisini vazifeli ve yetkili gördüğü hususların giderek artmasını ulemanın hak ve yetkilerini bir sınıf imtiyazı olarak ve meşru bir temele dayanmaksızın kendiliğinden genişlettiği şeklinde açıklama eğilimindedir. Ne var ki bu bakış açısı içeriden bir okuma olmadığından, kendi bulunduğu konumun kavramlarını kullanmakta ve dayatmakta ve nihayet hali açıklamaktan aciz kalmaktadır. Öyle ki İran İslam İnkılabı’nın lideri Ayetullah Humeyni ulemanın velayet hak ve yetkisinin kendisinin icat ettiği bir şey olmadığını, İslam’ın başından beri var olduğunu ancak şartlara göre adım adım ilerlediğini söylemesine rağmen pek çok akademisyen ve yazar bugün İran İslam Cumhuriyeti’nin hukuki ve siyasi nizamının temelini oluşturan Velayet-i fakih (İslam hukukçusunun Müslüman toplumu idare etmek hak, yetki ve sorumululuğu) teorisinin Ayetullah Humeyni’nin icadı olduğunu söyleyebilmektedir.

 

Yukarıda bahsetmiş olduğum Velayet inancı ve düşüncesi ile Velayet hak ve yetkisinin İmamlar Çağı’nın ardından doğrudan ve sadece ulema sınıfına intikal ettiği yönündeki inanç ve düşünce fıkhın alanını aşarak, kendi yerine, kelama da dahil olmuş ve böylelikle, “Tevhid, Nübüvvet, Mead, Adalet ve İmamet” temelinde yükselen Şii akidesinde İmametin uzantısı olarak Velayet inancının Şii olabilmenin şartları arasında yer aldığına dair geniş bir konsensus oluşmuştur. Bunun pratikteki karşılığı İmamlardan gelen yetki ile Şii toplumu idare etme hak ve sorumluluğuna sahip ulemaya itibar etmemenin Şiilik iddiasını şüpheli kılmasıdır. O halde şunu söyleyebiliriz: İslam İnkılabı Müslümanların geniş bir kesimince Ehli Beyt’in elinden alınan Velayet hakkının sahibine iadesini amaçlayan tarihi sürecin İran ülkesinde başarıya ulaşan kısmını ifade etmektedir.

 

İslam İnkılabı’nın meyvesi İslam Cumhuriyeti

İslam İnkılabı’nın Şii düşüncesine getirdiği açılımlardan biridir, İslam Cumhuriyeti. Şii düşüncesinde Velayet hakkı ve yetkisi Allah’ın emriyle Ali bin Ebu Talib ve nesline verilmiş olmakla birlikte, bu durum halkın işlerinin devam ettirilmesinde rol almayacağı, herhangi bir vazife ve sorumluluk yüklenmeyeceği anlamına gelmemektedir. Bilakis halkın asli sorumluluğu meşru idarecinin çizdiği çerçevede nizamı oluşturmak ve buna sahip çıkıp işletmektir. Meşru idareci, yani Veliyy-i fakih ise İslam’ın sınırlarının gözetildiği bir çerçeveyi oluşturmaları için halka yol göstermek, onları teşvik ile bu yola sevk etmek ve nihayetinde nizamın korunması ve işletilmesini sağlamak için halkın katılımını devamlı kılmaya gayret etmekle yükümlüdür. Bu düzlemde halk, şeri açıdan meşru bir nizamı makbul kılarak, bu şekilde kalmasını sağlama sorumluluğunu üstlenmiştir. İslam İnkılabı’nın somut neticesi ve meyvesi İslam Cumhuriyeti bu temel üzerine bina edilmiştir. Bu binanın temeli ve iskeleti İran İslam Cumhuriyeti Anayasa’sı ile ortaya konulmuş ve nizam buna göre şekillendirilmiştir.

İslam Cumhuriyeti nizamın merkezine Veliyy-i fakih’i almakta, ona çok büyük yetkiler vermekte ama onu da denetimsiz bırakmamakta, Meclis-i Hubregan adıyla bilinen, ulema ve hukukçulardan oluşan geniş çaplı bir heyet eliyle Veliyy-i fakih’i de kontrol etmektedir. Bu anlamıyla İran İslam Cumhuriyeti Anayasa’sı, ulema sınıfından gelmiş olsa bile kontrolsüz bir güç merkezi oluşmasına izin vermemiştir. Bir başka ifadeyle, İmamların yetkilendirmesiyle Şii toplumu yöneten alimi yine ulema sınıfının yetkili temsilcilerinin denetimi altına sokmuştur.

 

İslam Cumhuriyeti nizamın ve toplumun birlikte hareket ettiği bir hukuki ve siyasi yapı inşa etmiş haldedir. Toplum, idari ve siyasi kurumların teşekkülünü sağlayan birçok seçime katılırken, İslam İnkılabı’nı yolundan saptıracak unsurların bertaraf edilmesini sağlayacak mekanizmalar da yine toplumun iş birliğiyle inşa ve idame ettirilmiştir. Nizamı oluşturan kurumlar birbirini dengeler halde yapılandırılmış ve nihai anlamda Veliyy-i fakih’in bunlar üzerindeki kontrolü kabul edilmiştir.

 

İslam Cumhuriyeti nizamı toplumun idaresinde adil ve takva sahibi kişilerin öncü rolü üstlenmesini zorunlu gördüğünden, topluma yön verme imkanının bulunduğu tüm noktalarda bu vasıfta kişilerin yer almasını öngörmektedir. Bu vasıfların varlığı, Şii inanç ve düşüncesinin tarihi birikiminden süzülerek gelen hasletlerin kişide görünür hale gelmesine ve bunun halkça teyit edilmesine bağlıdır. Bu temel vasıflar İslam İnkılabı ve İslam Cumhuriyeti’nin karakteristiğini oluşturmaktadır. Bunların üçünü asli önemde görebiliriz:

 

1 – Sabır kültürü

Şii inancını oluşturan asli kaynaklar varlığı sabit ve halen hayatta olduğuna inanılan İmam Muhammed Mehdi Muntazar’ın zuhurunu kesin ancak Allah’ın iradesine bağlı olarak ertelenmiş bir vaka olarak kabul etmektedir. Bu tıpkı kıyametin kesinliği gibidir. Kıyamet muhakkak gerçekleşecektir ancak vaktini ancak Allah bilmektedir. Benzer şekilde İmam Mehdi de zuhur edecektir ancak Allah’ın dilediği vakitte. Bu durumda Şii bir Müslüman’a düşen, bulunduğu inancı sabırla korumaktır. Günlük meşgaleler, hayatın zorlukları, düşmanın baskıları, Şii düşüncesini kavrayamamış kişilerin akıl çelmeleri onu inancından saptırmamalı ve inancını tüm delilleriyle  öğrenip bunda sebat etmelidir. Bu yolda önüne çıkacak zorlukları göğüslemek bu sabrın hem gereği hem de tezahürüdür. Şii inancına mensup bir Müslüman için sabır hasletini doğrulayacak pek çok örnek İmamların hayatında mevcuttur. İslam Cumhuriyeti’nin hareket metodunun temelinde bu kültür yatmaktadır. İslam İnkılabı’nın manevi önderleri ile İslam Cumhuriyeti’nin yetkilileri “Her şeyin bir vakti vardır, vakti geldiğinde o iş olur ve kimse bunun önüne geçemez” şeklinde özetlenebilecek bir bakış açısına sahiptir. Elbette bu, plansız ve programsız hareket etmek veya bir işin kendiliğinden olmasını beklemek anlamına gelmemektedir. Bilakis amaçlanan iş gerçekleşene kadar çaba sarf etmeyi ve neticeyi Allah’tan ummayı ifade etmektedir.

 

2 – Feda kültürü

İslam İnkılabı, Şii toplumun İmamların hayatından yansıyan “feda kültürü” ile beslenmektedir. Bu kültür kişisel konfordan uzaklaşmak ve sıradan bir hayat sürmek aşamasından İslam ve İslam İnkılabı’nın değerleri için hayatından vazgeçmeye kadar uzanan bir silsileye sahiptir. Bu açıdan bakıldığında, Şii bir Müslüman’ın terazinin bir kefesine “Aşura/Kerbela ve Ramazan”ı ve diğer kefesine de “musibet ve tuzaklar”ı koyması gerekmektedir. Hiçbir musibet ve tuzak Ehli Beyt’in maruz kaldığından ağır olmadığı gibi hiçbir fedakarlık da Ehli Beyt’in fedakarlığından büyük değildir. Kendisini Ehli Beyt sevgisine adayan bir kimse musibet ve tuzaklara karşı metanet göstermelidir. Zira en ağır musibetler dahi İmamları yollarından ayıramamıştır. İslam’ın, İslami ilkelerin, İslam nizamının devamı kişinin varlığını ortaya koymasına, feda etmesine bağlı ise salih bir Şii bundan yüz çevirmemelidir. Gerek İslam İnkılabı’nın başarıya ulaşma sürecinde gerekse ardından gelen İnkılap ve İslam Cumhuriyeti’ni koruma döneminde -hassaten Tahmili Savaş’ta- feda kültürünün en seçkin örneklerine şahit olunmuştur.

 

3 – Sorumluluk bilinci

İslam İnkılabı ve İslam Cumhuriyeti tek tek fertlere ve bir bütün olarak da topluma bir sorumluluk yüklemektedir. Bu sorumluluğun kaynağı ise yine Şii inanç ve düşüncesinden kaynaklanmaktadır. İmamları tanımak ve onların yanında yer almak her Şii için vazgeçilmez bir zorunluluktur. İmamlara itaat Allah’a itaattir. İmamet kaidesinin bir uzantısı olarak Velayet inancı ve düşüncesi de herkese içinde bulunduğu zaman ve zeminde meşru veliyi tanıma ve onun bağlayıcı nitelikteki emirlerine uyma sorumluluğu getirmektedir. Bu sorumluluğun ifası herhangi bir devletin kamu gücünü kullanarak fert ve topluma boyun eğdirmesinin çok daha ötesinde bir manayı işaret etmektedir. Zira bu düzlemde imanın kemali velayetin idrakine bağlıdır.

 

İslam Cumhuriyeti’nin hedefi

İslam Cumhuriyeti, kendi anayasasında belirtildiği üzere, bazı insanların diğerleri üzerinde haksız bir hakimiyet kurduğunu, onlara musallat olduğunu, onları sömürdüğünü ve bu sebeple yeryüzünün fesada uğradığını, müstekbir tabir edilen bu kişilerden kurtulmak için harekete geçmenin bir sorumluluk olduğunu söyler. Buna binaen İslam Cumhuriyeti sadece İran içinde değil, tüm bir yeryüzünde adil bir nizamın inşasını en temel hedef olarak belirler. “İlahi adalet devletinin inşası” olarak isimlendirebileceğimiz bu hedef bir süreci ifade ettiğinden, bu hedefe ulaşmak için izlenmesi gereken yolları da öngörür.

 

Bu noktada yukarıda bahsettiğimiz ikinci gerçekliğe, İslam Cumhuriyeti’nin modern ulus devletler çağında vücut bulmuş olduğu gerçeğine işaret etmek gerekmektedir. İslam Cumhuriyeti’nin hareket tarzına yön veren unsurların bir kısmı bu zeminde anlaşılmalıdır. İslam Cumhuriyeti yeryüzünün ifsad edici güçlerinin kurduğu düzeni meşru kabul etmez ama sultanların meşruiyetini kabul etmeksizin onlarla birlikte ve kendi çağının gelmesi için gerekli şartları gözeten Şii toplumunun tarihi örnekliğinde görüldüğü üzere, bir devlet olarak aynı yolu takip eder. Bir başka ifadeyle, İslam Cumhuriyeti kendini özgürleştirmiş bir toplumu ve devleti mevcut uluslararası düzenin saldırılarından korumayı ve bunun yanında diğer toplumlara da örnek ve destek olmayı izlenecek yol olarak belirler. Zira İslam Cumhuriyeti’nin yıkılması siyasal bütünlüğün yeniden parçalanması ve Müslümanların dağıtılmış toplum, grup ve hatta fertler haline yeniden döndürülmesi demektir. Bu ise yeryüzünde adil bir yönetimin inşası hedefinin sekteye uğratılması anlamına gelecektir.

 

İslam Cumhuriyeti’nin imkanları

İslam İnkılabı yeryüzünde adil bir toplum ve devleti inşa etme hedefini ortaya koymakta ve buna ulaşmak için de belli araçları kullanmaktadır. Her şeyden evvel şunun kavranması icap eder: İran, 85 milyonluk nüfusu, 1 milyon 600 bin kilometre kare yüzölçümü, çok kıymetli tabii kaynakları, jeostratejik konumu, derin bir tarihi tecrübeye sahip halkı ve güçlü önderliği ile öncü kuvvet olarak tanımlanmayı hak etmektedir. Bu imkanlar İran halkına ve önderliğine ülke içinde ve dışında hareket kabiliyeti kazandırmaktadır. Benzer her devlet ve toplumda olan kalkınma çabaları İran’da da görülürken, İran ulusötesi hareket kabiliyetine sahip kurumları eliyle de doğal nüfuz alanları oluşturabilmektedir. Bunların ekserisi sivil metotları takip eden kurumlardır. Yine İran, sömürgeci güçlerin ve düzenin askeri unsurlarıyla mücadele edebilecek kurumları da inşa etmeyi başarmış ve bunlar eliyle ve pek çok yolla sömürgecileri bölge dışına çıkarmaya çalışmaktadır. Bu anlamıyla İran İslam Cumhuriyeti devlet gücünü İslam İnkılabı’nın değerlerinin tahakkuku için seferber etmiştir ve İran’ın tüm kapasite ve kabiliyetleri İslam İnkılabı’nın imkanları anlamına gelmektedir, diyebiliriz.

 

Tüm bu anlattıklarımızdan şöyle bir sonuç çıkmaktadır: İran İslam İnkılabı Velayet inanç ve düşüncesinin tarihi süreçteki patlama noktası; İran İslam Cumhuriyeti ise İslam İnkılabı’nın hukuki ve siyasi neticesi ve meyvesidir. Bu İnkılap bütün bir yeryüzünü değiştirmeyi hedeflerken, mevcut şartları gözeten ve bu şartları aşmak için de sabır, fedakarlık ve sorumluluk kültürünü harekete geçiren bir özelliğe ve yine tüm bunları hedefe yöneltip intizam içinde hareket ettirebilecek bir liderliğe sahiptir. İslam Cumhuriyeti’ni temelinde yatan bu gerçeklerin kavramadan açıklamaya çalışanlar, İran halkını oluşturan bileşenlerin ulus devlet mantığı içinde hareket ettiklerini ve sadece kendi tarihi serüvenlerini yaşadıklarını varsaymaktadır. Bu ise onların pek çok analizini hükümsüz kılmaktadır.

 

İslam İnkılabı değerlerinden vazgeçmedikçe ve İslam Cumhuriyeti hukuki ve siyasi nizamını değiştirmedikçe tarihi model işleyecek ve İslam İnkılabı her geçen gün hedefine yaklaşmaya devam edecektir.